"Klimaat kan op hol slaan, zodat het uiteindelijk 4 tot 5 graden warmer wordt", waarschuwen wetenschappers
Zelfs wanneer we de klimaatdoelstellingen van Parijs zouden halen, bestaat de kans dat onze aarde in een "serre-modus" gaat, en dat het uiteindelijk 4 tot 5 graden warmer wordt. Het zeeniveau zou daarbij 10 tot 60 meter kunnen stijgen, schrijven de auteurs van een internationale studie.
Een internationaal team van wetenschappers heeft de studie gepubliceerd in "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS). Hun voornaamste conclusie is dubbel: ten eerste zou het kunnen dat zelfs als we de doelstellingen van Parijs halen, het klimaat toch op hol slaat. Daarom vragen ze met nadruk om de overgang naar een uitstootvrije economie dringend te versnellen.
Met uit de hand lopen, bedoelen ze dat het klimaat een soort omslagpunt bereikt, waardoor de mens de opwarming zelf niet meer in de hand heeft, en de natuur alles zal bepalen. Zij schatten dat het daarbij gemiddeld 4 tot 5 graden Celsius warmer kan worden in vergelijking met het pre-industriële tijdperk. De zeespiegel zou 10 tot zelfs 60 meter kunnen stijgen, schrijven ze.
Hoogste CO2-waarde in 800.000 jaar
Eén ding is nu al duidelijk: de klimaatdoelstellingen van Parijs halen wordt niet makkelijk - we zouden door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen de temperatuurstijging ruim onder 2 graden Celsius willen houden, en liefst op anderhalve graad, maar daarvoor moet veel sneller geschakeld worden dan nu het geval is. En er wordt nog altijd gekibbeld over welk land welke inspanningen precies moet doen.
Intussen blijft de hoeveelheid CO2 in onze atmosfeer maar toenemen: vorig jaar klom die naar een recordhoogte van 405 ppm, alweer 2,2 deeltjes boven de waarden van het jaar daarvoor. Het gaat om de hoogste waarden in minstens 800.000 jaar, berekenden Amerikaanse wetenschappers. Ook de waarden van andere belangrijke broeikasgassen zoals methaan and N2O (distikstofmonoxide) lagen nooit hoger.
Lees verder onder de grafiek
Hothouse Earth
Maar terug naar het "Hothouse Earth"-scenario, zoals het in het nieuwste rapport wordt genoemd: "Menselijke uitstoot van CO2 en broeikasgassen is niet het enige wat de temperatuur doet stijgen. We denken dat een menselijke opwarming met 2 graden bepaalde processen op aarde kan triggeren die het nog warmer kunnen maken, zelfs wanneer wij als mensen stoppen met het uitstoten van broeikasgassen", zegt hoofdauteur Will Steffen van de Australian National University en Stockholm Resilience Centre.
Er zijn tien grote veranderingen die een domino-effect kunnen veroorzaken
Die processen worden in het vakjargon feedback processes genoemd. Er is sprake van een tiental, waarbij enkele ervan grote gevolgen kunnen veroorzaken. Het is immers zo dat bepaalde ecosystemen op dit moment nog CO2 voor ons kunnen opslaan, zoals het land, de oceanen en onze bossen.
Maar bij een abrupte verandering kunnen die systemen, die ons nu helpen, zich tegen ons keren, waardoor er nog meer broeikasgassen vrijkomen, en er een soort sneeuwbaleffect onstaat voor de opwarming.
Waar gaat het om? De onderzoekers hebben het onder meer over de verdwijnende permafrost (het smelten van de permanent bevroren bodem in onder meer Rusland en Alaska die veel methaan vasthoudt), land en zee die minder CO2 opslaan en een verdere afname van het Amazonewoud.
Daarbij komen nog verschillende factoren die het gevolg zijn van het wegsmelten van zee-ijs en gletsjers en sneeuw- en ijsmassa's op de polen, die allen een soort domino-effect kunnen veroorzaken. Daardoor zal de opwarming dus nog verder versnellen en heeft de mens het niet meer in de hand. En dat is nieuw, want nu gaan we nog altijd vanuit dat we het zelf kunnen sturen - zolang we uiteraard onze uitstoot beter onder controle zouden hebben. Het ene fenomeen kan sneller intreden dan het andere, zoals onderstaand kaartje met potentiële omslagpunten aantoont.
De uitstoot brengt ons klimaat, en uiteindelijk onze hele aarde, uit balans
Onderzoekers noemen de gebieden op bovenstaande kaart "tipping cascades": omslagpunten die een domino-effect kunnen veroorzaken. Die fenomenen hangen aan elkaar vast, want door het sneeuwbaleffect zal het ene het andere versnellen, zeggen onderzoekers. Noot: de grote zeestromingen in onze oceanen staan hier enkel in de Atlantische Oceaan afgebeeld, maar gelden voor een groot deel van de planeet. Ook de straalstroom kan op verschillende plaatsen worden beïnvloed door een ander temperatuursverschil tussen de Noordpool en de warmere lucht dichter bij de evenaar, zoals we deze zomer ondervinden in België.
Omslagpunten kunnen de aarde onomkeerbaar veranderen
"We tonen aan dat onze uitstoot van broeikasgassen vanaf het industriële tijdperk ons klimaat en uiteindelijk de hele aarde, uit balans brengt", zegt Hans-Joachim Schellnhuber van het Potsdam Institute of Climate Impact Research.
"Concreet gaat het om omslagpunten die worden bereikt en die de machinerie van de aarde fundamenteel, heel snel en misschien wel onomkeerbaar kunnen veranderen. Deze waterval van processen kan de hele aarde in een nieuwe toestand brengen."
Het goede nieuws: er is nog even tijd eer het zover is. Het slechte: het is onomkeerbaar
Momenteel zitten we aan ruim 1 graad Celsius boven de niveaus van voor de industriële revolutie. Per tien jaar zou daar 0,17 graden bij komen, in het huidige tempo - dus zonder het "op hol slaan". Volgens het "Hothouse Earth"-scenario zouden we met 4 tot 5 graden erbij op de hoogste aardtemperatuur uitkomen van de voorbije 1,2 miljoen jaar.
Uiteraard zou dat gigantische gevolgen hebben en zouden grote delen van de aarde onbewoonbaar worden. Onderzoekers schatten dat als het domino-effect intreedt, de nieuwe toestand kan worden bereikt over zowat 200 jaar. Het goede nieuws is dat we ons zouden kunnen (leren) aanpassen, want het slechte nieuws is dat het onomkeerbaar zou zijn.
VIDEO: bekijk hieronder de reportage van "Het journaal"
