Moeder die herenigd werd met haar zoon (5): "Hij was altijd zorgeloos, ontspannen, niet zoals nu"
Veel migrantenkinderen die bij de grens van de VS van hun ouders zijn gescheiden, hebben trauma’s opgelopen die na de hereniging niet zomaar voorbij zijn.
Voordat ze aan de grens werden gescheiden, speelde Thiago, de vijfjarige zoon van Ana Carolina Fernandes, zoet met de ondeugende gele figuren uit Verschrikkelijke Ikke. Nu speelt Thiago het liefst dat hij een politieman is die ‘migranten’ fouilleert en plastic handboeien omdoet.
Vijftig dagen was hij van zijn moeder gescheiden en na hun hereniging is hij niet meer dezelfde jongen die door agenten van de Border Patrol werd weggevoerd. Zijn Braziliaanse moeder was betrapt toen ze probeerde met hem illegaal de zuidwestgrens van de VS over te steken.
Toen ze na hun weerzien voor het eerst thuiskwamen, smeekte de jongen om borstvoeding, wat zij al jaren niet had gegeven. Als bezoekers aanbellen bij het nieuwe huis van het gezin in Philadelphia, kruipt hij snel achter een bank.
“Zo is hij vanaf het moment dat ik hem terugkreeg”, zegt Fernandes. “Hij wil met niemand praten.”
Lees ook: Trump moet gedeporteerde ouders herenigen met hun kinderen (+)
Thiago is een van de bijna 3.000 kinderen die deze lente van een ouder werden gescheiden in het kader van het zero tolerance immigratiebeleid van president Donald Trump. Prompt stak een storm van verontwaardiging op, waarna Trump op 20 juni een eind maakte aan de gedwongen scheidingen. Sindsdien zijn meer dan 1.800 kinderen met hun ouders herenigd. Velen van hen lijden echter zichtbaar aan angsten en stress, zijn introvert geworden of vertonen andere tekenen van hun beproeving, zeggen immigratieadvocaten en vrijwilligers die in contact staan met de getroffen gezinnen.
Injectiespuit
Een driejarige jongen die van zijn moeder werd gescheiden, doet nu alsof hij naar mensen in zijn omgeving toeloopt met een injectiespuit. Anderen doet hij ‘handboeien’ om; dingen die hij moet hebben gezien toen hij was gedetineerd bij de dienst Immigration and Customs Enforcement. Een broer en zijn zusje barstten in huilen uit toen ze op straat politieagenten zagen.
De angst en stress uiten zich het duidelijkst wanneer kinderen vrezen dat ze ‘opnieuw’ worden gescheiden van hun ouders, bijvoorbeeld als een van hen het huis of zelfs het vertrek verlaat om boodschappen te doen of naar het toilet te gaan.
'Moeders vertellen me dat hun kind vroeger spontaan was en veel praatte, terwijl het nu stil is en niet op anderen reageert'
“Dan kan bij die kinderen de angst om te worden verlaten weer naar boven komen, of ze denken dat hun moeder buiten de woning opnieuw wordt opgepakt,” zet Luana Biagini, die juridische bijstand verleent aan herenigde Braziliaanse gezinnen.
Biagini, werkzaam voor de advocatenpraktijk Jeff Goldman in Boston: “Moeders vertellen me dat hun kind vroeger spontaan was en veel praatte, terwijl het nu stil is en niet op anderen reageert. De moeders moeten hun best doen om te voorkomen dat hun kinderen in die nare situatie blijven hangen.”
Dat is gemakkelijk gezegd, maar in veel gevallen hebben de ouders zelf een trauma overgehouden aan hun arrestatie. In sommige gevallen werden kinderen uit hun armen gerukt onder veel gehuil en geschreeuw. En het lijkt erop dat andere kinderen werden voorgelogen door agenten; ze werden zogenaamd meegenomen om met andere kinderen te spelen.
Lees verder onder de foto
Vaak mochten ouders en kinderen wekenlang niet met elkaar communiceren. In hun afzondering en verwarring dachten veel kinderen waarschijnlijk, volgens experts, dat ze ergens voor werden gestraft.
Kinderen die op traumatische wijze van hun ouders werden gescheiden, lopen een aanzienlijke kans op emotionele problemen, moeilijkheden met leren en langdurige trauma’s. Dat is aangetoond door tientallen jaren van onderzoek.
Recentelijk hebben experts ontdekt dat een gedwongen scheiding het geheugen kan beschadigen. Ook de gebruikelijke aanmaak van cortisol, een hormoon dat vrijkomt in reactie op stress, raakt van slag.
“Er bestaat geen grotere bedreiging voor het emotionele welzijn van een kind dan te worden gescheiden van iemand die hem of haar de meeste zorg geeft. Zelfs een korte periode kan voor een kind een eeuwigheid lijken”, zegt Johanna Bick, docent psychologie aan de Universiteit van Houston. Zij probeert de invloed te bepalen die zo’n scheiding op migrantenkinderen kan hebben. Van belang daarbij is hoe lang ouders en kinderen gescheiden waren, hoe emotioneel de momenten verliepen dat agenten de kinderen meenamen en hoe de reis was van het gezin door Mexico naar de Amerikaanse grens.
