"Uit het niets werd ik in elkaar geklopt": 6 treinbegeleiders getuigen over verbale en fysieke agressie

“Ik was de vervoersbewijzen aan het controleren op de trein toen plots, uit het niets, een man me een slag gaf. Hij schopte mij en duwde mij op de grond. Hij is met zijn vuist op mijn gezicht beginnen te kloppen. De andere reizigers deden niks. Ik was meer dan een week thuis van het werk en stond vol blauwe plekken. Eigenlijk heb ik veel geluk gehad maar psychologisch was het heel zwaar. Ik heb dat gelukkig een plaats kunnen geven. Ik besef dat agressie, verbaal of fysiek, niet tegen mij persoonlijk gericht is, maar tegen mijn uniform. Ik kan daardoor in moeilijke situaties heel kalm blijven, zolang ze mij niet aanraken. Want dat is een stap te ver. Scheldwoorden, na al die tijd, doen me eigenlijk niet veel meer. Het is vooral, op mijn treinen dan, de houding van de jongeren die veranderd is. De 15 tot 17-jarigen zijn agressiever geworden. Een groepje heeft me al eens bijna van de trein geschopt, toen ik de deuren sloot, omdat ze te laat waren om nog veilig op te stappen. Ik zal altijd bellen naar onze centrale dienst bij zo'n incident, maar dan valt het voor dat in het volgende station niemand je staat op te wachten, noch van de politie of van de veiligheidsdiensten. En dan sta je daar echt heel alleen. Dat begrijp ik echt niet. Ik zal altijd controles blijven doen, ook als ik weet dat het een moeilijke trein is. Het zou niet eerlijk zijn tegenover de andere reizigers, die het goed menen, dat ik geen controles meer zou doen. En vooral, ik doe mijn job nog ontzettend graag. Er zijn nog altijd veel, wat zeg ik, meer goeie reizigers dan slechte reizigers. En daarvoor doe ik het uiteindelijk.”

“Ik ben nu vier jaar treinbegeleider en het wordt erger en erger. In de laatste zes maanden ben ik al met stenen bekogeld, tweemaal in het gezicht gespuwd, heb ik slagen moeten ontwijken en heb ik het op een lopen moeten zetten voor boze reizigers tijdens een stakingsdag terwijl ik wel aan het werk was. Soms heb ik het gevoel dat ik er helemaal alleen voor sta. Wanneer ik bel met de melding dat er in mijn gezicht gespuwd is, dan voel je de druk van het bedrijf om er voor te zorgen dat je de dienst toch afmaakt. Maar op dat moment ben je heel kwaad, machteloos en je kookt van woede. Maar een uitweg is er niet. We zijn met te weinig treinbegeleiders, dus ik moet die dienst dan afwerken. Ook al is het soms heel moeilijk. Iedereen zit daardoor op zijn tandvlees. Wanneer we naar de controle-arts gaan na een incident dan merk je dat het vooral zijn of haar bedoeling is om je zo snel mogelijk op die trein te krijgen, omdat er geen ruimte is om thuis te blijven. Dat is jammer vind ik. Dat zou beter moeten kunnen.

Ik ben treinbegeleider omdat ik het een sociale job vind. Ik kom in contact met alle soorten mensen en de meeste van mijn collega's beginnen met die motivatie aan die job. Maar al snel merk je dat er naast veel fijne en aangename reizigers er ook echt mensen zijn die het niet goed menen. En dan word je cynisch, je wordt kwaad. Soms zou ik willen reageren, maar het mag niet. Je bent altijd sowieso in fout dan.

Er zijn zelfs treinen waarvan we weten dat die problemen opleveren. De beruchte trein richting Walibi is er zo eentje. Daar zitten erg vaak jongeren uit Brussel op die amok willen maken. Ik ben er al bedreigd door die jonge gasten terwijl ik hun vervoersbewijs wou controleren. Zij waren met 20 en ik was alleen. Ik heb onlangs zelfs nog een slag gehad van een zestienjarige jongen terwijl de mensen van Securail er stonden op te kijken.

Maar ik blijf deze job doen. Mijn gezin zou soms liever hebben dat ik ermee stop. Maar ik voel mij, zeg maar, een 'mini-wereldverbeteraar'. Ik geniet van de gesprekjes met de reizigers, als het kan uiteraard. De sociale interactie is heel fijn. Maar veel treinbegeleiders doen dat niet meer door wat er allemaal al gebeurd is. En dat is jammer.

“Ik krijg vaak de lelijkste dingen naar mijn hoofd geslingerd. Dat gaat dan van k*twijf en h*or tot andere vreselijke dingen. Je wordt regelmatig ook wel eens bespuwd, dat is degoutanter. Die woorden, die vergeet je uiteindelijk wel snel. Die zijn snel voorbij. Maar dat spuwen, dat voel je de rest van de dag. Onlangs spuwde nog iemand op mij vanop het perron. Dan denk je bij jezelf: “Ah alweer iemand.” Maar nadien krijg je toch een klop, een inzinking en dan vraag je jezelf af of het daarom is dat je zo vroeg bent opgestaan die dag. Ik moet me dan even aan de kant zetten en afkoelen. Dan bel ik met mijn chef of met mijn man. Ik heb al vaak zitten huilen in de trein. Gelukkig heb ik een goeie man tegen wie ik kan ventileren. Intussen werk ik al 21 jaar als treinbegeleider en vroeger waren er ook problemen, was er ook agressie. Maar het was minder en beperkter. De mensen zijn mondiger geworden. Trouwens dat ik een vrouw ben heeft eigenlijk weinig invloed merk ik. Mannen en vrouwen gaan even goed en even hard tegen mij brullen dan tegen mijn mannelijke collega's. Soms wanneer ik dezelfde trein meerdere keren per week heb en er is iets gebeurd op een andere dag op die trein, dan heb ik wel schrik om diezelfde reiziger tegen te komen. Persoonlijk vind ik trouwens dat de begeleiding wel goed zit, maar het grote probleem is ons personeelstekort, we zijn zwaar onderbemand. Na een incident op de trein even thuis blijven om te bekomen, dat gaat gewoon niet. Maar ik blijf de job graag doen. Want je komt verschillende mensen tegen op verschillende plaatsen. Al bij al vind ik dat ik een heel toffe job hen.”

