Topambtenaren clashen met regering: ziet begroting er te rooskleurig uit?

"De voorzitter heeft ondanks het aandringen van leden geopteerd voor deze presentatie, eerder dan de opgesomde elementen aan de raming van de inspanningen toe te voegen." Normaal leveren de topambtenaren van het Monitoringcomité een droog rapport af over de begroting, maar dit keer bevat het een explosieve boodschap. Enkele leden suggereren dat hun voorzitter door de regering onder druk werd gezet om het begrotingstekort zo klein mogelijk voor te stellen. "Deze leden kunnen het verslag niet onderschrijven", klinkt het.

Het rapport is politiek dynamiet, want de regering-Michel beloofde bij haar aantreden in 2014 dat ze tegen 2018 een begroting in evenwicht zou hebben. Twee jaar later werd die doelstelling gelost. In 2019, het laatste jaar voor de verkiezingen, zou het evenwicht er wel komen. Maar ook die deadline zal Michel I wellicht niet meer halen. Voor een regering die een streng begrotingsbeleid bepleit, is dat een moeilijke boodschap.

Maar woensdag zag de situatie er plotseling rooskleuriger uit. Volgens het rapport van het Monitoringcomité bedraagt het tekort voor 2018 en 2019 maar 2,6 miljard euro. Dat is een pak minder dan de 4,6 miljard euro die het Planbureau onlangs berekende. In regeringskringen viel al langer te horen dat die inschatting wellicht te hoog was, maar een tekort van minstens 3 miljard euro leek evident.

Kankermedicijnen

Wat blijkt? Volgens het Monitoringcomité rekent de regering zich rijk. Zo gaat ze ervan uit dat het aantal voorafbetalingen van belastingen flink zal stijgen, terwijl het niet zeker is of Europa die veronderstelling aanvaardt. Ze springt ook creatief om met de kosten van de taxshift en de gezondheidszorg. Zo'n 300 miljoen euro voor de terugbetaling van kankermedicijnen wordt niet meegerekend.

De waakhond van de begroting merkt dat op, maar toch worden de bedragen niet meegerekend in het officiële begrotingstekort. Tot frustratie van enkele leden, zo blijkt.

Hun uithaal is opmerkelijk, want doorgaans blijven de leden op de achtergrond. In hun rapport staan bijvoorbeeld geen namen. Op de website van de FOD Beleid en Ondersteuning valt te lezen dat het comité wordt voorgezeten door de voorzitter van de FOD. Dat is Fons Boon, een topambtenaar van Open Vld-signatuur. Zijn secretaresse liet gisteren weten dat hij niet bereikbaar was.

De andere leden zijn onder meer Hans Dhondt, met CD&V-etiket, en Frank Van Massenhove, van sp.a-signatuur.

Ruzie in de groep

Bij een topambtenaar valt te horen dat voorzitter Boon een jaar voor zijn pensioen staat. "Zeker op dit moment wil hij over die cijfers geen strijd van leven of dood meer leveren", klinkt het. Boon wordt omschreven als "extreem loyaal", maar ook "een beetje zacht" en "helaas niet de moedigste tegenover politici". Wat doet vermoeden dat de regering wel degelijk haar stempel op de cijfers heeft gedrukt.

Ook een andere collega wijst op de verantwoordelijkheid van de voorzitter. "We hadden bijna een formulering gevonden die door iedereen werd gedragen, maar toen moest het plots vooruitgaan. De regering kon volgens hem niet langer wachten", klinkt het. Op dat moment zou de bewuste passage aan het rapport zijn toegevoegd.

"Natúúrlijk wordt het Monitoringcomité achter de schermen beïnvloed door de politiek", stelt Herman Matthijs, expert overheidsfinanciën. "Het comité is geen officieel orgaan, enkel officieus. Bovendien hebben sommige topambtenaren zelf een politieke kleur. Een paar maanden voor de verkiezingen is het logisch dat er ruzie in de groep ontstaat."

Begrotingsminister Sophie Wilmès (MR) zei donderdag in de Kamer dat alles zoals gebruikelijk verlopen is. Toch wordt het Monitoringcomité volgende week dinsdag op vraag van de oppositie gehoord in het parlement.