"Kuitenbijter" met pensioen: dit was de impact van Rudy De Leeuw volgens 5 mede- en tegenspelers

Rudy De Leeuw als de norse brombeer, het is een mediacliché dat al lang de ronde doet. Maar echt stroken met de werkelijkheid doet het niet, zegt zijn collega Erwin De Deyn, de voorzitter van de socialistische bediendenbond BBTK. "Rudy is een heel menselijk iemand, heel joviaal in de omgang ook. Dat komt niet altijd zo over als je hem op de radio hoort. Maar op dat moment hoor je hem in heel specifieke, soms stresserende omstandigheden, naar aanleiding van onderhandelingen, acties of stakingen. Ik maakte mij soms wel eens druk als ik in bepaalde krantencommentaren las hoe nors en hoe onwrikbaar Rudy De Leeuw was. Dan dacht ik vaak: je moest hem eens kennen. Als voorzitter moet hij zijn rol spelen."

Beluister hieronder hoe Erwin De Deyn zijn collega Rudy De Leeuw ziet:

Voormalig ACV-voorzitter Luc Cortebeeck, die nu de internationale arbeidsorganisatie ILO leidt, beaamt dat helemaal. "Het is vaak zo met vakbondsleiders: in die paar quotes die ze geven in de media komen ze altijd veel harder over dan ze in de praktijk zijn. Wij spraken met elkaar over onze familie en situaties thuis. We hadden wel een goede relatie. Dus hij is zeker niet zo hard als hij overkomt."

Ook aan werkgeverszijde klinkt eenzelfde geluid. Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van ondernemersorganisatie VBO, spreekt van een "heel belezen man, met heel veel interesses buiten het puur professionele". Iets wat Karel Van Eetvelt, ex-Unizo-topman en nu CEO bij bankenfederatie Febelfin, bijtreedt. "Met Rudy kan je gerust over andere dingen praten. Hij heeft een zeer brede kennis, weet veel van geschiedenis, is muziekliefhebber, trappistliefhebber - en je krijgt er de hele geschiedenis van de trappisten bij. Ik heb vaak aan Rudy gezegd: je moet eens meedoen aan "De slimste mens". Dat zou hem goed afgaan."

Van Eetvelt zegt dat hij, ondanks hun professionele tegenstellingen, nog altijd een goed contact heeft met De Leeuw. "Ik ben verschillende keren met hem naar het voetbal geweest, heb regelmatig individueel met hem afgesproken. Ik vond hem veel aimabeler dan hij zich "officieel" voordeed."

Als voormalig minister van Werk kruiste Monica De Coninck (sp.a) geregeld het pad van Rudy De Leeuw. Zij noemt hem "intern diplomatisch" en "extern een harde onderhandelaar". Hij staat bovendien economisch erg sterk in zijn schoenen. "Wij hebben een paar keer oprechte discussies gehad, die zeer hard konden zijn. Maar dat is natuurlijk de functie van het onderhandelen: sterke visies hebben en toch een doel proberen te bereiken. Onderhandelen is geven en nemen. Maar ik onderhandel liever met mensen met een sterke visie dan met mensen die niet weten waar ze naartoe willen. " 

De Coninck zag De Leeuw altijd erg strategisch denken. "Hij bedacht heel goed: "welke stappen zal ik zetten om mijn doel te bereiken?" Wat hij heel goed kon en wat bij anderen heel sterk op hun zenuwen werkte: zijn standpunt blíjven herhalen. Het is een kuitenbijter."

Beluister hieronder hoe Monica De Coninck de samenwerking met Rudy De Leeuw heeft ervaren:

Luc Cortebeeck treedt haar bij: "Hij bleef bijvoorbeeld op bepaalde momenten afwezig en zei dan weinig. Of hij toonde net op het juiste moment dat iets onmogelijk was. Dat zijn dingen die behoren tot het klassieke arsenaal van een onderhandelaar, maar hij wist dat wel sterk te bespelen."

Ook binnen het ABVV trouwens. "Hij onderhandelde eerst goed met ons", lacht Erwin De Deyn. "Want onderhandelingen, dat is niet alleen werkgevers-vakbonden-overheid. Dat is er evenzeer voor zorgen dat wat je doet, gedragen wordt. Als je verkeerd inschat tot hoever je kunt gaan, riskeer je teruggefloten te worden."

