Roeselare: een slaperig provinciestadje ontwaakt
Het West-Vlaamse Roeselare groeide uit van slaperig provinciestadje tot een voorbeeld van stadsvernieuwing. Maar de transformatie gaat gepaard met groeipijnen. "Welkom in de meest grijze stad van Vlaanderen."
Een bouwvakker neemt een zware lading grind op de schop, een rokende sigaret bengelt uit zijn mondhoek. Iets verderop slepen mannen betonnen platen aan. Het zijn stukjes van het nieuwe stationsplein, dat op deze doorsnee woensdag bezaaid is met bulldozers en graafmachines. Een verliefd koppeltje op een bank trekt zich er weinig van aan. In Roeselare kijken ze allang niet meer op van een beetje getimmer.
"Je merkt dat de zaken bewegen", zegt Ignace Defever, de uitbater van hotel De Bonte Os vlak achter het station. Zijn overgrootvader zette de zaak meer dan honderd jaar geleden op. "Roeselare zal nooit Kortrijk of Brugge zijn, maar het stadsbestuur doet zijn best."
De Bonte Os krijgt vooral fietsers over de vloer, zegt hij. Andere toeristen hebben hier weinig te zoeken, behalve de oude Rodenbach-brouwerij, waarvan het roodbruine bier hier uit de tap vloeit.
Toch is Roeselare meer dan oude industrie. De vorige burgemeester, Luc Martens (CD&V), nam in 2005 een ingrijpende beslissing. Hij rolde een groot plan uit om Roeselare, op Turnhout na de kleinste centrumstad van Vlaanderen, op de kaart te zetten. Als oud-minister wrikte Martens veel subsidies los in Brussel. Daarmee liet hij zowat alle belangrijke gebouwen in de stad vernieuwen.
'Roeselare zal nooit Kortrijk of Brugge zijn, maar het stadsbestuur doet zijn best'
Grootheidswaanzin
Wie vandaag door Roeselare wandelt, ziet het resultaat. Het station van Roeselare geeft dat van Brugge en Kortrijk het nakijken. Er staat een nieuw zwembad en een nieuwe bibliotheek, en heel wat pleinen werden opgewaardeerd. De grote blikvanger is De Munt, een modern plein met daarop het ARhus, een kenniscentrum met hippe bar.
Britse academici zien in Roeselare een voorbeeld van innovatie en stadsvernieuwing. Als enige Belgische stad werd Roeselare opgenomen in hun rapport over de meest inspirerende winkelsteden ter wereld. De academici loven de manier waarop de stad nieuw leven in pleinen blaast en hoe ze koopjesjagers aantrekt via gratis wifi en een app die de parkeerplaatsen aangeeft.
Zelf zal Martens die erkenning niet kunnen verzilveren, want de nuchtere West-Vlamingen konden zijn ambitie, door sommigen gezien als grootheidswaanzin, maar matig appreciëren. "Luc Martens was zeer daadkrachtig, maar hij stond een beetje verheven boven het volk", zegt Brecht Vermeulen, de lijstduwer voor de N-VA. "Dure bouwprojecten liggen niet zo goed in Roeselare."
In 2016 koos CD&V voor een wissel van de macht. Huidig burgemeester Kris Declercq nam de sjerp van Martens over. Net op tijd. Volgens de Vlaamse stadsmonitor steeg het vertrouwen in het bestuur in geen enkele centrumstad zo sterk als in Roeselare. Declercq stelt dat de harde beslissingen uit het verleden stilaan hun vruchten afwerpen. "Soms moet je durven door te zetten. Zeker in Roeselare, waar 'normaal doen' in het DNA zit."
'We gaan met kleine stapjes vooruit, vaak met quick wins. Maar op het einde is iedereen wel tevreden'
Bloembakken
Sommige inwoners vinden wel dat die vernieuwingsdrift botst met de leefbaarheid. Dat zie je bijvoorbeeld op de Grote Markt, die in ware jaren 80-stijl vol geparkeerd staat met auto's. Aan de zijkant werd een strook afgezet met bloembakken, zodat kinderen er met stoepkrijt kunnen spelen. "Links zie je het oude Roeselare, rechts het nieuwe", lacht een stadsambtenaar die er een broodje aan het eten is.
