"Veel Nederlanders hebben moeite om in Vlaanderen te integreren"

“Hoe gaat dat bij jullie?” Mick Matthys (73) kan het niet meer horen. Hij verhuisde op zijn 30ste vanuit Antwerpen naar Utrecht om er aan de universiteit te gaan werken als docent sociale pedagogiek en jeugdstudies.

Vandaag woont hij er nog altijd in de buurt. De tongval van zijn jeugd – Matthys groeide op in het Oost-Vlaamse Maldegem – is hij kwijt. Zijn harde g klinkt, net als rest van zijn accent, oer-Hollands. Toch blijven sommige Nederlanders hem als Belg of Vlaming benaderen.

“Ik word soms nog altijd zo aangesproken, wat ook een reden was om erover te schrijven. Volgens mij horen ze dat aan enkele Vlaamse uitdrukkingen. Ik zeg bijvoorbeeld nog altijd ‘zeker en vast’. Maar vraag me niet hoeveel regeringen België heeft. De defederalisering is van na mijn tijd.”

Matthys brengt nu een boek uit over de integratie van Nederlanders in België en Belgen in Nederland. In Waarom Belgen gelijk hebben en Nederlanders gelijk krijgen beschrijft hij ook zijn eigen integratie. Geen enkel vooroordeel gaat hij uit de weg.

Ja, geeft hij aan, Nederlanders denken te vaak in platgetreden clichés. Als ze kritiek hebben, verwijzen ze snel naar de slechte wegen, de lintbebouwing en de bureaucratische chaos. Als ze positief oordelen, gaat het al snel over de bourgondische (eet)cultuur.

Belgenmoppen

“Veel Nederlanders kijken wat neer op Belgen. Tegelijk hebben ze vaker moeite om in België te integreren.” 

Matthys geeft aan dat Nederlanders veel meer netwerkers zijn. “In Vlaanderen moet je meer moeite doen om vrienden te maken. Verschillende Nederlanders die ik heb gesproken, nodigden naar Hollandse gewoonte hun Vlaamse buren uit om voor een kennismakingsborrel langs te komen. Niemand kwam. En ze lieten ook niets weten. Als Belg in Nederland had ik daar geen last van. Ik werd wat geplaagd en hoorde weleens Belgenmoppen, maar daar bleef het bij. Al moet je wel je best doen: zo heb ik mijn accent bewust veranderd.”

Het is niet het enige punt waaraan Matthys zich moest aanpassen. Ook aan de zogeheten meningencultuur moest hij, net als veel andere Belgen in Nederland, wennen. Waar de doorsnee Nederlander zijn positie meteen duidelijk maakt, zou de gemiddelde Belg eerder de kat uit de boom kijken. Pas na enige tijd borrelt er volgens Matthys een zorgvuldig en vaak voorzichtig standpunt op. “Nederlanders weten alles beter”, zei hij daarover in de krant Trouw. “Ook als ze ongelijk hebben.”

Heimwee

Matthys ziet Nederland en België verder uit elkaar groeien. In zijn jeugd was Nederland nog een gidsland. Die tijd is voorbij. “Vroeger keken vooral Vlamingen erg op naar Nederland. Nu zijn ze veel zelfbewuster geworden. Volgens mij komt dat doordat ze zich hebben losgemaakt van de katholieke kerk, maar ook door de economische groei. Vlaanderen is rijk geworden.” 

Heimwee heeft hij niet meer. Dat gevoel verdween na zeven jaar in Nederland, niet toevallig vlak nadat hij zijn vrouw had leren kennen.

“Zij kan soms wat kregelig zijn over mijn vele identiteiten. Ze meent dat ik afhankelijk van de situatie kies voor wat mij het beste uitkomt. Alleen bij het voetballen ben ik resoluut voor België. Als ik buiten de sport tussen de landen moet kiezen, ga ik toch voor Nederland. Het is hier een heel rechtse boel geworden, maar ik voel me hier thuis, ook door mijn familie. In 2002 heb ik helaas wel mijn Belgische nationaliteit moeten inleveren. Ik wou graag stemmen bij de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen, maar kon geen dubbele nationaliteit behouden. Drie dagen eerder was de wetgeving daarover veranderd. Ik heb met veel pijn in het hart mijn paspoort naar de Belgische ambassade in Den Haag gestuurd.”

Waarom Belgen gelijk hebben en Nederlanders gelijk krijgen. Belevenissen van buren over de grens, Amsterdam University Press, 252 blz., € 19,99.