Onverschilligheid, haat én een sprankel hoop: het water is diep tussen de jongeren en het politiekorps in Mechelen
Het politiekorps van Mechelen is erg blank. De stad doet inspanningen om meer diversiteit te brengen in het korps, maar het resultaat blijft voorlopig uit. Hoe komt dat?
In de aanloop naar de verkiezingen van 14 oktober, trekt VRT NWS twee weken lang door Vlaanderen. We houden halt in acht centrumsteden en gaan er telkens op zoek naar het grootste pijnpunt. Wat weten we niet? Waar loopt het mis? En waar schoot het beleid te kort? Onze vierde stop is Mechelen. We debatteren er vanavond over in Iedereen Kiest met burgemeester Bart Somers (Stadslijst Vld-Groen-m+), Caroline Gennez (SP.A), Wim Soons (CD&V) en Freya Perdaens (N-VA).
Amper 1 op de 20 politieagenten in Mechelen heeft een migratieachtergrond. Een weerspiegeling van de Mechelse bevolking is het allerminst. 1 op de 3 Mechelaars zijn roots liggen buiten België. Daarom kwam politiezone Mechelen-Willebroek met een eigen campagne op de proppen: The Force. Met filmpjes, affiches en bezoeken aan scholen en jobbeurzen wil het korps de diversiteitscijfers opkrikken. Voorlopig boeken ze weinig succes en de cijfers blijven laag. Hoe komt het dat het resultaat uitblijft? We trokken door Mechelen en gingen in gesprek met jongeren en de politie.
Op de pleintjes
De wijk aan het Oud Oefenplein is bekend en berucht in Mechelen. Bekend als vernieuwde sociale woonwijk, met pleintjes, speeltuinen en relatief veel open ruimte. Berucht om de soms moeilijke relatie tussen de politie en de jongeren.
We gingen zonder camera in gesprek met die jongeren. Op de vraag of ze ooit bij de politie willen gaan wordt snel en smalend ‘nee’ geantwoord. “Ik was eens met de fiets van mijn moeder aan het fietsen. De politie vond het verdacht omdat ik op een damesfiets zat. Ze dachten dat ik die gepikt had. Ze hebben me meegenomen en ik heb een paar uur vastgezeten op het bureau. Ik was amper 13 jaar. Onder andere daarom wil ik niet bij de politie.”
Gegrond of ongegrond, soms uit desinteresse, vaak uit aversie blijft het antwoord negatief. Sommige jongeren spreken ons aan en willen wél voor de camera hun mening geven en die is niet mals:
Zonder enige aanleiding krijgen ze identiteitscontroles, zeggen ze. Ze voelen zich geviseerd en als een crimineel behandeld. Ze denken dat de politie hen zo aanpakt omdat ze van een andere afkomst zijn. Niet alle agenten zijn slecht, geven ze toe. Maar positieve woorden over de politie horen we hier nauwelijks. Een campagne als The Force vinden ze maar niets. Een oplossing hebben ze niet voor ogen. Sterker nog, mocht een van hun vrienden bij de politie gaan, dan is de vriendschap voor goed gedaan.
Sven Callaerts is wijkagent op het Oud Oefenplein en een van de gezichten van de campagne The Force. Hij kadert de negatieve reacties van de jongeren:
Sven erkent het probleem: het water is diep tussen de jongeren en de politie. Tegelijkertijd relativeert hij ook hun harde uitspraken: “In groep willen ze zich bewijzen en zullen ze de politie sneller afschilderen als racistisch. Neem je hen apart voor een gesprek, dan zal de toon gematigder klinken.”
Bovendien, geeft Sven aan, wijst hij de jongeren bewust op hun goede attitude. Het is evengoed zijn taak om negatief én positief gedrag van jongeren te benoemen. Een aanpak die werkt, veel jongeren op het plein geven hun goede relatie met Sven aan als uitzondering op de regel.
Op de schoolbanken
Van het Oud Oefenplein trekken we naar de schoolbanken van het Busleyden Atheneum. De jongeren uit het 7e jaar veiligheidsberoepen worden er klaargestoomd om in de veiligheidssector te kunnen werken, van privé-bewaking tot defensie of politie. We leggen hen dezelfde vraag voor: Zou je later graag bij de politie werken? Nog voor de camera loopt beslist de helft van de klas, voornamelijk jongeren van vreemde origine, dat ze niet willen deelnemen. Ze verlaten het lokaal en willen het gesprek met ons niet aangaan. Het thema ligt duidelijk heel gevoelig.
Van de overgebleven (voornamelijk autochtone) jongeren sluit ongeveer de helft het niet uit dat ze ooit bij de politie gaan werken. Maar over het algemeen heerst ook bij hen een gevoel van afstand of aversie:
“De politie heeft geen voeling met wat er leeft bij de jeugd”, krijgen we te horen. Het gebrek aan betrokkenheid is niet de enige reden waarom leerlingen zich niet geroepen voelen om bij de politie te gaan. Verhalen over overbodige identiteitscontroles keren steeds weer terug. Het is voor veel jongeren een doorslaggevende reden om niet bij de politie te gaan.
Jeroen Govaerts is leraar en cursuscoördinator van de richting. Hij begrijpt waar de reactie vandaan komt. Hij erkent het probleem maar is ook duidelijk teleurgesteld in de klas:
“Nieuwe agenten zouden in principe uit deze richting moeten komen, maar de doorstroming naar de politieopleiding is héél laag.” Jeroen pleit voor engagement, voor voortrekkers die het anders willen aanpakken. “Het is gemakkelijk om aan de zijlijn commentaar te geven, maar sta op en neem je verantwoordelijkheid”, maakt hij duidelijk.
De voortrekkers waarover Jeroen het heeft bestaan ook. Bij valavond aan het Oud Oefenplein spraken we één jongen die een oplossing ziet voor de moeilijke relatie tussen politie en jongeren. “De politie heeft nood aan meer diversiteit. Er zouden jongeren van Turkse of Marokkaanse afkomst bij de politie moeten gaan, zoals ik. Ik zou het anders aanpakken.”
