NASA lanceert met succes satelliet die 'de zon kan aanraken'
"Touching the sun", zeggen ze bij NASA – de zon aanraken. Dat is misschien een beetje overdreven, maar de Parker Solar Probe die zondagochtend is gelanceerd, komt er wel bij in de buurt. Nooit eerder heeft een ruimtesonde zich zo dicht bij de zon gewaagd.
Leven op aarde is volledig afhankelijk van het licht en de warmte van de zon. En aardse techniek – radioverbindingen, satellietelektronica, GPS-verkeer en elektriciteitsnetwerken – kan ontregeld raken door krachtige uitbarstingen op het zonsoppervlak. Toch herbergt de zon nog vele raadsels – zelfs de invloed van de zonneactiviteit op het aardse klimaat is niet goed bekend. Parker Solar Probe moet antwoorden op die vragen geven.
Na één etmaal uitstel wegens een klein technisch probleem werd de 685 kilogram zware ruimtesonde zondag om 9.31 uur Belgische tijd gelanceerd met een Amerikaanse Delta IV Heavy-raket, vanaf Cape Canaveral. De komende jaren zal hij in steeds kleinere, langgerekte baantjes om de zon draaien. Pas in december 2024 vindt de dichtste nadering plaats, op een afstand van ‘slechts’ 6,2 miljoen kilometer.
Op die kleine afstand vliegt het toestel met een snelheid van zo’n 200 kilometer per seconde door de buitenste delen van de ijle, hete ‘dampkring’ van de zon, de zogeheten corona. Er worden dan ook ter plekke metingen gedaan aan de zonnewind – de stroom van elektrisch geladen deeltjes die met hoge snelheid door de zon de ruimte in wordt geblazen. Met een beetje goede wil kun je dus toch stellen dat Parker Solar Probe de zon ‘aanraakt’.
Eerdere ruimtesondes kwamen nooit dichterbij dan 43 miljoen kilometer. Voor Parker werd een speciaal hitteschild ontwikkeld dat de gevoelige instrumenten en meetapparatuur moet beschermen. Het 11,5 centimeter dikke schild is bestand tegen temperaturen van 1.400 graden.
Belgisch kantje
De ruimtesonde is genoemd naar de Amerikaanse zonnefysicus Eugene Parker (91), die in 1958 het bestaan van de zonnewind voorspelde. Parker was eregast tijdens de lancering – de eerste die hij ooit live meemaakte. "Wow, here we go", was zijn reactie. "Nu is het wachten op de meetgegevens. Die moeten ons fundamentele kennis opleveren over de corona en de zonnewind. Heel indrukwekkend allemaal."
De missie heeft ook een Belgisch kantje. Het ruimtevaartcentrum van de universiteit van Luik ontwikkelde namelijk één van de vier instrumenten aan boord: de WISPR of Wide-Field Imager For Solar Probe Plus. Dat zijn twee telescopen die opnames maken van de corona en de zonnewind.
De Europese ruimtevaartorganisatie ESA lanceert in februari 2019 ook een ruimtesonde voor onderzoek aan de zon, de Solar Orbiter. Die gaat de zon echter minder dicht naderen.
