Succesvol ouder worden op je werk? Deze expert vertelt je hoe je dat doet

Af en toe een stevige bootcamp doet wonderen voor ouder wordende werknemers, of toch als we Annet de Lange mogen geloven. Ze is lector Human Resource Management aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en sinds dit academiejaar benoemd op de leerstoel ‘Succesvol ouder worden op het werk’ aan de Open Universiteit (OU), die inzet op de combinatie werk en studeren.

"Practice what you preach", lacht De Lange, en dus ging ze – hoewel 41 jaar best meevalt – zelf al aan de slag met krachttraining. "De hele dag achter de computer voelen die beentjes wel lekker onder je bureau, maar veel mensen snappen niet dat een gezonde spierkracht er ook voor zorgt dat je cognitief scherp blijft." Het zijn die wisselwerkingen die ze aan de leerstoel verder gaat onderzoeken: hoe zorgen we ervoor dat we op het einde van een loopbaan niet volledig uitgewrongen zijn? "Want de personen die op hun 55 jaar met pensioen kunnen, zijn echt wel de lucky few."

Waarom is er nu plots nood aan deze leerstoel?

"Of je nu naar Nederland of België kijkt, de tendens op de arbeidsmarkt is heel duidelijk: zowel een vergrijzing als een ontgroening van de werkpopulatie. Uit de cijfers blijkt heel duidelijk dat 'duurzaam inzetbaar zijn' een uitdaging is. In België zakt de arbeidsparticipatie bij de leeftijdsgroep '55 tot 64 jaar' plots van 68 procent naar 51 procent. En voor de 65-plussers is die participatie slechts 2,5 procent. Ter vergelijking: in IJsland is liefst 38 procent van de 65-plussers nog aan het werk. Daar is er bijvoorbeeld tijdens de loopbaan veel meer oog voor flexibiliteit."

Is 'succesvol ouder worden op het werk' dan vooral een zaak van doseren?

"Het gaat er vooral om dat je werknemers op latere leeftijd in staat stelt om nog over de lat te springen, en dan voelt blijven werken minder als een verplichting aan, maar eerder als een eigen keuze. Dat is natuurlijk een proces dat al start van in het eerste werkjaar of zelfs op de schoolbanken. Bijscholen, werken aan het persoonlijke welzijn, enzovoort. Zodat je eigenlijk op elke leeftijd in de pas loopt met het gemiddelde, of nog beter:  een voorsprong neemt."

Wie op achterstand komt, is gedoemd om op latere leeftijd in de penarie te geraken?

"Neen. Werkvermogen en motivatie op peil houden doe je best preventief, maar op elke leeftijd kan je werken aan welzijn. De Nederlandse gezondheidsraad heeft daar bijvoorbeeld een aantal zogenaamde 'interventies' voor ontwikkeld, die vooral betrekking hebben op iemands leefstijl: een gezond dieet, voldoende bewegen, en bij dat laatste hoort dus ook krachttraining."

Maar oudere mensen botsen toch ook op andere obstakels? De meest evidente lijkt dan de technologie die ze soms niet kunnen bijbenen.

"Het klopt dat sommige mensen plots niet meer aansluiten bij hun werkomgeving. Een van de methodes die je dan kan toepassen is zelfmanagement. Grondig gaan reflecteren: 'Wat kan ik? Waar ben ik goed in?' Daar komt ook een belangrijk psychologisch aspect bij kijken, want veel oudere werknemers hebben moeite om in zichzelf te geloven en lopen daardoor tegen de muur aan. We mogen werk niet als een obstakel beginnen zien."

Dat soort 'zelfmanagement' of 'interventies' moet dan ook wel serieus genomen worden door de werkgever?

"Ik denk dat die kanteling in visie al aan de gang is hoor, levenslang leren of werkbaar werk zijn geen holle begrippen meer. Zeker bij jongere generaties zie je een toegenomen kritische houding naar welzijn en zingeving toe en bij werkgevers is het besef gegroeid dat ze niet kunnen achterblijven. Er is nu eenmaal een groeiende groep die lang blijft doorwerken."