Planckendael in rouw: olifant Qiyo, zus van Kai-Mook en Tarzen, sterft onverwachts

Qiyo kwam ter wereld in Planckendael zelf. De verzorgers zagen haar de voorbije jaren dus opgroeien en zijn dan ook zwaar aangeslagen door het verlies. De olifantentempel blijft maandag dicht om in alle rust afscheid te kunnen nemen. Ook de rest van de olifantenfamilie mocht nog even het lichaam groeten.

Gisteren merkten de verzorgers op dat Qiyo loom was en geen eetlust had, ze was niet in haar gewone doen. Omdat het aanhield, werd dierenarts Francis opgeroepen om haar te onderzoeken en te behandelen. Hij kon geen directe oorzaak vinden van haar afwijkende gedrag: haar vitale functies leken in orde en er waren geen uiterlijke tekenen dat er iets mis was. 

De verzorgers besloten om tijdens de nacht bij haar te waken. Om 5.30 uur verslechterde haar toestand plots erg en kon ze niet meer rechtstaan. Om 6 uur is ze gestorven, zo meldt Planckendael in een persbericht.

"Over de precieze doodsoorzaak blijft het voorlopig nog gissen, aangezien er geen duidelijke symptomen zichtbaar waren", aldus Planckendael in het communiqué. "Na autopsie worden verscheidene stalen op kweek gezet en naar specialisten in het Verenigd Koninkrijk gestuurd om de oorzaak van haar plotse sterven te achterhalen." 

"We vrezen dat het om olifantenherpes gaat", aldus nog het dierenpark. "De snelheid van het overlijden wijst alvast in deze richting. Jonge olifanten tussen twee en acht jaar zijn extra gevoelig voor dit virus, waarvoor nog geen vaccin bestaat. Het virus is slapend aanwezig bij alle olifanten. De dieren sterven onverwachts en in korte tijd. Heel wat Europese dierentuinen hebben al een olifantje aan het virus verloren en ook in de natuur komt het virus voor, maar daarover zijn geen cijfers bekend."

Zoo Planckendael ondersteunt het onderzoeksprogramma van de universiteiten van Gent en Rotterdam naar het virus. Het dierenpark hoopt zo bij te dragen aan een vaccin om verdere sterfgevallen bij jonge olifanten te voorkomen.

Dierenarts Francis: “Bij het ontbreken van duidelijke symptomen en bij zo’n snel overlijden, voel je je als dokter machteloos. Vreselijk is het.”

Coördinator Ben Van Dyck: “We hebben vannacht bij haar gewaakt en haar veel laten drinken om haar vochtgehalte op peil te houden, maar het was tevergeefs. Haar plotse overlijden doet me vreselijk pijn. Ik zal haar ontzettend missen. Ik heb haar geboren zien worden. Iedereen is ervan aangedaan.”

De olifantenkudde in Planckendael telt vijf volwassen vrouwtjes die in leeftijd allemaal de gevarenzone voorbij zijn: Dumbo, Yu Yu Yin, Phyo Phyo, May Tagu en Kai-Mook. De drie laatsten hebben allemaal een baby. De oudste, Suki, is bijna zes maanden oud. Tun Kai is vijf maanden en Tarzen net geen twee maanden.

Qiyo was de zus van Tarzen en de dochter van Phyo Phyo, de mama van Kai-Mook. "Qiyo bekommerde zich altijd heel lief om haar broertje", schrijft Planckendael. "Ze nam hem overal mee en droeg zorg voor hem. Ze speelde vrolijk met alle kleintjes. Ze was een echt speelkameraadje." 

Niet alleen de verzorgers en de fans - die na de bekendmaking op de Facebookpagina van Planckendael massaal hun medeleven betuigden - maar ook de olifantenfamilie in Planckendael rouwt om de dood van Qiyo. De dieren leven immers in een hechte familieverband met een sterke hiërarchie. Bijvoorbeeld bij een geboorte ondersteunen ze elkaar. 

“We hebben hen in de stal bij het lichaam van Qiyo gelaten om afscheid te nemen. Ze deden dit door te ruiken en te voelen. Ze tastten met hun slurf hun dode soortgenootje af. Het heeft zo’n halfuur geduurd. Je merkt duidelijk dat ze haar herkenden. Vervolgens zijn ze een voor een naar buiten gegaan. Niet haar moeder Phyo Phyo als laatste, maar een tante”, zegt manager dierenzorg Sander Hofman. 

Volgens hem zie je het ritueel ook bij andere intelligente groepsdieren, zoals mensapen. “Het is belangrijk dat ze de dood kunnen zien om de dingen af te sluiten.” Maar of de olifanten daarom ook echt rouwen? Dat is volgens Planckendael toch eerder een projectie van mensengedrag op de dieren. Volgens Hofman is het eerder ‘opstaan en weer verdergaan’. “Olifanten zijn even iets anders ingesteld dan mensen. Ze gaan er geen maanden bij liggen. Ik verwacht dat ze gewoon de draad zullen oppikken, zoals in de natuur. Daar moet de kudde na een overlijden ook verder, uit zelfbehoud, om eten te vinden.”

Dat bleek ook. Bij het verlaten van hun tempel gingen de olifanten over tot de orde van de dag: het zoeken van eten, het nemen van een stofdouche of een plons in het water. 

In 2015 verloor Planckendael ook al olifantje Baby Q, maar dat was toen ten gevolge van een onherstelbare leveraandoening.