Charles Aznavour 1924 - 2018: tot aan zijn dood met één been in de nachtclub gebleven
Charles Aznavour, de Armeens-Franse zanger die de wereld tot tranen wist te roeren met chansons als 'Non, Je n’ai Rien Oublié' en natuurlijk 'La Bohème', is vandaag op 94-jarige leeftijd overleden. De man die de vergankelijkheid tartte, bleef zingen als een jonge god en zich als hoogbejaarde het uiterlijk had aangemeten van een jongvolwassen dandy, heeft de strijd dan toch moeten staken.
Maar hoe verdrietig de Aznavour-adepten wereldwijd ook zijn en hoezeer er in Frankrijk en Armenië ook gerouwd wordt: de laatste fase van Aznavours artistieke leven was glorieus en onvergetelijk. Aznavour bleef maar optreden, onvermoeibaar, en zijn concerten waren hartverwarmende manifestaties van artistieke overlevingsdrang.
Aznavour veranderde de Amsterdamse concertzaal Afas Live in een gonzende nachtclub, in 2013 bijvoorbeeld, bij wat toen al een afscheidsconcert heette te zijn. Zijn fans noemden hem liefkozend "de laatste chansonnier", en Aznavour wilde die eretitel zo lang mogelijk hoog houden. Dus begon hij zo’n concert met 'Le Temps', met een breekbare maar nog altijd recht in de ziel tastende stem. Bij een concert in maart 2018 verwees Aznavour ook naar de tijd, die op hem maar geen vat leek te krijgen. Hij begon dat laatste optreden in onze contreien met 'I Didn’t See The Time Go By'.
Aznavour werd op 22 mei 1924 geboren in Parijs, als Shahnour Vaghinag Aznavourian. Zijn ouders, emigranten uit Armenië, hadden een kunstzinnig hart, en stuurden hun zoon als kind al naar acteer- en zangles. Aznavour was voorbestemd voor een carrière in het theater, en hij speelde als jochie van 9 jaar al enkele rollen in Franse speelfilms, maar hij werd ontdekt als zanger, door de keizerin van het chanson Edith Piaf. Die hoorde Aznavour eens zingen, herkende in hem een waarachtige Franse chansonnier, en nam hem mee naar haar concerten in de legendarische Moulin Rouge.
De grootste statements maakte Aznavour op het podium, waar hij meer dan zeventig jaar heerste als een van de grootste en stugst volhoudende artiesten van de afgelopen eeuw
Aznavour zou altijd met één been in de nachtclub blijven staan. Hij zocht inspiratie in Amerikaanse jazzclubcultuur, bewerkte liedjes van vooral Frank Sinatra en zong die al dan niet vertaald in het Frans naar de hitlijsten van de jaren 50 en vele decennia daarna. Zijn stem, waaraan Aznavour lang sleutelde, werd zijn wapen: een warme tenor, die soms ook de diepte in kon gaan en ook daar kon galmen als een koperen klok, met zijn kenmerkende en dus de traanbuis kietelende vibrato.
Lees verder onder de favoriete Aznavour-nummers van onze cultredactie:
Het Franse levenslied
In Frankrijk en Europa werd Aznavour een ster van het Franse levenslied, maar de zanger schopte het ook tot bijvoorbeeld de New Yorkse Carnegie Hall, dankzij zijn veeltalige repertoire. Het door Aznavour geschreven liedje 'She' werd in 1974 een wereldhit in het Engels, en later in het Frans, Duits, Italiaans en Spaans. Het tekende de ambitie van Aznavour, die de wereld zag als zijn werkgebied.
Vooral op het podium kreeg Aznavours charisma de ruimte. Hij kon zwelgen bij orkestrale vertolkingen van zijn hitrepertoire, van 'La Mama' tot 'Yesterday When I Was Young'. Maar hij wist toch ook altijd een intiem contact te leggen met zijn publiek en zong zijn liederen over de liefde en het verstrijken van de tijd alsof hij bij zijn aanbidders op schoot zat.
Aznavour kon vorstelijk theatraal zijn, zoals hij steeds met ingestudeerde achteloosheid die witte zakdoek het publiek in wierp na zijn vertolking van 'La Bohème'. Het maakte hem tot een onverslijtbare artiest, die kennelijk ook steeds nieuwe volgelingen aan zich wist te binden, want de zalen bleven volstromen, terwijl het oudste deel van Aznavours publiek toch flink uitdunde.
Aznavour kon vorstelijk theatraal zijn, zoals hij steeds met ingestudeerde achteloosheid die witte zakdoek het publiek in wierp na zijn vertolking van 'La Bohème'
Aznavour was boven alles een entertainer; hij schreef meer dan duizend liedjes en verkocht meer dan honderd miljoen platen, en werd dus een van de succesvolste Franse zangers aller tijden. Maar hij ging toch ook weer acteren en speelde in meer dan tachtig films waaronder Die Blechtrommel uit 1974 van regisseur Volker Schlöndorff.
Politiek geëngageerd
En Aznavour was tot op het laatst politiek geëngageerd. Toen de nationalist Jean-Marie Le Pen meedeed aan de Franse presidentsverkiezingen in 2002, was Aznavour een luidruchtige tegenstander. Hij sneed veelvuldig het gevoelige onderwerp van de Armeense genocide aan, en schreef in 1975 het lied 'Ils Sont Tombés' als eerbetoon aan de slachtoffers van die volkerenmoord. En in april 2018 nog tekende Aznavour een manifest tegen het volgens hem opkomende antisemitisme in Frankrijk.
Maar de grootste statements maakte Aznavour op het podium, waar hij meer dan zeventig jaar heerste als een van de grootste en stugst volhoudende artiesten van de afgelopen eeuw. Hij leeft voort als symbool van tijdloosheid in een vluchtige en vergankelijke wereld.
Beluister hieronder een aantal nummers van de Franse chansonnier.