Alexander De Croo: "De redesign van de overheid? Daar is de kracht van verandering een scheet gebleken"

Het is zondagmiddag in het bucolische Brakel en van achter elke bocht komt wel een peloton wielertoeristen aangedenderd. "Wist u dat ik hier mijn eigen fietsroute heb?", vraagt de vierde bekendste Brakelnaar na Herman De Croo, Peter Van Petegem en Marijn Devalck. "77 kilometer lang en geen meter plat. Maar daarvoor zijn jullie niet gekomen, zeker?" Neen, we zijn naar de Vlaamse Ardennen afgereisd om het met de vicepremier van Open Vld over het nieuwste zomerakkoord van de regering-Michel te hebben. Dat die deal nogal lauwtjes onthaald werd in de Vlaamse media, is bij meerdere excellenties - de premier op kop - in het verkeerde keelgat geschoten.

Toch nog iemand die ons te woord wil staan. Charles Michel schrapte dit weekend een interview met Het Laatste Nieuws omdat de krant niet in zwijm vallen voor zijn arbeidsdeal.

"Ik heb dat vernomen, ja. Ik heb daar persoonlijk minder problemen mee, maar je mag niet onderschatten dat het in deze regering telkens weer de premier is die aan de kar sleurt om er het maximum uit te halen - ondanks verklaringen over een gebrek aan 'dash'. En zoals bij iedereen die keihard werkt en vindt dat hij iets realiseert wat buiten de verwachtingen valt, is het begrijpelijk dat hij teleurgesteld is als dit niet naar waarde wordt geschat. Ik zou het niet groter maken dan het is."

Moeten wij dan staan applaudisseren voor een regering die na vier jaar eindelijk eens gaat doen wat in haar regeerakkoord staat? Want geef nu toe: SWT vanaf 59 jaar in 2019, dat hadden jullie al eens beslist. Maar toen de sociale partners de wet daarna afzwakten, lieten jullie betijen.

"SWT (het vroegere brugpensioen, red.) vanaf 60 jaar in 2020 was al eens beslist geweest. Da's juist. Maar we zetten nu wel degelijk stappen vooruit. Zo zal niemand nog het klassieke SWT kunnen krijgen zonder 41 werkjaren te hebben gepresteerd. Dat is wel degelijk een verstrenging. Los daarvan vind ik dat jullie te veel focussen op die ene maatregel. De arbeidsdeal bevat een waslijst aan initiatieven rond activering, opleiding en omscholing, die veel belangrijker zijn voor de invulling van die duizenden vacatures in onze bedrijven. En nog iets: mocht het allemaal niet veel voorstellen wat we doen, waarom schreeuwen de vakbonden dan moord en brand?"

Bij een flink pak van de initiatieven die u opsomt, staat te lezen: 'wordt onderzocht', 'wordt bestudeerd' of 'wordt geëvalueerd'. Staat deze arbeidsdeal niet symbool voor deze hele regering: goedbedoeld, maar niet goed genoeg?

"Natuurlijk vind ik dat er meer in deze regering zat. Ik maak daar geen geheim van. Wij hebben met Open Vld ook van in het begin gepusht om steeds de lat hoger te leggen. Maar bon, je zit met vier in een coalitie. En de verwachtingen waren gebaseerd op wat die vier voor de verkiezingen hadden gezegd. Helaas heeft niet iedereen zich daarnaar gedragen, maar dat kan je mij niet kwalijk nemen."

U doelt vast op CD&V. Dan vind ik het raar dat u de hervorming van de degressiviteit van de werkloosheidsuitkering in handen van Kris Peeters legt. U weet toch ook dat hij ofwel voor een minimumscenario gaat, of niet zal bougeren zolang Arco niet in de plooi ligt.

"Ik weet dat niet. Kris en ik zitten op één lijn over die maatregel. De essentie ervan is namelijk dat de uitkering gedurende de eerste zes maanden werkloosheid omhooggaat, wat de logica zelve is. We zijn in een tijdperk beland waarin jobs zo snel veranderen, dat niemand nog een hele carrière dezelfde job uitoefent en waarin iedereen weleens kan worden ontslagen zonder dat het zijn fout is. Net doordat dit gepaard gaat met serieus inkomensverlies, komt daar nu te veel dramatiek bij kijken. Daarom geven wij nu het signaal: wij steunen u en we geven u de tijd om niet de eerste de beste job aan te nemen. Maar na één jaar werkloosheid moet er wel beweging in de zaak komen. Kris is het daarmee eens, maar sowieso zal het tijd vergen om dit uit te rollen. Je kan dit alleen invoeren voor wie nog werkloos moet worden. We gaan geen uitkering afpakken van mensen die er al in zitten."

