Verslaafd aan voorgeschreven pijnstillers: "Ik vloog tegen de muren op van ellende"

Oxycodon is een zware pijnstiller, qua chemische samenstelling vergelijkbaar met morfine en heroïne. Het middel werkt op korte termijn goed tegen pijn. Maar misschien wel iets té goed.  "Ik rolde en kroop over de vloer van ellende. Ik heb alles bij elkaar geschreeuwd. Ik wilde niet meer leven."

Huisarts Jos van Bemmel uit het Nederlandse Amersfoort schrikt als hij de brief van het ziekenhuis bekijkt. Het is het medicatieoverzicht van een van zijn patiënten, een 16-jarig meisje. Daarop staan de pijnstillers die ze mee naar huis heeft gekregen.

63 pillen oxycodon. Twee keer zo sterk als morfine.

"Mijn God", denkt Van Bemmel. "Dat kind gaat dood."

Er staat niet bij wat ze heeft, maar Van Bemmel vreest het ergste. Kanker. Leukemie. Iets met verschrikkelijk veel pijn. Ongerust belt hij het meisje op. Ze vertelt dat haar amandelen zijn verwijderd. Die pillen? Daar is ze mee gestopt, omdat ze er draaierig van werd.

Verbijsterd kijkt Van Bemmel naar het briefje. Hij belt de kno-arts met de vraag of het klopt dat patiënten zulke sterke pijnstillers krijgen na een amandeloperatie.

"Ja hoor", zegt de kno-arts laconiek. "Dat is het protocol."

Van Bemmel zegt dat hij het vreemd vindt: paracetamol of ijs helpen toch ook? Maar de kno-arts legt hem uit dat ze de pijn zo veel mogelijk willen beperken. Zorginstellingen worden tegenwoordig door de inspectie en door de Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen beoordeeld op 'pijnscores': hoe minder pijn, hoe beter het ziekenhuis scoort op kwaliteit. Het is een van de redenen dat ze zware pijnstillers geven.

"Maar Jos", zegt de kno-arts, "die pijn van zo’n amandeloperatie ís toch ook vervelend?"

Na het gesprek draait Van Bemmel de medicatielijsten van al zijn patiënten uit. Tot zijn verbazing ziet hij dat hij zelf via herhaalrecepten per jaar 20 duizend oxycodon-pillen voorschrijft. Een van zijn patiënten slikt zelfs 1.440 van die tabletten per jaar, zonder een echt goede reden – dat was aan zijn aandacht ontsnapt. Bij het tekenen van de tientallen herhaalrecepten per dag is hij tot dan toe vooral gespitst geweest op de kalmeringsmiddelen, de slaapmiddelen, de antidepressiva.

Niet op de pijnstillers.

"Ik vroeg een collega-huisarts ook eens naar zijn dossiers te kijken", zegt Van Bemmel. "Hij belde snel terug. Ook hij schreef zoveel voor. Hij schrok zich rot."