Studeer talen. Word leraar. Iemand moet het doen

Beste abituriënt! Misschien is het nog niet te laat. Misschien is er nog hoop. Misschien ben je nog niet ingeschreven aan een universiteit of hogeschool, of misschien wel, maar kun je nog switchen. Ik weet namelijk iets leuks! Studeer talen. En word daarna leraar. Iemand moet het doen.

Onderzoek van de VUB wijst uit dat het aantal studenten dat 'talen' studeert – toegepaste taalkunde of taal- en letterkunde – met maar liefst 23 procent is gedaald. Daarenboven kiezen minder en minder jongeren ervoor om leraar te worden. 1 plus 1 is 2. Het knelpunt wenkt: word taalleraar!

Ik begrijp hoe het komt dat je er tot nog toe niet aan hebt gedacht: alom hebben deskundologen het over het belang van ondernemerschap, burgerschap en STEM. Kleuters dienen alras ondernemende techneutjes te worden. Het nutsdenken overheerst. Weten is meten. En surfen. Onderwijs als onding dat je oriënteert op de arbeidsmarkt.

Tegelijkertijd zijn de tijdingen wat betreft taal en taalonderwijs niet bepaald rooskleurig. Leesplezier en leesvaardigheid gaan erop achteruit. Scholieren beheersen het Frans minder en minder. Jouw klasgenoten blijken na zes jaar secundair onderwijs allerminst in groten getale foutloos en coherent te kunnen schrijven. Zowel leraren als leerlingen lezen minder literatuur.

Alsof het niets is kondigt de katholieke koepel daarbovenop aan een uur Nederlands in de eerste graad van het middelbaar onderwijs te zullen schrappen ten voordele van het schimmige 'mens en maatschappij'. Ter verdediging stellen Boeve en de zijnen dat er in zo'n vak ook wordt gesproken en geschreven. Tel uit je winst! Allemaal niet bepaald bevorderlijk voor het imago van taal.

Er heerst ten slotte een nauwelijks te negeren taalrelativisme: morsigheid regeert. Standaardtaal blijkt moeilijk: 'schoon Vlaams' is ook goed. Werkwoordspelling is lastig: Hare Hemmerechts stelt voor om de regels af te schaffen. Teksten zijn saai: de Taalunie schiet wakker en promoot verfraaiing door middel van smileys. Literatuur en cultuur krijg je niet verkocht: de VRT doet al geen moeite meer om nog maar over een vaste rubriek, laat staan een programma, na te denken.

En dan zou jij taal- en letterkunde moeten studeren? En filoloog worden, vriend van het woord? Nee, dan ingenieur. Of bedrijfsmanager.

En toch. Als je ook maar een beetje van taal houdt, moet je het overwegen.

Misschien vind je het nu te nauw en zie je je studies graag breed, weidser dan dat schijfje taal? Wel, dan heb ik goed nieuws voor je: taal ís niet nauw. Het is wiskunde, esthetica, geschiedenis, logica, godsdienst, kunst, cultuur, maatschappijleer, filosofie en communicatie in één domein.

De logica van zo'n système où tout se tient als grammatica ontsluiten is een plezier voor het wiskundige brein. De schoonheid van wezenlijke romans niet alleen proeven, maar ook nog eens proberen te doorgronden en erover spreken met anderen is van een moeilijk te overtreffen zaligheid. Ontdekken hoe taal nauw verknoopt zit met geschiedenis, met godsdienst, met een samenleving leert je ondertussen ontzettend veel over die geschiedenis, godsdienst en samenleving. Niet alleen communiceren, maar dat ook nog eens in een afgewogen register én soepel formulerend én genuanceerd kunnen: het is, als je het gebroddel van de doorsneepoliticus hoort, van essentiële waarde. Taal niet alleen 'simpelweg' onder de knie krijgen, maar doorzien, ze niet alleen gebruiken, maar ervan houden: je leert het als je taal- en letterkunde studeert.

En dan ben je er bijna. Met een jaartje extra of op enige andere wijze kun je vervolgens leraar worden. Taalleraar. En dan rekenen we op jou om generaties scholieren met liefde voor je vak te leren hoe taal kan schaden, zoals twitterzieke politici dat bijvoorbeeld doen, maar vooral hoe taal kan raken, hoe taal doet denken en wat taal vermag.

En dan zorg jij er misschien voor dat taal van het slonzige stiefdochtertje van het onderwijs weer verandert in een flegmatieke, stralende vorstin.