Hoe de iconische gele taxi uit New York verdwijnt

Je merkt het direct op de belangrijkste verzamelplaats van professionele taxichauffeurs in de stad, de wachtplaats op luchthaven John F. Kennedy. De goudgele auto’s staan er halverwege de ochtend rijendik, wachtend op passagiers, soms wel twee, drie uur. Hier spelen chauffeurs backgammon om de tijd te doden, doen ze een dutje in hun wagen of debatteren ze over de toekomst van hun vak. Dat laatste gaat soms met wilde armgebaren en steeds luidere stem. "De stad moet iets doen voordat we compleet sterven”, foetert Sukhdev Singh (58).

De ‘yellow cab’ was ooit de weg naar de Amerikaanse middenklasse voor de immigranten die veelal achter het stuur zitten. Nu is hij een loden last.

Mikhail Uvaydov (52), New Yorker uit Rusland, rekent het voor. Om met een gele taxi passagiers op straat te mogen oppikken in New York, had hij een ‘medaillon’ nodig, een verhandelbare licentie waarvan er maar zo’n 13.500 in omloop waren. Ze waren zo gewild, dat ze een fortuin waard waren.

Uvaydov nam in 2010 een hypotheek om er voor 640.000 dollar (ruim een half miljoen euro) een te kunnen aanschaffen – op het hoogtepunt gingen de medaillons zelfs voor een miljoen dollar van de hand.

Toen kwam Uber, in 2011. Andere apps volgden – in New York is onder meer Lyft populair. Chauffeurs die voor de apps werkten, reden zónder het verplichte medaillon. Het stadsbestuur liet dat gebeuren. Uber en co overspoelden de stad met goedkope taxi’s – er zijn buiten de gele auto's nu 100.000 alternatieve taxi's, dubbel zo veel als vijf jaar geleden.

Zo stortte de markt voor gele taxi’s in, terwijl de chauffeurs nog vastzitten aan hun peperdure medaillons. Mikhail Uvaydov is de bank 525.000 dollar schuldig. Als hij de maandelijkse aflossing van 3.000 dollar en het onderhoud van zijn auto heeft betaald, houdt hij slechts 10 dollar per uur (ongeveer 8,70 euro) over. Vakanties zitten er niet meer in, hij werkt zes lange dagen per week.

Zijn Indiase collega Singh zit in een vergelijkbare situatie – een werkdag van 14 uur is niet genoeg om het hoofd boven water te houden, klaagt hij. Stoppen kan ook al niet. Het medaillon was voor deze mannen hun pensioen: ze zouden het uiteindelijk verkopen voor een mooi bedrag. Maar de waarde is met zeker 80 procent gekelderd. "De droom is dood”, zegt Singh, die al 31 jaar taxi rijdt. "Niemand wil het nog kopen.”

Uberchauffeurs hebben het weinig beter, waarschuwt Sonhail Rana (50). Hij is zoals veel reguliere chauffeurs overgestapt, aanvankelijk om de goede verdiensten. Maar Uber verlaagde de prijzen twee keer, nu verdient hij na aftrek van alle kosten ook niet veel meer dan 10 dollar per uur. Dat is rond het gemiddelde voor Uberchauffeurs in de VS, volgens onderzoek van het Economic Policy Institute.

"Waarom ik nog steeds voor ze rijd? Ik heb geen andere keus”, zegt Rana, geboren in Pakistan. "Uber heeft de hele taximarkt in New York gemonopoliseerd. Ik rijd al 28 jaar, heb mezelf omhooggewerkt in dit vak en bezit geen diploma’s in dit land. Wat kan ik anders gaan doen?”

De stad New York begint in te zien dat ze iets moet doen aan de puinhoop op de taximarkt – verkeersopstoppingen zijn ook nog eens de norm geworden, met zoveel taxi’s. Het stadsbestuur besloot twee weken terug de uitgifte van nieuwe vergunningen voor aan apps gelieerde voertuigen een jaar te bevriezen – een periode waarin een oplossing wordt gezocht voor het taxiprobleem. Ook is een minimumloon van 15 dollar per uur vastgesteld voor appchauffeurs.

De limiet is een klap voor Uber. New York is in de VS de grootste markt voor de app. In een agressieve campagne waarschuwden Uber en concurrerende apps als Lyft klanten dat ze langer zullen moeten wachten, op duurdere ritten. Vooral de bewoners van minder aantrekkelijke wijken ver buiten het centrum, vaak minderheden, zullen straks zonder zitten, menen de bedrijven – traditionele taxi’s komen niet in hun buurten.

"De stad biedt het hoofd aan een crisis die werkende New Yorkers in armoede drijft en het verkeer in onze straten muurvast doet staan”, zo legde burgemeester Bill de Blasio zijn beslissing uit op Twitter nadat hij – onder luid applaus van taxichauffeurs – de nieuwe wet had ondertekend.

Maar sommige chauffeurs zijn weinig hoopvol. Het is te laat, zegt Hardev Otal, al ruim 30 jaar taxichauffeur. De stad heeft te lang toegekeken hoe Uber hardwerkende chauffeurs hun broodwinning ontnam, stelt hij op de wachtplaats bij JFK. Hij vreest dat de zee van gele auto’s achter hem gaat verdwijnen. "Maatregelen hadden een paar jaar eerder genomen moeten worden. Nu zijn er al veel te veel taxi’s.”

Uiteindelijk, sombert Sohail Rana, zullen apps als Uber de chauffeur helemaal afdanken. "De zelfrijdende auto, dat is de toekomst.”