Pianiste Eliane Rodrigues: "Had ik maar een gsm gehad toen ik in België aankwam"

“Een smartphone, mijn god, het is nu danig vanzelfsprekend dat iedereen dat op zak heeft, maar toen ik mijn moederland Brazilië verliet om hier in België te studeren, was daar geen sprake van. Had ik toen maar een gsm gehad”, zucht Eliane Rodrigues. “Dan zou mijn aanpassing hier in België misschien vlotter zijn verlopen. Kwam ik hier aan met alleen de Portugese taal in mijn rugzak. En niks anders. Een smartphone zou het gemis van het thuisfront hebben verzacht.

“Maar goed, hier leidden de mensen mij naar Spullenhulp en kon ik mijn studentenkamer zo gezellig mogelijk inrichten. De muziek was mijn redding, toen al. En dankzij de smartphone is die muziek nu overal bereikbaar. Dat is het grote voordeel, en dat vergeten we te vaak: je kunt met dat ding altijd en overal naar muziek luisteren. Fantastisch is dat.”

U bent hier eind jaren 70 geland. Het voordeel van het tijdperk vóór de gsm is dat de telefoon toen geen concerten kon verstoren.

“Dat klopt. Toen hoorde je geen vervelende ringtoon midden in je pianoconcert. Onlangs nog, toen ik een wedstrijd jureerde, nam iemand gewoon de telefoon op en bleef maar luidop praten. Ik heb die man verzocht de zaal te verlaten.

“Maar eerlijk: het is mij ook al overkomen. Niet tijdens het concert, maar tijdens de repetities. In Jersey was dat, op het Kanaal­eiland, daar moest ik een concert van Grieg spelen. De dirigent wilde het orkest net inleiden toen mijn telefoon rinkelde. Ik excuseerde me en nam op. Iedereen kon de stem van mijn moeder horen: ‘Maar Eliane, wáár zijn de kinderen?’ Rustig mama, iemand brengt ze dadelijk naar huis. Natuurlijk moest iedereen daarom lachen.”

Hoe slaagt u er als pianist in om het storende geluid van een smartphone te weren en de focus niet te verliezen?

“Ik bouw een soort mentale muur om me heen. Tijdens het spelen mag er een bom ontploffen, ik zal dat niet horen. Net die focus is onontbeerlijk voor een pianist. Maar ook voor elke andere mens. We leven in een samenleving met veel prikkels: mijn moeder belt, mijn kinderen bellen, je moet eten halen, lesgeven, concerten voorbereiden. En als je er niet in slaagt om te focussen, dan gaat alle kwaliteit verloren. Je moet de buitenwereld vergeten, opgaan in je piano­spel. Dat leer je alleen door het te oefenen.”

Gebruikt u uw smartphone tijdens de lessen?

“Ik verwijs heel vaak naar YouTube. Daarop zijn zoveel goede concerten terug te vinden dat dat een goudmijn is voor de studenten. Ze vinden er ook veel tips en tutorials op terug. Maar ook daar weet mijn moeder me te vinden. Mama wil ons gezin iedere vrijdag een kip schenken. Dat is traditie. Dus belt ze tijdens de les: ‘Eliane, vergeet de kip niet, hè.’ (lacht)

“De smartphone is de ideale assistent om alles geregeld te krijgen met mijn moeder. Ze woont bij ons in, heeft twee heup­prothesen en twee knie­prothesen, waardoor ze fysiek een beetje gehandicapt is en hulp nodig heeft. Ze is ook al 88 jaar.”

Zijn sociale media belangrijk voor een klassiek pianist? Acteurs en muzikanten vertelden eerder in deze rubriek dat zenders en concertorganisatoren wel eens afgaan op het online­bereik.

“Het helpt, dat zeker. Maar we moeten die invloed ook niet overdrijven. Het lijkt alsof niemand nog zonder sociale media kan, maar dat is niet zo. Evengoed zijn er mensen die naar een concert komen en totaal niet wakker liggen van wat er online over mij verschijnt, of me ook niet volgen op Instagram. Een jong publiek kun je wel proberen aan te trekken, maar simpel is dat niet. Krijg ik de kans om een concert te spelen op Pukkelpop, zoals Jef Neve onlangs, dan doe ik dat. En kan ik online jongeren warm maken voor dat optreden, dan zal ik dat niet laten.”