Van Eetvelt, die vaak aan de andere kant van de onderhandelingstafel zat, is logischerwijs kritischer. "De laatste 5 jaar moest je naar mijn mening als vertegenwoordiger van een grote middengroep ook je verantwoordelijkheid nemen in een maatschappij die transformeert. Dat betekent dat je soms moet ingaan tegen het kortetermijngedachtegoed van je mensen. Op dat punt kreeg hij weinig ruimte. Als je vooruit wilt, en naar de lange termijn kijkt, moet je samen visies durven ontwikkelen, proactief denken. Dat was - om het zacht uit te drukken - heel moeilijk voor hem. Over de grote thema's in de samenleving was er weinig wil en weinig ruimte tot onderhandelen." 

Toch wil Van Eetvelt ook mild zijn. "Los daarvan kon je over de klassiekers met Rudy wel discussiëren. Een woord is een woord bij hem."

Daarover lopen de meningen uiteen. De Deyn vindt alleen al het feit dat hij 12 jaar het ABVV bijeengehouden heeft, een topprestatie. " Er zijn nog niet zoveel voorzitters voor hem geweest die het zo lang hebben uitgehouden. En als ik het woord 'uithouden' gebruik, is dat bewust. Want het is niet zo evident als voorzitter van het ABVV. Je hebt enorm veel geledingen: de centrales, Vlaanderen, Wallonië, Brussel. Het komt erop aan om al die geledingen samen te houden."

Pieter Timmermans erkent dat dat niet gemakkelijk geweest moet zijn. "Hij probeerde zijn troepen onder controle te houden, maar hij is een paar keer in een lastig parket beland omdat zijn achterban in een bepaalde richting ging die niet overeenstemde met de richting in de onderhandelingen. Dat maakte het voor hem niet evident. Zijn grootste bekommernis was dan altijd om de eenheid van zijn organisatie te behouden. Dat betekent wel dat je op de grote strategische momenten niet mee de lijnen kunt uitzetten, maar eerder moet afwachten en ondergaan."

"Ik heb Rudy ook soms eens aan de telefoon verweten dat hij onvoldoende autoriteit toonde", geeft De Deyn toe. "Maar ja, dat is gemakkelijk gezegd. Want de autoriteit die ik wilde dat hij toonde, was dan in functie van ons standpunt van BBTK. Ik weet dat er ook bij de werkgevers mensen zijn die zeggen dat hij meer leiderschap had moeten tonen. Wel, ik denk dat hij dat gedaan heeft, door te zorgen dat iedereen binnen het ABVV zich kon vinden in de synthese die hij maakte."

"Ik denk dat hij een groot voorzitter is geweest. En ook heel integer. Als hij zijn woord geeft, zal hij dat ook wel houden."

De Leeuw zelf vindt het interprofessioneel akkoord over het eenheidsstatuut voor bedienden en arbeiders nog altijd een van de belangrijkste verwezenlijkingen waarbij hij betrokken was. Monica De Coninck, die dat als toenmalig minister van Werk mee wist te beklinken, is het daarmee eens. "Dat verschil tussen die 2 statuten was echt niet meer van deze tijd. Maar dat doorbreken, was echt geen evidente zaak. Eenmaal dat dat onderhandeld is, denkt iedereen: was het nu echt nodig om daar zo'n spel van te maken? Maar dat was echt geen evidente onderhandeling. Hij is daar 27 jaar over bezig geweest. Hoe langer dat duurt, hoe moeilijker het wordt om het op te lossen. Dan een doorbraak realiseren met alle partners, dat is niet min."

De ironie is dat de onderhandelingen die voorafgingen aan dat uiteindelijke akkoord ook een van de zwaarste opdoffers voor De Leeuw opleverden: een eerste, getekende deal in 2010 werd door de ABVV-militanten van tafel geveegd. Cortebeeck noemt het een van de pijnlijkste momenten die hij samen met De Leeuw heeft meegemaakt. 

In de ogen van Timmermans maakten zulke situaties het onderhandelen moeilijk. "Hij zat gewrongen met het feit dat hij een strak mandaat had. Een onderhandelaar moet de mogelijkheid hebben even buiten dat mandaat te gaan. Enkele keren is gebleken dat de achterban niet is willen meegaan. Dan is het vervelend dat je moet terugkomen op een akkoord."