Het typeert het beleid van dit bestuur, zegt de ambtenaar. "Vaak neemt het ondoordachte beslissingen, waardoor die achteraf moeten worden bijgestuurd. In Roeselare gaat alles met horten en stoten." Het gebrek aan duidelijke keuzes leidt er volgens hem toe dat inwoners nog steeds te vaak met de auto naar het centrum komen. Om vervolgens in de file te staan en de hele buurt op te zadelen met overlast.
Burgemeester Declercq verdedigt zijn aanpak. Een stad vernieuwen, dat is compromissen sluiten, klinkt het. "We gaan met kleine stapjes vooruit, vaak met quick wins. Maar op het einde is iedereen wel tevreden. Onze Grote Markt is daar het bewijs van. Er is nu ruimte om te spelen, terwijl ouderen nog steeds kunnen parkeren."
Meer bomen
Maar er zijn ook de overstromingen. Roeselare is sowieso al laag gelegen, maar het helpt niet dat de beschikbare ruimte wordt volgegoten met beton. "Als je inwoners van Roeselare vraagt wat hen bezighoudt, dan komt wateroverlast als een belangrijk thema naar voren", zegt Griet Juwet, urban designer bij Cosmopolis (VUB). Zij doet onderzoek naar de manier waarop Roeselare zich ontwikkelt.
Tussen al dat beton is er ook nauwelijks ruimte voor groen, zegt David Demets. Hij richtte begin maart de Facebook-groep 'Meer Bomen in Roeselare' op, die al snel meer dan 1.000 leden had. "Roeselare is de meest grijze stad van Vlaanderen", zegt hij. "Er worden veel nieuwbouwprojecten gelanceerd, maar de ontwikkelaars hebben nauwelijks oog voor onze natuur."
Het stadsbestuur probeert de inwoners te sussen door in dialoog te gaan. Het ontving een delegatie van de bomenbeweging op het stadhuis, deelde gratis bomen uit en plantte overal in de stad bloembakken neer. "Natuurlijk is dat fijn, maar het blijft wel oplapwerk", zegt Demets.
'Er worden veel nieuwbouwprojecten gelanceerd, maar de ontwikkelaars hebben nauwelijks oog voor onze natuur'
Volgens VUB-stadsplanner Juwet hangt in Roeselare een positief innovatieklimaat. Het stadsbestuur doet zijn best om dingen te veranderen, maar houdt ook rekening met de grieven van de inwoners. "Zo wordt er een duurzame wijk aangelegd in de rand van de stad", zegt ze. "Vroeger was zoiets ondenkbaar, omdat de politiek niet de noodzaak voelde om stadsontwikkelaars aan te sturen. Nu wel."
Krottegem
De grote schandvlek blijft Krottegem, de oude arbeiderswijk aan de overkant van het spoor. De wijk erfde haar naam van het 'kroot', het koffiegruis dat door de arme bevolking meerdere keren werd gebruikt voor het werd weggesmeten. Maar dat de wijk ook krottig is, zie je meteen. Hier zie je weinig bomen en nieuwe pleintjes. Het stadsbestuur laat de wijk links liggen, menen de bewoners.
Volgens Brecht Vermeulen (N-VA) wordt de opwaardering van Krottegem een belangrijk thema bij de stembusslag in oktober. "Door niet te investeren in deze wijk creëert het stadsbestuur een gesegregeerde stad", zegt hij. "Je merkt nu al dat er etnische en sociaal-economische spanningen ontstaan."
'Door niet te investeren in Krottegem creëert het stadsbestuur een gesegregeerde stad. Je merkt nu al dat er etnische en sociaal-economische spanningen ontstaan'
Eigenlijk telt Roeselare in verhouding tot andere centrumsteden weinig inwoners van allochtone origine. Maar zij leven wel bijna allemaal in Krottegem. "Zeg maar gerust de Gazastrook", vertrouwt een ober ons toe. Volgens de oppositie is de concentratie een van de redenen waarom de inwoners van Roeselare tegenover die van andere centrumsteden het minst verdraagzaam zijn voor andere culturen.
