"We hebben onze steden vermoord en we hebben het platteland vermoord"
Het is duidelijk door de vele voorstellen op jijkiest.be: mensen willen vooral meer groen in hun stad of dorpskern. Hoe kunnen gemeentebesturen die wens verzoenen met de zogenoemde betonstop die ons zal verplichten om daar met z’n allen dichter bij elkaar te gaan wonen?
De nieuwe gemeentebesturen staan voor de uitdaging om ons dichter bij elkaar te laten wonen. Tegelijk snakken we allemaal naar meer groen in onze gemeenten. De Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck legt uit hoe we dat met elkaar kunnen verzoenen. Experts en belangengroepen vertellen op hun beurt hoe gemeenten daarmee aan de slag kunnen.
Het einde van de verkaveling
Vanaf 2040 mag er door de betonstop niet meer in de open ruimte gebouwd worden. Dan mogen er geen nieuwe woningen meer bij komen op plaatsen waar nu weiden en akkers liggen. Het gevolg is volgens de Vlaamse Bouwmeester dat we elders moeten bouwen. Meer in de dorpskernen: "Vlaanderen is bijna overal bebouwd. We hebben onze steden vermoord en we hebben het platteland vermoord. 65% van de Vlamingen woont niet meer in de kern van een stad of dorp maar in de ‘middle of nowhere’. Die woningen eten ontzettend veel overheidsgeld op. De baksteen mag in onze maag blijven liggen, maar we moeten leren om die op een andere plaats te leggen."
De baksteen mag in onze maag blijven liggen, maar we moeten leren om die op een andere plaats te leggen
lees verder onder de video
Vaak hoor je dat nieuwe appartementen het enige alternatief zijn. Dat idee nuanceert de Vlaamse Bouwmeester: "Hoogbouw heeft enkel zin op die plekken waar er voorzieningen zijn en waar we makkelijk geraken met het openbaar vervoer. De concurrentie met de villa's moet vooral komen van nieuwe rijwoningen met tuin in de dorpskern en door co-housing."
Hoe kunnen gemeenten verdichten én vergroenen?
Als we dichter bij elkaar gaan wonen, komt er meer open ruimte vrij. De Vlaamse Bouwmeester is ervan overtuigd dat we teruggaan naar een mooi, groen landelijk Vlaanderen met compacte dorpen, waar mensen die graag in het groen wonen in een dorpskern gaan wonen. Daarrond liggen opnieuw bossen en velden.
We leggen het idee voor aan stedenbouwkundige Peggy Totté, Marc Dillen van de Confederatie Bouw, Hendrik Moeremans van Natuurpunt en Dries Gorissen van het Agentschap Natuur en Bos.
Totté stelt dat er iets schort aan de huidige verdichtingsprojecten in gemeenten: "Vooral in kleinere dorpen zien we dat verstening door nieuwe appartementen hard toeslaat. Ik vraag mij dan af wie daar zal willen wonen? Er wordt geen rekening gehouden met de noodzaak van het groen voor de deur. Bewoners komen zelf in opstand omdat ze geen buitenruimte hebben, maar enkel een klein terras. Als we mensen willen overtuigen om van een verkaveling te verhuizen, moeten we daar juist meer kwalitatief en publiek toegankelijk groen creëren."
Vooral in kleinere dorpen zien we dat verstening door nieuwe appartementen hard toeslaat.
Dat vindt ook Marc Dillen van de Confederatie Bouw: “Groen en bouw moeten meer verweven worden. Als mensen te veel op beton kijken, is dat niet goed. We moeten kunnen kijken op groen, want dan stijgt de tevredenheid en de aantrekkingskracht van de buurt. Ons visierapport staat dit jaar in het teken van de bouw en de burgers dichter bij mekaar te brengen. Compacter wonen zal maar mogelijk zijn als de bevolking overtuigd geraakt dat ze dan ook een meer comfort en een betere leefomgeving krijgen. We werken daarom samen met het Agentschap Natuur en Bos aan richtlijnen om te komen tot duurzaam groen.”
