Het is een astronomisch cijfer. Een 1 met 10 nullen achter. Zoveel kan het onder de grond steken van ons nucleair afval kosten. Waar en hoe dat precies moet gebeuren, dat heeft de regering nog altijd niet beslist, maar de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Stoffen (NIRAS) bestudeert wel al jaren welke opties er zijn en wat dat allemaal gaat kosten. Want wanneer onze kerncentrales straks – in 2025 of ten laatste 2035 – allemaal dicht zijn, zal het hoogradioactief afval ergens opgeslagen moeten worden. Voor het laagradioactief afval is het min of meer in kannen en kruiken. Dat wordt bij Belgoprocess in Dessel opgeborgen. Voor het gevaarlijkste afval weet nog niemand waar in België dat precies zal zijn.

Bunker op 400 meter

De cijfers worden pas eind september officieel bekendgemaakt, maar nu al is duidelijk dat de schattingen die in 2013 nog werden gemaakt totaal voorbij­gestreefd zijn. Terwijl specialisten toen nog uitgingen van een bunker op 200 meter diepte, wordt nu gemikt op 400 meter. Het FANC, het instituut dat de nucleaire veiligheid in de gaten houdt, verplichtte de NIRAS om ook zulke scenario’s te becijferen. Resultaat: in plaats van 3,2 miljard gaat het al om 8 à 10 miljard.

Het zijn de producenten van het afval – twee derde komt van Electrabel – die moeten opdraaien voor de factuur. Op basis van die berekeningen storten zij elk jaar een bedrag in het Synatom-fonds, waar ondertussen al 11,3 miljard inzit. Maar dat geld dient niet enkel voor de berging van dat afval, maar ook voor de ontmanteling van de kerncentrales, wat een bom geld zal kosten. Vraag is dus of het spaarpotje zal volstaan. Vooral omdat Engie/Electrabel een groot stuk van dat geld nu vrij mag gebruiken. Minister van Energie Marie-Christine Marghem (MR) onderhandelt momenteel met Engie om die voorwaarden strikter vast te leggen.

Kamerleden Kristof Calvo (Groen) en Bert Wollants (N-VA) benadrukken alvast dat de belastingbetaler voor geen cent mag ­opdraaien voor de kosten. Maar volgens energiespecialist André Jurres zullen we de kosten nog honderden jaren voelen op onze energiefactuur. “Het personeel, de onderhoudskosten en de controles van die sites: de nv België zal er nog bijzonder lang voor opdraaien.” Over het belang van alles, is ook NIRAS-woordvoerster Evelyn Hooft duidelijk: “Dit is een materie die de hele samenleving aan­belangt, namelijk welke erfenis we de toekomstige generaties willen nalaten.”

De instellingen, specialisten en politici dringen er dan ook bij de regering op aan om snel te beslissen. Maar ook nu weer zal dat niet meer voor deze regeerperiode zijn.