WhatsApp blijkt leugenfabriek in Braziliaanse verkiezingscampagne

In de laatste rechte lijn naar de tweede ronde van de Braziliaanse presidentsverkiezingen nu zondag zijn de sociale media en vooral WhatsApp in het oog van de politieke storm terechtgekomen. Het Braziliaanse kiestribunaal (TSE) en de federale gerechtelijke politie hebben een onderzoek geopend naar bedrijven die illegaal campagne zouden voeren voor de extreemrechtse presidentskandidaat Jair Bolsonaro door op grote schaal fake news te verspreiden tegen de linkse Fernando Haddad en zijn Arbeiderspartij (PT).

De presidentiële strijd lijkt verloren voor Fernando Haddad - die volgens de laatste peilingen 43% van de stemmen haalt tegenover 57% voor Jair Bolsonaro - maar door het schandaal rond Bolsonaro’s leugenfabriek is er nog een sprankel hoop voor links in Brazilië.

"Mijn tegenstander Jair Bolsonaro heeft een criminele organisatie opgezet van zakenlieden die met zwart geld de verspreiding van leugens via WhatsApp financieren", zei Haddad vorige donderdag in een videoboodschap. Door klacht in te dienen, hoopt Haddad dat het kiestribunaal alsnog beslist dat Bolsonaro de kieswetgeving overtreedt. "We moeten Bolsonaro doen stoppen. Hij blijft de regels van de democratie aan z’n laars lappen, zoals hij al zijn hele leven doet."

De leugens die de ronde doen zijn niet min en worden meestal nog geïllustreerd door schokkende foto’s en filmpjes. Zo circuleren er foto's van papflessen met een speen in de vorm van een penis, die moeten bewijzen dat de Arbeiderspartij homoseksualiteit al promoot van in de crèche. Fernando Haddad en zijn running mate Manuela D'Avila worden afgeschilderd als rabiaat antichristelijk en vóór de legalisering van porno en drugs. Met Haddad gaat Brazilië Venezuela achterna en bij de eerste ronde kregen kiezers zelfs het advies om een dag later te gaan stemmen, zogenaamd om confrontaties met Bolsonaro-aanhangers te voorkomen.

De bom barstte toen de Braziliaanse krant Folha de S. Paulo, de grootste van het land, vorige week onthulde dat Braziliaanse bedrijven voor miljoenen euro’s anti-PT propaganda inkochten van marketingbureaus. Zo heeft het Bolsonaro-kamp volgens de krant een spervuur van misinformatie via WhatsApp in stelling gebracht om Bolsonaro’s linkse politieke rivaal Ferando Haddad en zijn Arbeiderspartij (PT) zwart te maken.

De krant noemt bedrijven en bedrijfsleiders met naam en toenaam, pakt uit met contracten en concrete bedragen die werden betaald. Digitale marketeers (Quickmobile, Yacows, Croc Services, SMS Market) zouden elk tot 2,8 miljoen euro hebben gekregen om miljoenen gebruikers via WhatsApp te bombarderen met fake news.

Onder de zakenlieden noemt Folha ook Luciano Hang, baas van Havan, één van de grootste warenhuisketens in Brazilië. Als grote bewonderaar van Jair Bolsonaro was Hang al niet te beroerd om zijn werknemers te intimideren. In een video dreigde hij ermee zijn bedrijf op te doeken als de Arbeiderspartij de verkiezingen zou winnen.

Bolsonaro ontkent dat hij de verspreiding van fake news via WhatsApp zou hebben aangemoedigd: "Ik heb geen controle over de daden van mijn aanhangers." Bolsonaro veegt ook alle beschuldigingen van illegale campagnefinanciering van tafel en zegt dat hij alleen giften heeft ontvangen die legaal zijn. De klokkenluider bestempelt hij als "verkochte pers".

WhatsApp neemt de kwestie heel ernstig en communiceerde meteen dat het sinds de start van de Braziliaanse verkiezingscampagne in augustus al honderdduizenden accounts blokkeerde. Gisteren nog verwijderde ook Facebook 68 pagina’s en 43 accounts in Brazilië. Opmerkelijk: ook de WhatsApp-account van Flavio Bolsonaro, senator en zoon van, werd een tijdlang geblokkeerd.