Misschien is het hoog tijd om je ongemakkelijk te voelen over die privileges
Met het collectief Level Up brengt de jonge curator Adinda Vanderzande niet-blanke kunstenaars in de Bourla samen om de blanke planken te bestormen. Tijdens de eerste editie van I Hate Mondays zegevierden ze al een eerste keer met spoken word, hiphop, soul, dans, comedy en - als afsluiter - Dvtch Norris. “Je kan ons gerust ‘urban’ noemen, maar wat is dat eigenlijk?”
“Are you a privileged one?”
Een in een doktersjas gehulde jonge vrouw lonkt ons de inkomhal van de Bourla binnen. Ze vraagt op autoritaire toon om respect en stilte. Staand op een stoeltje in het midden van het café vertelt ze een verhaal over een koningin die de hand aan zichzelf sloeg, omdat ze het leven als buitenbeentje niet langer kon verdragen. Op de schermen in de inkomhal spelen zwarte kinderen met blanke poppen en zien we taferelen van zwarte gevangenen, omringd door blanke politiemannen. Dit is, althans voor ons, ongemakkelijk, en zo hoort het.
“Are you a chosen one?”, vraagt ze. Even later worden we achtergelaten in de hal, terwijl enkele uitverkorenen de zeldzame zitjes krijgen in een afgesloten theaterruimte. Geen van de artiesten op het kleine podium is heteroseksueel, blank én mannelijk tegelijk – althans, voor zover we kunnen zien van op de schermpjes in de gang. De performances variëren van een burleske trans-dansvoorstelling over een theaterstuk waarbij een geketende Aziatische vrouw uit een toilet eet tot een soulvolle performance van een zangeres in bivakmuts.
‘Ik zou graag hebben dat je schrijft hoe je dit hebt ervaren als blanke reporter, meer wil ik niet’
Zelda Fitzgerald, de vrouw in de doktersjas, is art director van dit eerste deel van de avond en bezieler van het collectief For All Queens. “Ik zou graag hebben dat je schrijft hoe je dit hebt ervaren als blanke reporter, meer wil ik niet”, vertelt ze. Zelfs haar korte repliek op een vraag van dit white ass Belgische krantje is net als de performances een statement tegen white privilege.
Het overkoepelende collectief Level Up startte zo‘n jaar geleden bij één vrouw: organisator Adinda Vanderzande. Zelf staat ze niet op de planken, maar eerder was ze het mastermind achter Urban Woorden en Belgian Renaissance, twee organisaties die zich inzetten voor nieuwe narratieven. Ze werd binnengehaald door Toneelhuis en jongerencentrum KAVKA als connaisseur van nieuwe stedelijke kunstvormen.
“Jonge mensen die geïnteresseerd zijn in urban kunst en de klassieke cultuurpodia vonden elkaar gewoonweg nìet”, merkte Vanderzande terecht op. “Al gebruiken we het woord ‘urban’ eigenlijk niet graag. Het is een containerbegrip geworden. De nieuwe stedelijke kunstvormen die vanavond te zien waren, worden al te vaak als entertainend, maar niet als volwaardige kunst bestempeld.”
“Wij hebben ook niet gevraagd om de term ‘urban’”, werpt comedienne Serine Ayari naast haar op. “We just know that people call us that!”
In bruikleen
Ayari staat hier als vrouw in de comedy met Arabische roots eindelijk voor een publiek dat zich kan vinden in haar materiaal. Dat ze grappig is, hoort ze vaker, maar in de voornamelijk blanke comedycafés lijkt men haar grappen toch niet altijd te vatten. En als iets belangrijk is in humor, dan is het natuurlijk herkenbaarheid. Haar materiaal brengt ze volledig in het Engels – “ik ben echt niet grappig in het Nederlands” – en ook de andere artiesten wisselen vlotjes tussen Nederlands, Engels en stopwoorden uit het Frans of Arabisch. “Soms voelt het alsof ik het Nederlands gewoon in bruikleen heb”, zegt Ayari, “en dat ze die taal mij op een dag weer zullen afnemen.”
Rock-’n-roll
“Wij willen graag de vinger aan de pols van de stedelijke cultuur“, vertelt Lut Lievens, die de productie namens het Toneelhuis begeleide. “Maar het was geen koud kunstje om die kruisbestuiving tot stand te brengen. Om een samenhangende voorstelling te maken, moesten we bijvoorbeeld de jonge artiesten ervan overtuigen dat het noodzakelijk is om te repeteren. Op hun beurt trokken ook de artiesten – terecht – onze logica in twijfel. Een ticketprijs van twaalf euro bijvoorbeeld, was dat écht nodig? Dat zou volgens hen een te grote drempel zijn geweest om hun doelpubliek in de zaal te krijgen. We hebben naar elkaar geluisterd, en dat heeft zijn vruchten afgeworpen.”
‘Eens we het podium krijgen, vullen we het met gemak’
Dat resulteerde alvast in driehonderd aanwezigen, een enthousiaste melange die recht deed aan een uiterst diverse stedelijke generatie jongeren. “Het ging er af en toe meer rock-’n-roll aan toe dan we zelf gewend zijn”, vertelt Leen Van de put, persverantwoordelijke van Toneelhuis, “maar zelfs al was de voorbereidingsfase niet evident, vandaag hebben ze een machtige voorstelling gespeeld.”
Antwerpse rappers Miss Angel en Dvtch Norris sloten de avond af. “Fuck die stoeltjes, we gaan dansen”, werd het publiek aangezwengeld. Een gedeeld verleden en heden waren olie op het vreugdevuur in het Antwerps stadstheater. “At the end of the day betekent urban gewoon people of colour die vaak hun weg niet vinden naar het reguliere artistieke circuit”, zegt Vanderzande. “Maar eens we het podium krijgen, vullen we het met gemak.”
.
De data voor de komende edities van I HATE MONDAYS worden eerstdaags bekend gemaakt. Verdere informatie vindt u op www.toneelhuis.be/i-hate-mondays of op de Facebook-pagina van Level Up.