Britse brexit-minister stort regering in crisis met ontslag: "We geven te veel weg aan Europa"
Amper twee dagen duurde de consensus over de te volgen brexit-strategie in de Britse regering. Nadat premier May vrijdag een akkoord bereikte met kritische pro-brexitministers in haar kabinet, volgde gisterenavond plots de ontnuchtering. Niemand minder dan David Davis, de brexit-minister zelf, heeft zijn ontslag ingediend. In zijn ontslagbrief is Davis keihard voor May en schrijft hij dat het Verenigd Koninkrijk zich veel te zwak opstelt tegenover de Europese Unie.
Binnen de Britse Conservatieven is al maandenlang een hevige richtingenstrijd gaande over de te volgen strategie. Een vleugel van de partij aangevoerd door de minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, waartoe ook Davis behoort, wil volledig los van de Europese Unie zonder akkoorden, terwijl May voor een zachtere variant opteert.
"Zwakke onderhandelingspositie VK"
In zijn ontslagbrief aan May schrijft Davis dat het vrijdag bereikte akkoord in de regering "mijn positie als brexit-onderhandelaar ondermijnt". Ook zegt hij te vrezen dat de onderhandelingspositie van Groot-Brittannië ten opzichte van de EU "zwak" zal zijn. De stelling dat het Britse parlement na de brexit opnieuw de controle over handel krijgt, noemt hij "een illusie".
"Zoals ik zei in de regering zal het beleid van een 'gemeenschappelijk boek met regels' de controle over grote delen van onze economie in Europese handen leggen. Dit geeft ons in realiteit op geen enkele manier opnieuw de controle over onze eigen wetten."
"We geven te veel weg"
Volgens Davis heeft "het nationaal belang een brexit-minister nodig die krachtig gelooft in uw benadering, en niet gewoon een aarzelende dienstplichtige". Op de radio voegde hij er vanmorgen aan toe dat "we te veel weggeven op een te gemakkelijke manier". Volgens Davis zal er tegen oktober nog altijd geen akkoord zijn en komt er mogelijk een Europese nood-top in november. Eind maart volgend jaar moet de brexit normaal gezien rond zijn.
May heeft in een reactie op het vertrek van Davis gezegd dat ze het "spijtig'' vindt dat hij vertrekt. Ook laat ze weten het niet eens te zijn met de argumenten die hij aanvoert voor zijn ontslag. "We moesten als kabinet het huidige standpunt bepalen om door te gaan met gedetailleerde onderhandelingen over een vertrek van Groot-Brittannië uit de EU", aldus de premier. Ze bedankt hem wel "hartelijk" en looft hem voor zijn bijdrage aan "de meeste belangrijke wetgeving voor generaties".
Zachtere brexitstrategie
Volgens May is het akkoord van afgelopen vrijdag "consistent met de uitkomst van de wil van de Britse kiezer en in overeenstemming met het partijstandpunt over brexit van de Conservatieven".
Vrijdag kwam het kabinet tot een akkoord om een zachtere brexitstrategie te gaan volgen, met als doel een vrijhandelsgebied tussen de EU en het VK, dat geregeld wordt in een 'common rule book', een document waarin de gemeenschappelijke regels staan opgesomd. De regering gaat op die manier voor een douaneakkoord dat het vrij verkeer van goederen tussen het VK en de EU verzekert en een harde grens op het Ierse eiland vermijdt. Op tal van andere punten blinkt het drie pagina's tellende document dat was vrijgegeven echter uit in vaagheid.
Op voorhand zou May gezegd hebben dat ministers die niet tevreden zouden zijn met het compromis, "het nummer van de lokale taximaatschappij" zouden krijgen om een taxi naar huis te bestellen na hun ontslag. Davis zou volgens insiders niet met dat grapje hebben kunnen lachen.
May had in de krant The Times na het akkoord ook nog een waarschuwing voor haar minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, met wie ze regelmatig van mening verschilt over de strategie: "Als hij probeert het Britse standpunt te ondermijnen wordt hij ontslagen."
Hoe verder?
Vraag is nu hoe het verder moet in de Britse regering. Het Britse parlementslid Dominic Raab is alvast aangeduid als Davis' opvolger. Raab hield zich in de regering van May eerder al bezig met huisvestingsbeleid. In dat departement was hij sinds januari 'minister of state'. Hij is net als Davis een voorstander van de brexit, maar staat bekend als een pragmaticus die minder op de harde brexit-lijn zit.
Bij de Europese Commissie, dat voor de EU de onderhandelingen met Londen voert, veranderen het ontslag van Davis en de aanstelling van Raab niet veel. "We blijven te goeder trouw met premier May en de regering onderhandelen om een akkoord te bereiken", zei Commissiewoordvoerder Margaritis Schinas. "We blijven aan een akkoord werken en zijn 24/7 beschikbaar."
Of de wissel geen praktische problemen stelt? "Niet voor ons, wij zijn hier om te werken. Wat voor ons telt, is het onderhandelingskader dat de 27 lidstaten hebben vastgelegd en waar we ons aan houden", aldus Schinas.
Maar het gemor binnen premier Mays eigen Conservatieve partij stijgt bij de pro-brexit-fractie. Als 48 parlementsleden van de Conservatieven daar om vragen, komt er een motie van wantrouwen. Het is niet zeker dat May die zou overleven.