'Er bestaat geen grotere bedreiging voor het welzijn van een kind dan te worden gescheiden van iemand die hem of haar de meeste zorg geeft'
Niet aanraken
De respons van de ouders, hulp van professionals en andere initiatieven kunnen het trauma verlichten. “Het slechte nieuws is dat de eerste levensjaren een gevoelige periode is voor de ontwikkeling van de hersenen”, vertelt Johanna Bick. Haar onderzoek richt zich op kinderen bij pleegouders of bij instellingen. “Wat zich dan afspeelt, kan later een dramatische impact hebben. Het goede nieuws is dat kinderen taai zijn. Als je er vroeg bij bent, kunnen ze daar baat bij hebben.”
De regering-Trump bracht de gescheiden kinderen onder in ongeveer 100 opvangcentra, vaak honderden kilometers verwijderd van hun ouders. De centra voorzagen in de basisbehoeften van de kinderen, die echter verbleven in een omgeving die hen in hun vrijheid beknotte. Ze werden er niet bepaald gekoesterd.
Lees verder onder de foto
Uit veiligheidsoverwegingen mochten ze elkaar niet aanraken. Het personeel in de meeste onderkomens had toestemming voor lichamelijk contact met kinderen tot 4 jaar. Tot oudere kinderen moesten ze afstand houden.
Ongeveer 10 procent van de bij een ouder weggehaalde kinderen werd ondergebracht bij een pleeggezin. Daar wonen vaak meerdere kinderen, wat persoonlijke aandacht belemmert. Op de vraag of zijn pleegouders hem weleens knuffelden, zwaaide Thiago met een vingertje en zei: “Nee.” Even later, heel zachtjes: “Ze vonden me niet aardig.”
Toch kan ook de terugkeer naar een liefhebbende ouder pijnlijk zijn. “Elk kind reageert anders, maar het is naïef om te denken dat die herenigingen altijd vreugdevol zijn”, zegt Oliver Lindhiem, klinisch psycholoog aan de Universiteit van Pittsburgh die onderzoek heeft gedaan naar de invloed van stressvolle scheidingen op kinderen. “Het is niet zo dat ze de draad van voor de scheiding gewoon weer oppakken.”
'Elk kind reageert anders, maar het is naïef om te denken dat die herenigingen altijd vreugdevol zijn'
Thiago en zijn moeder werden op 22 mei opgepakt door de Border Patrol in New Mexico. Een dag later kregen zijn moeder en andere gedetineerde Braziliaanse vrouwen te horen dat ze van hun kinderen gescheiden zouden worden. Thiago huilde net zo lang tot hij in slaap viel toen zijn moeder het hem vertelde. Een andere jongen kreeg een paniekaanval en moest in een ziekenhuis worden opgenomen.
Ongeveer vier dagen later kreeg Thiago’s moeder een telefoontje in de gevangenis waar ze na haar arrestatie verbleef. Een vrouw vertelde haar dat Thiago zich geheel van zijn omgeving had afgesloten. Hij weigerde te eten of te douchen. Aan de telefoon snikte Thiago zonder ophouden. Zijn moeder smeekte hem te eten en bezwoer hem dat ze weldra weer samen zouden zijn. Het zou nog weken duren voordat moeder en zoon elkaar weer spraken. Fernandes wist niet dat Thiago in Los Angeles bij een pleeggezin verbleef.
Ze slaagde erin de borgsom bij elkaar te krijgen en op 10 juni mocht ze de gevangenis verlaten. Ze reisde door naar familie in Philadelphia, waar ze het telefoonnummer draaide dat ze had gekregen bij haar ontslag uit de gevangenis. Ze moest uiteindelijk een advocaat inschakelen om Thiago vrij te krijgen. Dat gebeurde pas op 13 juli. Toen ze haar zoon zag op het vliegveld, rende Fernandes naar hem toe, haar hart ging wild tekeer. “Ik huilde en drukte hem tegen me aan, maar het leek wel alsof het hem niets kon schelen. Hij stond daar als bevroren.”
'Ik huilde en drukte hem tegen me aan, maar het leek wel alsof het hem niets kon schelen. Hij stond daar als bevroren'
Flesje met melk
Toen Thiago eindelijk iets zei, vroeg hij of hij met zijn grootmoeder in Brazilië kon praten. Diezelfde avond raakte Thiago zijn moeders borsten aan, alsof hij wilde drinken. Zij gaf hem een babyflesje met melk in de hoop dat het hem zou kalmeren. Het werd een gewoonte.
Thiago is soms nog steeds humeurig en afstandelijk. Hij kan opeens een kast in springen om aan contact met anderen te ontkomen. Soms is hij ook heel ontspannen, zoals laatst in een Braziliaans restaurant waar hij de desserts in een vitrine bewonderde en later zijn aandacht geheel richtte op zijn puddinkje en een cartoon van Peppa Pig op een mobiele telefoon. Maar toen zijn moeder even wegging, werd hij ongedurig en bang. “Waar is ze?” vroeg hij steeds weer, met grote ogen rondkijkend. Toen ze terugkwam, vroeg hij waarom ze zo lang weg was geweest.
Even later wilde hij graag met zijn achtjarig neefje Rogerio naar het zwembad aan de rand van het park. Zijn moeder had hen opgegeven voor de gratis zwemlessen. Maar bij de eerste les klom Thiago razendsnel uit het water en rende weg zodra de zweminstructeur hem aansprak.
Zijn moeder overweegt een therapeut in te schakelen, want wat er ook met hem aan de hand is, het zal niet zo snel verdwijnen. “Hij was altijd zorgeloos, ontspannen, niet zoals nu.”
© The New York Times
Vertaling René ter Steege