Hoe je van een tekenbeet een levensbedreigende vleesallergie kunt krijgen

Op een lenteavond twee jaar geleden meldde Lee Niegelsky, een Amerikaanse beleggingsbeheerder, zich aan op de spoeddienst van een ziekenhuis in Noord-Carolina. Wat was begonnen met wat jeuk aan zijn onderarm, was geëvolueerd in een huiduitslag over zijn hele lichaam en ondraaglijke jeuk. Eenmaal ter plaatse verloor hij zelfs het bewustzijn. Pas toen een spoedarts hem een shot adrenaline gaf, klaarde de allergische reactie op. Wat hij die dag had gegeten? Een hamburger 's middags.

De grote boosdoener bij Niegelsky bleek een tekenbeet. In The New York Times getuigt hij hoe hij sindsdien rood vlees uit zijn dieet heeft moeten schrappen. Want na de ziekte van Lyme blijkt het insect ook een verspreider van het alfa-gal-syndroom, een aandoening waarbij mensen een vleesallergie krijgen.

Het fenomeen werd ontdekt door Thomas Platts-Mills, een allergoloog aan de University of Virginia School of Medicine. In 2006 trokken ongeruste oncologen aan zijn mouw. Enkele patiënten bij wie ze het kankermedicijn cetuximab hadden getest, reageerden daar allergisch op. In die mate zelfs dat een aantal van hen het niet overleefde. Platts-Mills onderzocht de zaak en vond hoe die patiënten allemaal antilichamen hadden tegen een bepaald soort eiwit. 

Vertraagd

Op hetzelfde moment kreeg hij ook een aantal patiënten over de vloer die slecht reageerden op rood vlees. In hun bloed detecteerde hij dezelfde antilichamen. Een rondvraag leerde hem dat deze patiënten slecht hadden gereageerd op tekenbeten. 

Aanvankelijk werd de vreemde allergische reactie gelinkt aan de Amerikaanse Lone Star-teek. Inmiddels weten we dat ook de West-Europese tekenvarianten het alfga-gal-syndroom kunnen veroorzaken. 

"Het vreemde aan dit fenomeen is dat het om een enorm vertraagde allergische reactie gaat", zegt professor Bart Lambrecht (Vlaams Instituut voor Biotechnologie, UGent enUZ Gent), die zelf baanbrekend onderzoek doet naar allergieën. "Mensen die een voedselallergie hebben en iets verkeerd eten, hebben doorgaans binnen de 15 minuten symptomen. Hier is het soms pas na 24 uur dat de eerste symptomen komen."

Appel en kiwi

Het werkt als volgt: het eiwit dat in het speeksel van de teek zit, heeft dezelfde structuur als een eiwit dat in vlees zit. Iemand reageert allergisch op die tekenbeet, eet vlees en kan vervolgens ook allergisch gaan reageren op vlees. "Een kruisallergie heet dat", zegt Lambrecht. "Je ziet bijvoorbeeld ook hoe mensen die allergisch zijn aan appels eerst een appel eten en vervolgens een kiwi en uiteindelijk ook allergisch worden aan kiwi."

Dat teken ook vleesallergieën verspreiden hoeft niet enkel slecht nieuws te betekenen. Voor wetenschappers creëert het opportuniteiten. "Als je weet waarom ons afweersysteem reageert tegen een bepaald eiwit, dan kun je dat ook ombouwen en op termijn nieuwe medicijnen ontwikkelen", zegt Lambrecht. "Als een teek ons bijt, dan gaat die teek proberen om ons afweersysteem af te remmen en onze eigen allergische reactie tegen te houden. Op basis van dat idee kun je in het speeksel van teken op zoek gaan naar moleculen die anti-allergisch werken."