Skinhead-motherfuckers en een sadistische God: de Apocalyps volgens Thom Yorke
Nu zondag laat Thom Yorke zijn innerlijke doomsday clock rinkelen in de Brusselse AB. Dat de Radiohead-zanger er een weinig rooskleurige kijk op mens en politiek op nahoudt, is een understatement. Een tocht door zijn psyche in vijf tekstfragmenten? Fasten seatbelts.
“This machine will, will not communicate / These thoughts and the strain I am under / Be a world child, form a circle / Before we all go under / And fade out again” ('Street Spirit', 1995)
Pas op de tweede Radiohead-plaat, The Bends, barstten de tentakels van Thom Yorkes kwellende fatalisme door de gitaartexturen heen. De hysterie waarmee de buitenwereld Radiohead bejegende na de wereldhit 'Creep' voelde aan als een wurgkoord voor de sociaal gestoorde frontman. Geen wonder dat hij op The Bends liever uit zijn eigen lichaam wil treden dan geconfronteerd te worden met de in zijn ogen dolgedraaide mensheid. “Everything is broken / Everyone is broken”, zingt hij er in ‘Planet Telex’.
In de videoclip van ‘Just’ gaat een zakenman zomaar op straat liggen en weigert hij de bezorgde voorbijgangers te vertellen waarom. Tot hij het na lang aandringen wél doet. Het scenario is vintage Yorke: beklemmend, neurotisch, sardonisch.
De albumafsluiter ‘Street Spirit (Fade Out)’ ontsluiert de existentiële worsteling van Yorke, een verlangen naar zingeving dat telkens weer verbrokkelt. “Immerse yourself in love!”, galmt het in de laatste seconden. Tevergeefs.
Geen wonder dat hij op 'The Bends' liever uit zijn eigen lichaam wil treden dan geconfronteerd te worden met de in zijn ogen dolgedraaide mensheid
“Riot shields / Voodoo economic / Cattle prods and the I.M.F. / I trust I can rely on your vote" ('Electioneering', 1997)
Een aantal maanden voor Radiohead aan zijn derde plaat OK Computer begint, ziet Yorke op een feestje in een bar in L.A. een vrouw ziedend worden wanneer iemand per ongeluk een drankje op haar morst. “Iedereen stond er stijf van de coke”, vertelde hij daarover. “Misschien hallucineerde ik, maar ik vergeet nooit haar blik: alsof iemand over mijn graf liep”. In ‘Paranoid Android‘ voert hij de vrouw op als “The kicking, screaming, Gucci little piggy”.
Misantropie en pre-millenium tension – zoals Tricky dat noemde – heersen op OK Computer. In ‘Karma Police’ voert Yorke een meisje met Hitler-haar op en zweert dat de karma-politie haar zal arresteren. In het creepy ‘Fitter Happier’ laat hij een robotstemmetje wrede, donker-ironische lifestyle-tips geven. De mens herleid tot “a pig in a cage on antibiotics”.
De metalige rocker ‘Electioneering’ ligt in de loopgraven van de andersglobalistische strijd die aan het einde van de jaren 90 hoog oplaaide. Yorke walgt er van het Grote Geld en de Grote Bedrijven. “When I go forward, you go backwards / And somewhere we will meet”, zingt hij en hij voegt er een sarcastisch “Ha! Ha!” achter.
“Won't let the creeping ivy / Won't let the nervous bury me / Our veins are thin / Our rivers poisoned" (‘We Suck Young Blood’, 2003)
Radiohead heeft altijd ontkend dat Hail to the Thief, zijn zesde plaat, verwijst naar de verkiezing van George Bush Jr., die volgens critici de overwinning zou hebben ‘gestolen’ met de hulp van een gebrekkig telsysteem.
De plaat bulkt sowieso van loden, in vitriool gedrenkte Yorke-poëzie die het heeft gemunt op imperialistische, fascistoïde regimes. Het stuiptrekkende ‘Sit Down. Stand Up’ schreef Yorke tijdens het bekijken van nieuwsbeelden van de door Human Rights Watch bekritiseerde verkiezingingen in Rwanda. ‘Backdrifts’ hekelt het beleid van Tony Blair en New Labour.
Het spookachtige ‘We Suck Young Blood’ verwijst naar parasitaire machtswellustelingen die jonge mensen uitzuigen, “zoals in de muziekindustrie gebeurt", dixit Yorke, “of door fascistische partijen die disfunctionele tieners indoctrineren tot ze moorddadige, kleine skinhead-motherfuckers worden”.
'Hail to the Thief' bulkt sowieso van loden, in vitriool gedrenkte Yorke-poëzie die het heeft gemunt op imperialistische, fascistoïde regimes
“Did I fall or was I pushed /Then where’s the blood?” (‘Harrowdown Hill’, 2006)
‘Harrowdown Hill’ is het griezelige hoogtepunt van Thom Yorkes solodebuut The Eraser. De songtitel verwijst naar de plaats waar in 2003 het lichaam van de Britse wapenexpert David Kelly werd gevonden. De man zou zichzelf van het leven hebben beroofd, twee dagen nadat zijn getuigenis in een dossier tegen de Britse regering opdook. Daarin werd gesteld dat de UK niet het recht had om Irak binnen te vallen vanwege de zogenaamde “weapons of mass destruction” van Sadam Hoessein.
Sceptici opperden dat Kelly wel eens zou kunnen zijn vermoord. “Don't walk the plank like I did", zingt Yorke over ratelende elektronica. “You will be dispensed with / When you've become inconvenient." Huiveringwekkend.
“Lord, why hast thou forsaken us? / Still, answer, come and talk to us / Looked in your eye, in your eye / See God laugh and pick the bones" ('A Brain In A Bottle', 2014)
Op wie kan u nog vertrouwen na alle bovenstaande ellende? Op God? Vergeet het maar. In het openingsnummer van zijn tweede soloplaat Tomorrow's Modern Boxes zet Yorke het Opperwezen neer als een sadistische klootzak die ervan geniet de mens te kwellen.
Yorke's aangeboren argwaan voor autoritaire figuren discrimineert God noch gebod. “Think I’m gonna go to pieces now /I come out fighting back (in the dark) / Fall in love in the dark", kermt Yorke. Geen vriend zo betrouwbaar als de duisternis.
Thom Yorke staat op 3/6 in de AB, Brussel.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
