Europa dreigt met serieuze sancties om afwijkende begroting, maar Italië wil "geen millimeter" toegeven
Waar veel economen al voor vreesden, gebeurde vorige week toen Italië haar begroting presenteerde. Het begrotingstekort bedroeg daarin niet de afgesproken 1,6 procent, maar 2,4 procent van het bbp. Brussel vreest "een nieuwe Griekse crisis" en dreigt met serieuze sancties, maar Rome is niet van plan ook maar een millimeter te wijken.
Woensdagochtend op de voorpagina van de Italiaanse krant Il Fatto Quotidiano: Luigi Di Maio, vice-premier namens de Vijfsterrenbeweging, afgebeeld als Aldo Moro, de premier die in de jaren zeventig is ontvoerd en later vermoord door de linkse terreurgroep Rode Brigades. Net als Moro toen is ook Di Maio nu gegijzeld, suggereert de cartoon. Niet door de linkse terroristen, maar door de financiële markten, die met opzet op hol worden gebracht door de Europese Commissie. De kop op diezelfde voorpagina: ‘Europa probeert de regering ten val te brengen’.
Rome heeft ruzie met Brussel en de steen des aanstoots is een percentage: een 2,4 die eigenlijk 1,6 had moeten zijn. Een "zeer, zeer grote afwijking" van de afspraken, aldus Europees Commissaris Pierre Moscovici. "We zullen geen millimeter toegeven", aldus de Italiaanse vicepremier Di Maio.
Al sinds de Lega en de Vijfsterrenbeweging vier maanden geleden besloten samen te regeren, vreesden economen het moment waarop de regering haar begroting voor de komende drie jaar zou inleveren. Beide regeringspartijen beloofden tijdens de verkiezingscampagne immers zulke excessieve economische hervormingen dat een nieuwe crisis werd gevreesd. Italië is de derde economie binnen de eurozone, dus een sluitend Italiaans huishoudboekje is in het belang van heel Europa.
Enorme onrust
Het was een angst die de afgelopen vier maanden door vrijwel iedere regeringsvertegenwoordiger werd gesust. De minister van Financiën, Giovanni Tria, herhaalde keer op keer dat ook hij de gigantische Italiaanse staatsschuld wilde verkleinen en dat hij zich daartoe heus aan alle Europese afspraken zou houden – het afgesproken maximale begrotingstekort van 1,6 procent van het bbp zou heel misschien oplopen tot 1,9 procent, maar meer ook niet.
'Wij staan klaar om een schadevergoeding te eisen aan eenieder die Italië kwaad doet'
De toon sloeg volledig om toen donderdag de daadwerkelijke begroting werd gepresenteerd, met daarin vrijwel alle dure verkiezingsbeloftes zwart op wit. In plaats van de afgesproken 1,6 procent bedroeg het begrotingstekort dan ook 2,4 procent van het bbp.
Het gevolg: enorme onrust op de financiële markten en een extra beraad in Brussel van de Europese ministers van Financiën. Zij eisten dat Italië meteen een nieuwe begroting zou opstellen, anders zouden serieuze sancties volgen. "We moeten erg strikt zijn", zei ook voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie. "Ik wil voorkomen dat we in de eurozone een nieuwe Griekse crisis krijgen."
Brussel gijzelt Rome
"Juncker moet eerst twee glazen water drinken voor hij zijn mond opent", reageerde Lega-leider Matteo Salvini, verwijzend naar geruchten over Junckers overmatig alcoholgebruik. Door Italië ten onrechte met Griekenland te vergelijken, zou Juncker met opzet paniek op de markten willen veroorzaken met als doel de Italiaanse regering ten val te brengen. "Maar wij staan klaar om een schadevergoeding te eisen aan eenieder die Italië kwaad doet", zei Salvini. Ook Di Maio van de Vijfsterrenbeweging zinspeelde op een Europees complot om zijn regering ten val te brengen.
Ditmaal is het aan Di Maio om zijn rug recht te houden. Het was immers zijn Vijfsterrenbeweging die hard campagne voerde op economische thema’s
Brusselse dictaten over een juist migratiebeleid of verstandige economische hervormingen worden in Italië steeds vaker gezien als misplaatste arrogantie. Waarom zouden ze in het noorden beter weten hoe de Italiaanse staatsschuld omlaag moet dan in Italië zelf? Een groeiende meerderheid van de Italianen gelooft dat extra investeren in de economie een veel betere oplossing is dan nog meer bezuinigen. Zodra het bbp groeit, daalt de schuld in procenten van dat bbp immers vanzelf. Maar dat wordt onmogelijk gemaakt door idioot strenge Europese regels – Brussel gijzelt Rome.
"Wij zullen geen millimeter wijken’, zei Di Maio daarom over zijn begroting. Voor hem zou het politieke zelfmoord zijn iets anders te zeggen, want sinds de regering aantrad, werd alleen zijn coalitiepartner Salvini populairder. Dankzij een reeks strenge anti-migratiemaatregelen, waarbij hij een aantal Brusselse stalorders met veel bombarie negeerde, steeg zijn partij in de peilingen van 17 procent van de stemmen naar bijna 32 procent. De Vijfsterrenbeweging zakte juist van 33 naar 29 procent.
Ditmaal is het aan Di Maio om zijn rug recht te houden. Het was immers zijn Vijfsterrenbeweging die hard campagne voerde op economische thema’s. Of dat gaat lukken, blijkt de komende twee weken. Het land heeft tot 15 oktober de tijd om een definitieve begroting in te dienen bij de Europese Commissie.
Paradepaard Vijfsterrenbeweging: het ‘basisinkomen’
Een van de grootste kostenposten op de nieuwe Italiaanse begroting is het zogenaamde basisinkomen, dat in werkelijkheid helemaal geen basisinkomen is, maar een bijstandsuitkering. Het is een paradepaard van de Vijfsterrenbeweging, die mede vanwege deze belofte de verkiezingen won. Het plan is als volgt. Ongeveer 6,5 miljoen arme, werkloze Italianen zullen 780 euro per maand ontvangen. Dat geld wordt gestort op hun identiteits- of ziekenfondspasje, dat daarmee verandert in een soort creditcard, en mag alleen in Italiaanse winkels worden uitgegeven, zodat de maatregel tevens de lokale economie bevordert. ‘Voor de eerste keer in de geschiedenis van dit land zullen we, dankzij het basisinkomen, de armoede verslaan’, schreef Di Maio donderdag op Facebook.
Paradepaard Lega: verlaging pensioenleeftijd
Tijdens de verkiezingen kondigde Matteo Salvini nog met veel bombarie een vlaktaks aan – een lager en vast belastingtarief voor zowel particulieren als bedrijven. Dat plan komt er (nu nog) niet. Salvini heeft niets te klagen over zijn populariteit in Italië en lijkt bereid het toneel tijdelijk aan zijn coalitiepartner te gunnen. Wel heeft hij een andere verkiezingsbelofte op de begroting gekregen, namelijk het terugdraaien van de verhoogde pensioenleeftijd. Niet enkel je leeftijd, maar een combinatie van je leeftijd en het aantal arbeidsjaren wordt nu leidend. Zijn die samen honderd – ben je bijvoorbeeld 60 en werk je sinds de 20ste – dan mag je met pensioen.