Als mensen te veel op beton kijken, is dat niet goed. We moeten kunnen kijken op groen, want dan stijgt de tevredenheid en aantrekkingskracht van de buurt.
lees verder onder de video
Dries Gorissen (Agentschap Natuur en Bos) spreekt van het creëren van een samenhangend "groen netwerk", waarbij kleine groenelementen en toegankelijke groene ruimtes met elkaar verbonden zijn. Gemeentebesturen moeten de leidende rol nemen in samenwerking met de bouwsector en ondernemingen: "Het moet niet enkel van lokale besturen komen. Ook de private sector moet meer doordrongen geraken van groene bouwelementen. Lommel werkt samen met bedrijventerreinen, en daar zitten nu zeldzame soorten." Het is belangrijk dat de burger inspraak krijgt: "Er moet een goede dialoog worden opgestart om te weten waar de noden zitten. Ze kunnen dan ook meewerken aan creatieve oplossingen zoals geveltuinen en groendaken."
Het moet niet enkel van lokale besturen komen. Ook de private sector moet meer doordrongen geraken van groene bouwelementen
Volgens Hendrik Moereman (Natuurpunt) moet het groengebied opnieuw tot bij de kernen komen: "We moeten creatiever zijn en voor een wildere aanpak kiezen. Het vingersgroen moet tot de dorpskern komen en verbonden zijn met het buitengebied. Die verbonden natuur zal in de context van de klimaatverandering zorgen voor meer verkoeling en de mogelijkheid om meer water op te slaan."
lees verder onder de video
Wie moet het nieuwe groen betalen?
Dat is het hete hangijzer. De Vlaamse Bouwmeester stelt dat gemeentebesturen meer moeten onderhandelen met bouwpromotoren: verhoging in ruil voor de aanleg van groene ruimtes.
lees verder onder de video
Totté vindt dat gemeentebesturen bouwpromotoren moeten verplichten om bijkomend groen te voorzien in de omgeving van hun projecten: "Projectontwikkelaars en grondeigenaars zien plots meer dollartekens op elk perceel, maar ze vergeten vaak de woningkwaliteit." Daarnaast moeten gemeentebesturen zelf investeren in nieuwe groene ruimtes: "Al te vaak laten ze verdichting toe om via de nieuwe inwoners bijkomende belastingsinkomsten binnen te halen. Daarbij vergeten ze het groen te voorzien om die nieuwe mensen aan te trekken. Die kost brengen ze niet in rekening."
lees verder onder de video
De Confederatie Bouw kijkt in de eerste plaats naar de gemeentebesturen om een visie te ontwikkelen en zelf meer groen aan te leggen in de publieke ruimte: "Als we die kosten op de privéontwikkelaar afwentelen, wordt het te duur. We vragen dat gemeentebesturen starten met de wensen van de bevolking te vertalen in een duidelijke ruimtelijke toekomstvisie voor de wijken.”
Welke rol moet de Vlaamse overheid spelen?
Gemeenten krijgen meer en meer autonomie over hun ruimtelijke ordening, maar toch vraagt iedereen een regisseursrol van de Vlaamse overheid.
De Vlaamse Bouwmeester vindt het niet eerlijk dat de Vlaamse regering centraal zegt: "We willen een betonstop, maar we laten de lokale besturen de electorale kastanjes uit het vastgoedvuur nemen." Hij vraagt aan alle gemeenten om de Vlaamse overheid een moratorium te laten opleggen: een verbod om nog verkavelingen toe te laten.
De Vlaamse overheid wil een betonstop, maar laat de lokale besturen de electorale kastanjes uit het vastgoedvuur nemen.
Volgens Totté moet de financiering van gemeenten veranderen: "De Vlaamse regering moet ervoor zorgen dat gemeenten die open ruimte aanleggen daar financieel voor beloond worden."
Dillen stelt dat de Vlaamse regering gemeenten moet helpen bij het opmaken van de ruimtelijke plannen: waar komt het groen en waar de gebouwen. Die kennis kan de regering dan inbrengen bij andere gemeenten.