Dus u gelooft er 100% in dat deze maatregel effectief uitgevoerd wordt?

"Kijk, de afgelopen jaren zijn er in deze regering akkoorden gesloten waarvan we allemaal wisten: hier gaat één van ons vier zwaar op bloeden. Vooral tussen N-VA en CD&V was het lange tijd een sport om elkaar pijn te doen. Wel, we hebben allemaal kunnen vaststellen dat zoiets zich wreekt tijdens de uitvoering van die akkoorden. Omdat iedereen daar lessen uit getrokken heeft, was de sfeer tijdens deze onderhandelingen anders. Daarom ben ik vandaag veel optimistischer over de uitvoering van wat besproken is."

Uit de begrotingscijfers spreekt inderdaad weer veel optimisme. Een gat van 2,6 miljard wordt dichtgereden door technische bijsturingen en over die 500 miljoen die de arbeidsdeal moet opbrengen, is ernstige twijfel. Durft u nog te zeggen dat u trots bent op het begrotingswerk van Michel I?

"Ten eerste zijn we van een tekort van 3,1% naar 0,6% gegaan. Dat is een enorme inspanning, maar het is inderdaad minder dan we beloofd hadden. Had het van Open Vld alleen afgehangen, dan waren we nu al in evenwicht. Helaas zijn er op een bepaald moment zeer grote bedragen in de begroting geschreven, waarvan nog altijd geen euro gerealiseerd is. Denk aan de beruchte redesign van de overheid. Daar is de kracht van verandering een scheet gebleken."

Bij N-VA wijzen ze net in uw richting. 'Elke begrotingsronde stelt De Croo zich stoer op, maar zodra hij zijn trofee binnen heeft, laat hij zijn broek zakken.' Quote van een N-VA-topper.

(ontstemd) "Ah ja, en wie is die N-VA-topper dan wel? Kijk, als je alle begrotingen samen neemt, dan blijkt dat meer dan de helft van alle structurele inspanningen gebeurd is door Open Vld. Kom mij dus alstublieft de les niet spellen. Zonder ons was er gewoon geen structurele verbetering van de begroting geweest."

Charles Michel noemt zijn regering historisch. U dus niet?

"Wat deze regering tamelijk uniek maakt, is dat ze een grote sanering van de overheid gecombineerd heeft met lastenverlagingen én jobcreatie. Dehaene heeft ook veel gesaneerd, maar onder zijn regering zijn de belastingen wel gestegen. Verhofstadt heeft ook veel gerealiseerd, maar toen zijn de uitgaven gestegen. Bon, maakt dat deze regering historisch? Ik vind niet dat je dat over jezelf kan zeggen. De geschiedenis moet daarover oordelen. Misschien komt er hierna een regering die nog beter doet?"

Met dezelfde samenstelling?

"Als we de lat hoger kunnen leggen dan vandaag, waarom niet?"

Is het een optie om CD&V te vervangen door Groen en Ecolo? Dat gerucht wordt namelijk steeds sterker.

"Ik vind dat Kristof Calvo goeie ideeën heeft over hoe we dit land kunnen hertekenen, maar sociaal-economisch klinkt hij mij eerder als een vakbondsman dan als een hervormer. Dat is dus niet evident."

Vindt u dat de greep van de vakbonden op dit land verkleind is door het werk van deze regering?

"Ik denk dat wel. Maar ik kijk niet alleen naar de bonden. Ook de werkgeversfederaties stellen zich nog altijd te defensief op. Dat het zo lang geduurd heeft om de e-commerce in beweging te krijgen, komt niet zozeer door de bonden, maar door de belangengroepen van de werkgevers. Dat het zo lastig was om SWT te hervormen, komt omdat bonden en werkgevers elkaars beste vrienden zijn als de overheid de factuur betaalt. Als ze zich niet allebei gaan heruitvinden, zal hun greep blijven verminderen."

