Verdwijning van journalist Khashoggi veroorzaakt nieuwe ronde in de mediaoorlog in de regio

"Onze leiders feliciteren de koning van Spanje ter gelegenheid van de Spaanse nationale feestdag", "De Somalische premier op bezoek bij de koning en de kroonprins", "De uitgewezen Canadese ambassadeur geeft toe: We zijn in de fout gegaan met het koninkrijk". Dit zijn enkele koppen van vanmorgen in "Al-Riyadh", een van de grootste kranten in het Saudische koninkrijk.

Over de mysterieuze verdwijning van journalist Jamal Khashoggi vallen er amper nieuwsberichten te lezen. Nochtans zou je van deze specifieke krant iets meer aandacht voor de zaak verwachten. Niet alleen omdat het gaat om een bekende Saudische journalist, maar omdat de krant Khashoggi als hoofdredacteur had, zo’n tien jaar geleden. Geen onbekende naam dus.

Het gaat zeker niet om een taboe rond het onderwerp. Er zijn wel degelijk opiniestukken in de Saudische pers te vinden, weliswaar met een eenduidige visie op de feiten, zoals dat vaak gaat bij gevoelige onderwerpen in de Golfstaten.

Bij die Golfstaten hoort ook Qatar, politiek rivaal van Saudi-Arabië. Kleinschalig qua oppervlakte, maar met een invloedrijke mediamacht zowel in de Arabische wereld als daarbuiten. Al meer dan een jaar staat het land onder grote economische en politieke druk van Saudi-Arabië, de facto het machtigste militaire land in de Golfregio. De oorzaak van die rel is trouwens ook nog altijd een raadsel.

Het Qatarese staatsagentschap had berichten gepubliceerd waarin de Qatarese regering zijn kritiek had geuit op het Saudische beleid in de regio. "Het waren hackers", riep de Qatarese regering toen. Maar de Saudi’s waren niet overtuigd van deze uitleg. Wat volgt was een economische en politieke boycot door Saudi-Arabië tegen Qatar. Ook al horen we in het westen niet veel over deze media-oorlog, toch is die agressief. Met de dood van Khashoggi is de zoveelste ronde aankondigd.

Het ene "breaking nieuwsbericht" na het andere was niet enkel te zien op de beroemde zender Al-Jazeera, maar ook op verschillende nieuwswebsites, die ofwel vanuit Doha beheerd worden, ofwel met Qatarese riyals gefinancierd worden. Deze mediakanalen hadden sinds het begin van de zaak Khashoggi al snel hun conclusies getrokken: "Khashoggi wordt door zijn eigen regering vastgehouden".

Het duurde niet lang tot Al-Jazeera van een "moord" begon te spreken op basis van anonieme bronnen bij de Turkse overheid. De Qatarezen onderbouwen hun media-offensief met grondige elementen, zoals het feit dat de journalist een van de meest invloedrijke en kritische Saudische stemmen was. Daarnaast had de man volgens zijn verloofde zijn gsm aan haar afgegeven, voordat hij het consulaat binnen ging en had hij haar gevraagd om hulp te bellen als hij niet meer kwam opdagen. Bovendien kwam de aanwezigheid van een Saudische veiligheidsdelegatie op hetzelfde moment van de verdwijning als de kers op de taart in de ogen van Al-Jazeera om extra "breaking nieuwsberichten" over de zaak te pushen.

Sinds de nieuwe ronde in deze media-oorlog is begonnen, is de belangrijkste commerciële Saudische nieuwszender Al-Arabiya ook op de zaak gesprongen. Zij brengen vooral reportages die de "samenzweringstheorieën tegen het Saudisch koninkrijk" willen aantonen. "Het is precies alsof Qatar Khashoggi graag dood wil verklaren", klinkt het in een televisiereportage. Het feit dat Khashoggi in Turkije verdwenen is, vinden de Saudi's een belangrijk element.

De politieke relatie tussen Turkije en Saudi-Arabië is de laatste jaren achteruitgegaan. Mede door de Turkse steun aan Doha in de Golfcrisis. De regering van Erdogan had zelfs troepen gestuurd naar Qatar om het land militair bij te staan tegen "het ergste". Ankara en Qatar hebben de afgelopen jaren nauw samengewerkt om de vervolgde moslimbroederbeweging in de Arabische wereld een onderdak te bieden.

Verschillende zenders die aanleunen bij de moslimbroeders hebben een veilige haven gevonden in Turkije. Met een geldstroom vanuit Doha blijft de moslimbroedersbeweging haar weg vinden naar de Arabische bevolking. Het is dan weer geen verrassing dat de Saudische media de zaak-Khashoggi ook met de door Turkije en Qatar gesteunde moslimbroeders probeert te linken. 

Bovendien zetten de Saudi’s een groot vraagteken achter Hatice Cengiz, de bewuste Turkse verloofde van de verdwenen journalist. Ten eerste omdat Cengiz eerder een andere familienaam had gebruikt tijdens haar mediaverklaringen, namelijk "Azro". Ten tweede omdat Khashoggi over de verloving nooit iets in het openbaar had gezegd.

Op 8 augustus had Khashoggi op zijn populaire twitteraccount een foto gepost, waarin Cengiz te zien was. In zijn tweet stelde Khashoggi de vrouw voor als een onderzoekster, wat ook te lezen is op de twitteraccount van de vrouw. Cengiz is actief in Oman, wat misschien haar sterke Arabische taal verklaart. Voor wie het nog weet: Turken spreken Turks. Wat is de rol van deze Turkse vrouw? En hoe komt het dat niemand iets over de verloving had gehoord?, vragen de Saudi’s zich af.

Afgezien van de mediarel en de speculaties verbonden aan de politieke agenda’s, zijn alle partijen het eens over één feit: Khashoggi is op 2 oktober het Saudische consulaat in Istanbul binnengestapt. Wat daarna is gebeurd, zal zich hopelijk de komende dagen uitwijzen.

Intussen krijgt de zaak internationale belangstelling. Naast familieleden, collega’s en de media, beginnen ook wereldleiders zoals de Amerikaanse president Donald Trump zich de vraag te stellen: Waar is Jamal Khashoggi?