"Dat laatste is inderdaad een werkpunt", erkent burgemeester Declercq. "Maar we hebben een plan om de wijk te herwaarderen." Stadsvernieuwing dus als instrument om inwoners te verbinden. Dat moet wel, zegt hij. "We hebben geen keuze: iedereen moet mee. Roeselare is niet langer het provinciale slaapstadje van weleer."
CD&V in zetel, maar N-VA zaagt aan poten
Na enkele moeilijke jaren staat CD&V Roeselare er weer. Burgemeester Kris Declercq (CD&V) maakt een goede kans om zichzelf op te volgen. Maar de N-VA wil mee in de coalitie.
Bij de lokale verkiezingen in 2012 werd toenmalig burgemeester Luc Martens (CD&V) afgestraft voor zijn vernieuwingsdrift. De N-VA werd met 29 procent de grootste partij. Lijsttrekker Brecht Vermeulen, nu Kamerlid voor de N-VA, was op weg naar de sjerp. Tot het fout liep tijdens de coalitiegesprekken. Dankzij een coalitie met sp.a en Groen kon CD&V de Vlaams-nationalisten alsnog uit het stadhuis houden.
Twee jaar geleden kwam CD&V net op tijd met een wissel. Huidig burgemeester Kris Declercq nam de sjerp over van Martens en is nu een pak populairder dan zijn voorganger. Hij rondde de voorbije jaren een aantal grote werven af en zorgde ervoor dat de belastingen niet omhoog gingen. Nu plukt de stad de vruchten van haar vernieuwing.
Voor N-VA-lijsttrekker Bart Delaere wordt het moeilijk om CD&V van een overwinning te houden, ook al hamert hij met het gebrek aan openbaar vervoer op een zere plek. Feit is wel dat er de voorbije jaren zand in de motor van de huidige coalitie kroop. Daardoor bestaat de kans dat CD&V na de komende verkiezingen niet naar links, maar eerder naar rechts zou kijken voor een coalitie.
Uitdagingen voor Roeselare
Mobiliteit: vervoerscheques voor de taxi
Openbaar vervoer is een oud zeer in Roeselare. Het stadsnet zit nog lang niet op het niveau van dat van andere steden. Slechts 56 procent van de inwoners is tevreden over het openbaar vervoer in het centrum. Op dat vlak scoort alleen Turnhout even laag. In mei van dit jaar lanceerde het stadsbestuur wel vervoerscheques. Daarmee kunnen jongeren en ouderen goedkoop gebruikmaken van taxi's en minibussen.
Onderwijs: sterk, maar elitair
De onderwijskansen in Roeselare zijn niet gelijk verdeeld over alle lagen van de bevolking. Het aantal leerlingen in het lager onderwijs die normaal gezien een of meer jaren hoger hadden moeten zitten, ligt op 18 procent. Bij kinderen die Nederlands niet als thuistaal hebben, is dat 55 procent. Het contrast tussen beide groepen is nog groter in het secundair onderwijs: 5 versus 48 procent.
Economie: en de Roeselarenaar, hij wroette voort
West-Vlamingen zijn noeste werkers, luidt het cliché. In het geval van Roeselare zit daar enige waarheid in. De werkzaamheidsgraad ligt op 76 procent. Dat is hoger dan in andere centrumsteden. De inwoners vinden makkelijk een job in een van de vele diepvriesbedrijven in de streek. Dat maakt het voor bedrijven wel moeilijker om geschikt personeel te vinden. Rond Roeselare woedt een 'war on talent'.
Gezondheid: de nummer één in zorg
95 procent van de Roeselarenaars is tevreden over de gezondheidsvoorzieningen in de stad. Vier op de vijf gaan minstens één keer per jaar naar de huisarts, 57 procent naar de tandarts. Daarmee is Roeselare in de lijst van de centrumsteden de absolute nummer één in zorg. Een koppositie die een opmerkelijk neveneffect heeft: nergens anders ligt het gebruik van terugbetaalde antibiotica zo hoog als in Roeselare.