Illustreer die kentering eens met een paar voorbeelden die wij blijkbaar niet zien?

"De minimale dienstverlening op het spoor. Twintig jaar heeft men daarover beweerd dat dit nooit kon werken. Wel, gewoon door het te proberen, hebben we vastgesteld dat het wel kan. In de voorgaande regeringen was dat ondenkbaar. De flexi-jobs zijn nog zo'n voorbeeld. Hoe vaak hebben de bonden niet geroepen dat ze reguliere arbeid zouden vernietigen? Wel, vandaag blijkt dat niet het geval. En tot slot ben ik heel fier op de manier waarop we de telecommarkt openen voor een vierde mobiele operator. Dit is echt ongezien in België. Vroeger zou de politiek bezweken zijn voor de druk van de gevestigde partijen, maar dat is nu niet gebeurd. Het ironische is dat de deal die de Vlaamse regering zonet met Telenet en Proximus heeft gesloten over het nieuwe snelle datanet 'Belgique à papa' ten voeten uit is."

De komst van een vierde telecomspeler is uw trofee van dit zomerakkoord. Waarom hebt u daar zo op gehamerd?

"Ik denk dat uw lezers die in de zomer wel eens naar het zuiden van Europa gaan, die vraag zeer goed kunnen beantwoorden. In Italië heb je voor 6 euro al een mobiel abonnement met ongelimiteerd bellen en 30 gigabyte aan data. In België betaal je voor minder data minstens 40 euro. De voorbije jaren heb ik geprobeerd die prijzen aan te scherpen door het makkelijker te maken om te veranderen van operator, maar als de alternatieven niet aantrekkelijk genoeg zijn, dan verandert men niet."

"Dus ja, ik wil meer concurrentie in ons land. En het BIPT, de regulator, vindt dat ook. Dat Telenet, Proximus en Orange dat vervelend vinden, kan ik begrijpen. Maar ik verdedig als minister de belangen van de consument."

Proximus-CEO Dominique Leroy zei zaterdag in deze krant dat de kwaliteit van het internet op niks trekt in die landen die u opnoemt.

"Tja, als ik van bij mij thuis de Berendries oprijd, valt mijn netwerk ook uit. Maar bon: iedereen verdedigt zijn winkel zoals hij of zij het wil. Eerder hoorde ik al andere CEO's verklaren dat meer concurrentie tot minder investeringen zal leiden. Als dat zo is, moeten zij dringend een nieuw handboek Economie gaan schrijven en meedingen naar de Nobelprijs, want dat is voor mij een totaal nieuw inzicht op hoe de markt werkt."

De vrees bij een aantal van uw regeringscollega's is dat Proximus, dat toch nog altijd deel uitmaakt van de Belgische overheid, ten onder gaat aan extra concurrentie. 'Het bedrijf is nog altijd te log', zegt men.

"Ik denk dat niet. Als ik Dominique Leroy hoor zeggen dat ze een eigen streamingdienst wil opzetten om de concurrentie met Netflix aan te gaan, dan denk ik: dat is de goeie aanpak. Maar is het zo dat Proximus, Telenet en Orange wat meer hun best gaan moeten doen als er een vierde speler bijkomt? Jazeker. En dat is ook de bedoeling."

Wat doet u als een Chinese of Russische speler zich aanmeldt? Eerder schoot Open Vld in een kramp toen er Chinese investeerders verschenen bij Eandis.

"Volgens het BIPT is er alleen interesse van één Europees bedrijf."

Is deze operatie dan niet heel erg 'à la tête du cliènt'?

"Nee, hoegenaamd niet. Het wordt een open veiling, die onafhankelijk wordt georganiseerd. De regering komt daar niet in tussen. Weet u wat 'à la tête du cliènt' is? Een CEO van een telecombedrijf die tijdens gesprekken over het dynamiseren van de telecommarkt zegt: 'Alexander, en wat als ik nu eens glasvezel in Brakel kom leggen? Is ons probleem dan opgelost?' Wel, dat pakt bij mij niet. Uiteraard wil ik glasvezel in mijn gemeente, maar ik ga er mijn principes niet voor inslikken."

Hebben we het hier over John Porter van Telenet?

(stilte) "U gaat mij niks meer ontlokken." (lacht)