Sjiitische geestelijke al-Sadr wint verkiezingen in Irak en wat nu?
In Irak heeft de lijst van de sjiitische geestelijke Muqtada al-Sadr de parlementsverkiezingen gewonnen. Die lijst "Sairun" is met 54 van de 329 zetels de grootste, maar heeft andere partijen nodig om te kunnen regeren. Voor zowel de VS als voor Iran is de zege van hun gemeenschappelijke vijand al-Sadr echter vervelend, zeker op dit ogenblik.
Een week na de verkiezingen zijn de definitieve resultaten en zetelverdeling bekendgemaakt. Enigszins verrassend is dat"Sairun" ("Wij marcheren") rond Muqtada al-Sadr het grootste blok wordt met 54 zetels.
Al-Fatah, de lijst van Hadi al-Amiri, die banden heeft met de machtige pro-Iraanse sjiitische milities in Irak, is tweede met 47 zetels. De Nasr-partij van de huidige gematigde premier Haider al-Abadi is slechts derde met 42 zetels en daarna komt de partij van diens voorganger Nouri al-Maliki met 25 zetels.
Geen enkele partij kan alleen regeren en er moet dus een coalitie worden gevormd. Al-Sadr, die zelf niet opkwam bij de verkiezingen en dus geen premier kan worden, kijkt daarvoor naar huidig premier al-Abadi als mogelijke partner. Samen komen die er nog niet en dus zullen nog wat kleinere partijen aan boord gehesen moeten worden om aan een meerderheid van 165 zetels.
Het was de eerste verkiezing sinds de nederlaag van de terreurgroep IS in Irak. Premier Abadi -die een middenkoers vaart tussen de Verenigde Staten en Iran- heeft die overwinning echter niet kunnen verzilveren. Blijkbaar zijn de Irakezen de corruptie en de armoede beu en dat waren net de thema's waar al-Sadr zwaar had mee uitgepakt in de campagne.
Al Sadr: militieleider, geestelijke en politicus
De 44-jarige Muqtada al-Sadr kent u misschien als de leider van de sjiitische militie al-Mahdi die iets meer dan tien jaar geleden in Zuid-Irak een bloedige strijd uitvocht met Amerikaanse en Britse troepen. Die militie moest uiteindelijk de duimen leggen en werd nadien opgeheven. Al-Sadr zocht eerst wat windstilte op, maar legde zich daarna toe op politieke strijd en die wordt nu beloond met succes.
Hij komt dan wel uit een familie van hoge sjiitische geestelijken -zijn vader was een grootayatollah die in 1999 vermoord werd door het regime van Saddam Hoessein- hijzelf is een geestelijke van lagere rang, die eerder politiek aan de slag is. Als het moet kan hij pragmatisch zijn, zo bouwde hij naar de verkiezingen toe een alliantie uit tussen zijn religieuze sjiitische partij en zes veelal seculiere partijen, waaronder de communistische partij.
Die kon al-Sadr binden rond de strijd tegen de wijd verspreide -en erg gehate- corruptie in Irak en tegen de armoede waarin veel Irakezen nog altijd leven.
Anti-Amerikaans en anti-Iraans
Een sjiitisch geestelijke; dan denkt u wellicht dat Muqtada al-Sadr op de hand is van het regime in buurland Iran, maar niets is minder waar. Al-Sadr werpt zich op als Iraaks nationalist die gekant is tegen alle buitenlandse inmenging in zijn land, en dat zowel van zijn oude vijand de VS als van Iran. Zo keerde al-Sadr zich vorig jaar tegen de Syrische president Bashar al-Assad, die overeind blijft dankzij Rusland en Iran. Het regime in Teheran heeft overigens eerder gezegd dat het "geen regering onder al-Sadr zou dulden in Bagdad".
Dat al-Sadr het grootste blok in Irak leidt, wil nog niet zeggen dat die ook de regering zal leiden. Als dat wel zo is, moet zijn beweging voor het eerst wel mee aan de bak en bewijzen dat het beter kan. Een van de belangrijkste uitdagingen is dan de spreidstand van Irak tussen de VS en Iran, zeker nu die twee opnieuw met getrokken messen tegenover elkaar staan na het opzeggen van het nucleaire akkoord door president Donald Trump. Wellicht een reden te meer voor Irak om zowel de VS als Iran op afstand te houden. Anderzijds had de vorige Iraakse regering de steun van beiden nodig om de terreurgroep IS te verslaan en zijn er nog steeds 5.000 Amerikaanse militairen in Irak, evenals een aantal Revolutionaire Wachten uit Iran.
Washington zal het niet leuk vinden dat de oude vijand al-Sadr het in Irak voor het zeggen zal krijgen, maar die heeft wel de verkiezingen gewonnen en was nu niet het enige pluspunt in de overigens dwaze invasie in Irak in 2003 dat daar de brutale dictatuur van Saddam vervangen werd door een wankele democratie, ook al is die corrupt en functioneert die slecht? Hoe dan ook kan de VS zich in de handen wrijven dat tenminste niet de pro-Iraanse milities gewonnen hebben en dat de verslagen premier al-Abadi die goede banden heeft met Washington én Teheran, via al-Sadr alsnog aan de macht kan blijven.