Timmermans kan niet ontkennen dat De Leeuw "altijd heeft proberen te wegen op de gesprekken". "Maar ik heb moeten vaststellen dat wij het loonakkoord van vier jaar geleden met acht gesloten hebben in plaats van met tien. Hij heeft daar niet aan kunnen deelnemen. Aan de andere kant, tijdens de moeilijke periode van de financiële crisis, 2008-2009, hebben we wel de nodige maatregelen kunnen nemen rond tijdelijke werkloosheid voor bedienden. Daar heeft hij wel aan deelgenomen. Het is een hobbelig parcours geweest voor Rudy De Leeuw, dat kan je wel zeggen."

Beluister hieronder wat Pieter Timmermans zegt over zijn professionele tegenpool Rudy De Leeuw: 

Van Eetvelt spreekt niet graag over het woord 'erfenis'. "Fundamenteel betekent een erfenis nalaten voor mij: vooruitkijken en kijken hoe de samenleving evolueert en door daarop in te spelen nieuwe modellen voorbereiden. Die opstap naar een eenheidsstatuut is op dat vlak het enige dat ik zie. Rond de andere elementen - de modernisering van de sociale zekerheid, met als belangrijk onderdeel de pensioenhervorming - zie ik het eigenlijk niet."

Rudy De Leeuw heeft er nooit een geheim van gemaakt: deze centrumrechtse regering is voor hem een van de meest negatieve ervaringen uit zijn carrière. Hij spreekt zelf van "de winter van het sociaal overleg". Niet de meest dankbare context voor de laatste jaren van je ABVV-voorzitterschap. 

Luc Cortebeeck kan dat wel begrijpen. "In mijn periode als voorzitter van het ACV heb ik te maken gehad met paarse regeringen. Daar zaten toch verschillende stromingen in: je had de liberale dynamiek en de sociale dynamiek. Dat is ook voor een deeltje binnen deze regering het geval, maar je voelt toch wel dat de druk heel groot is. Vooral omdat men het vanaf bepaalde zijde niet meer moet hebben van vakbonden en van sociaal overleg. Ik denk eerlijk gezegd dat dat een zeer foute keuze is en de huidige vakbondsleiders hebben het op dat vlak heel moeilijk."

Beluister hieronder wat Luc Cortebeeck vindt van het huidige klimaat van het sociaal overleg:

De Deyn vindt het knap dat De Leeuw desondanks niet heeft opgegeven: "Rudy is ook intern blijven bepleiten dat we ons niet aan de kant moesten laten zetten, dat we moesten blijven deelnemen aan het sociaal overleg, hoe moeilijk dat ook was. Ik denk dat hij daar de juiste keuze heeft gemaakt. Want als je je als vakbond zelf buitenspel zet, wordt het achteraf veel moeilijker om de draad weer op te nemen."

"Aan werkgevers- en vakbondszijde moeten ze veel meer op de lange termijn kijken naar wat hun gezamenlijke doelstellingen zijn en waar ze allebei kunnen winnen", vindt Monica De Coninck. "Vanuit die visie moeten ze proberen te onderhandelen. Want een sfeer van wantrouwen, die nu heel erg heerst, daar is niemand bij gebaat."

In dat opzicht biedt deze wissel aan de top van het ABVV misschien wel mogelijkheden, denken Van Eetvelt en Timmermans. Al is die laatste niet erg hoopvol. "Ik stel vast dat zij op het elan doorgaan van 'deze regering moet zo snel mogelijk verdwijnen'. Ik weet een ding: landen waar sociale partners een sociale strategie ontwikkelen samen met de regering zijn beter bestand tegen economische schokken dan daar waar de vakbond in oppositie is tegen de regering. Dat is de keuze die zij moeten maken. Het zal dus ook in de toekomst geen walk in the park zijn."

Van Eetvelt: "De vraag zal zijn: plooien zij terug op hun conservatieve houding? Of worden ze progressief? Er is nu wel een opportuniteit om een meer progressieve weg in te slaan. Ik weet dat er binnen de brede ABVV-familie twee strekkingen zijn: een groep die echt vooruit wil, zeker langs Vlaamse kant, en een heel conservatieve groep die vasthoudt aan het verleden. Tot voor kort had die laatste groep het overwicht. Dat zou nu wel eens kunnen veranderen."

Beluister hieronder hoe Karel Van Eetvelt kijkt naar wat er na het tijdperk-De Leeuw zal volgen:

Wat het ook wordt, Van Eetvelt wil het met De Leeuw in de toekomst graag nog eens becommentariëren bij een smakelijke trappist. "Het is niet omdat je van mening verschilt dat je geen goed menselijk contact kunt hebben."