VUB-onderzoekster Damya Laoui wint Nederlandse wetenschapsprijs voor vaccin tegen kankeruitzaaiingen
De jonge Vlaamse onderzoekster Damya Laoui, verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie, is vanavond uitgeroepen tot New Scientist Wetenschapstalent 2018. Het blad The New Scientist Nederland reikt de prijs elk jaar uit aan de jonge wetenschapper uit Nederland of Vlaanderen met de meest geprezen studie of ontdekking. Maar liefst vier van de vijf finalisten waren Vlamingen. Wij zochten hen alle vier op en lieten hen aan het woord over hun project.
The New Scientist Nederland is het Nederlandstalige zusterblad van het internationale tijdschrift The New Scientist. De vijf kandidaten die in de finale stonden, zijn een selectie van meer dan 50 kandidaten die voorgedragen werden door Vlaamse en Nederlandse universiteiten en hogescholen.
De jury beoordeelde de inzendingen op wetenschappelijke impact, originaliteit, en de mate van publiekscommunicatie. Meer dan 8.000 mensen hebben de afgelopen weken hun stem uitgebracht. Een wetenschappelijk jury en een publieke stemmenronde die even zwaar meetelden, selecteerden de vijf besten.
De winnaar werd vanavond bekendgemaakt tijdens een evenement in Utrecht, Nederland. De winnaar krijgt 2.500 euro. Dit zijn de vier Vlaamse kanshebbers. Alle vier werken ze aan een fantastisch wetenschappelijk project. De vijfde genomineerde is de Nederlander Tim Baarslag, die mensen wil helpen met het nemen van moeilijke beslissingen door slimme onderhandelingsalgoritmes te ontwikkelen. Die kunnen dan helpen bij onderhandelen over je salaris, de aankoopprijs van een huis of de verdeling van de erfenis.
Een toestel om fijn stof in het bloed of urine te meten
Hannelore Bové studeerde biomedische wetenschappen aan de UHasselt en heeft in haar doctoraat een toestel uitgevonden om fijn stof in bloed of urine te meten.
Luchtvervuiling kost de wereldwijde economie jaarlijks zo’n vier biljoen euro, mede door de enorme schade voor de gezondheid. Vooral de roetdeeltjes in de lucht zijn erg giftig. Tot nu toe bestaat er echter nog geen blootstellingslimiet voor roetdeeltjes. Het is namelijk erg moeilijk om roetdeeltjes op te sporen in mensen.
Hannelore Bové ontwikkelde een techniek waarmee dit wél mogelijk is. Hiervoor stuurt ze superkorte laserpulsen op een biologisch monster af, zoals bloed of urine. De roetdeeltjes in dit monster gedragen zich door de laser als een soort lampje en lichten op. Daardoor kan Bové het aantal roetdeeltjes gemakkelijk tellen. Bové hoopt dat haar onderzoek zal leiden tot het bepalen van een blootstellingslimiet voor roetdeeltjes.
Plastic dat biologisch afbreekbaar is
Michiel Dusselier is een bio-ingenieur en prof aan de KULeuven. Michiel ontdekte een fundamenteel nieuwe route voor het ontwikkelen van biologisch afbreekbaar bioplastic. Het gebruik van een onorthodoxe katalysator zorgt er daarbij voor dat er er heel weinig afval ontstaat. Bioplastics kunnen een goed alternatief zijn voor op olie gebaseerde, niet-afbreekbare kunststoffen. Ze kampen echter met hoge kosten en slechte prestaties.
Dusselier richt zich daarom op het verbeteren van de productie van bioplastics maar hij onderzoekt ook hoe hij hun eigenschappen kan verbeteren. Bioplastics moeten op kunnen lossen in de natuur, maar mogen niet in de winkel al uit elkaar vallen. Dusselier hoopt dat zijn bioplastics in de toekomst tot efficiëntere productieprocessen kunnen leiden, waarmee een stapje wordt gezet in de richting van een schonere wereld.
Hij werd in 2016 met dit project winnaar van de Eos Pipetprijs, een vergelijkbare wedstijd als deze van The New Scientist Nederland.
Een vaccin tegen kanker
Damya Laoui studeerde Biomedische wetenschappen en leidt het onderzoeksteam Tumorimmunologie aan de VUB en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Elk jaar sterven wereldwijd acht miljoen mensen aan kanker. Daarvan gaat het grootste deel, ongeveer 90 procent, dood aan de gevolgen van terugkerende kanker of uitzaaiingen. Damya Laoui wil patiënten een vaccin kunnen geven van hun eigen kanker dat beschermt tegen uitzaaiingen van de tumor. Hiervoor gebruikt ze een bepaald type cellen van het immuunsysteem.
Door gebruik van de juiste cellen kan een lichaamseigen vaccin gemaakt worden. Zo wordt het afweer- systeem ingezet om ervoor te zorgen dat de kanker niet uitzaait of terugkomt. Die therapie kan niet alleen veel levens redden, maar heeft ook minder bijwerkingen dan huidige methoden. Laoui wil de resultaten uit het lab nu vertalen naar de kliniek. Ze hoopt binnen een paar jaar te kunnen beginnen met klinische studies. Hierbij wordt het vaccin voor het eerst op mensen getest.
Het werk van Damya is opgevallen tot in de Verenigde Staten. In 2017 plaatste het vermaarde Massachusetts Institute of Technology (MIT) haar op de shortlist Innovators Under 35.
Drinkwater uit zeewater
Marjolein Vanoppen is Milieutechnologe waterbehandeling aan de UGent. Het winnen van drinkwater wordt op veel plekken in de wereld steeds moeilijker. Een van de mogelijke oplossingen is winnen van drinkwater uit zeewater. Maar zeewaterontzouting kost enorm veel energie.
Marjolein Vanoppen besloot een nieuwe, energiezuinigere techniek voor zeewaterontzouting te ontwikkelen die ook nog eens betaalbaar is: omgekeerde osmose. Dit deed ze door op een slimme manier twee bestaande technieken te combineren: de oude techniek van zeewaterontzouting en een techniek die energie opwekt uit zeewater. Hierdoor kan zeewaterontzouting ook voor ontwikkelingslanden.
Vanoppen droomt ervan met haar onderzoek de hele wereld te voorzien van schoon drinkwater. Tot die tijd hoopt ze bij te dragen aan het creëren van bewustzijn rondom drinkwaterproblematiek.