“Het gaat van kwaad naar erger. Op een bepaald moment moeten we vertrekken met de trein naar Brussel – Noord. Een groep jongens wil opstappen in Schaarbeek, we willen die hun vervoersbewijs controleren. Maar dat hebben ze duidelijk niet. Ze springen van de trein en terwijl ik de deuren wil sluiten spuwt er eentje in mijn nek. Het was waarschijnlijk voor mijn gezicht bedoeld. Een collega van me kreeg stenen naar het hoofd in Vilvoorde en een vrouwelijke collega werd toegebeten “steek het geld maar in uw hemd, tussen uw borsten, zoals de echte hoeren.” Dat meisje deed alleen maar haar job. De rit richting Brussel, Vilvoorde of Wallonië daar is nu vaak schrik voor om die te bedienen, of toch om die helemaal alleen te bedienen. Je komt heel vaak mensen tegen die dronken zijn of onder invloed van drugs. Het anti-agressieplan zijn veel woorden op papier, maar het is niet genoeg. We worden niet voldoende ondersteund. En de politiediensten, die zelf onderbemand zijn, zijn niet altijd happig om ons te komen helpen. Als je naar de kermis gaat en je wil op een attractie, dan moet je ook betalen. Je komt niet op de rups zonder een vervoersbewijs. En de meeste conflicten ontstaan nog altijd rond dat vervoersbewijs. Het is soms heel eenzaam op die trein, want andere reizigers schieten zelden of nooit ter hulp wanneer het misloopt. Onze CEO noemt ons de diamanten van de NMBS, wel dan mag er voor die diamanten soms wat beter zorg gedragen worden.”

“De reizigers zijn mondiger geworden, er is minder respect voor ons. De treinbegeleider is het doelwit geworden van alles wat er misloopt bij de NMBS. Ik werk nu 19 jaar als treinbegeleider, het respect is echt weg. Meestal wanneer ik iets meemaak op de trein gaat het over bedreigingen en beledigingen. Ze zeggen dan: “Ik weet u wel te vinden.” of “Als ik u nog eens tegenkom dan krijg je klop en uw kinderen ook.” Het zijn meestal de late treinen, of de weekendtreinen naar Antwerpen, Charleroi en Brussel waar ik problemen ondervind. Je hebt uiteindelijk ook maar één persoon nodig om ruzie te maken en je hele shift is naar de vaantjes. Ik mijd dat soort treinen liever ook, maar als we het allemaal gaan doen dan geven we ons gewonnen. Dat kan toch ook niet de bedoeling zijn? Soms denk ik dat ik in Little Chicago zit. Er is altijd wel vandalisme op de trein, reizigers die elkaar bedreigen en die onderling ruzie maken. Het is soms echt geen pretje. Het bedrijf doet wel dingen voor ons, dat moet ik toegeven, maar agressie zal er altijd zijn. We moeten beter en meer nadenken over hoe we dat kunnen inperken. Dat is deels opleiding maar ook een beter systeem van tickets aan boord bijvoorbeeld. Al die invul go-passen en andere treinkaarten waar iedereen mee foefelt zorgen echt voor discussies, dat is niet meer van deze tijd. Maar ik doe mijn job heel graag. Het heeft nog nooit als werken aangevoeld. Ik ga heel graag om met mensen en ja er lopen dingen mis. Maar ik probeer altijd koel te blijven. Het is nooit zwart of wit op mijn trein, ik geef de voorkeur aan grijs.”

“Op sommige treinen nemen ze zelfs foto's van de treinbegeleider. Ze houden die foto's bij zodat ze de volgende keer kunnen controleren of ze ooit al een boete van die treinbegeleider hebben gehad. En dan heb je zeker problemen. Dat zie je vaak op de trein tussen Brussel en Nijvel. Via sociale media krijgen sommige collega's nu al van alles naar hun hoofd. Het is voor mij altijd een deel van mijn job geweest, die agressie. De meeste mensen nemen de trein tussen 8 uur 's ochtends en 4 uur in de namiddag. Maar wat daarvoor of daarna op die trein gebeurt, dat weten de meeste mensen niet. Ik werk vaak aan de kust, ook daar is de agressie echt een ramp geworden. Het is al jaren dat we betere beveiliging vragen in Oostende, maar het niet krijgen. Op sommige lijnen doen we zelfs geen controle meer van de vervoersbewijzen omdat het te veel problemen oplevert. Vooral de treinen van en naar de grensstreek liggen heel moeilijk in West-Vlaanderen. Dat is het jammer genoeg geworden de dag vandaag. Ik heb dit jaar al twee overdosissen gehad op mijn trein, zelfdodingen zijn er ook elke keer bij. Het is soms echt te veel. Na het laatste grote technofeestje in Gent,was er een jonge kerel in shock aan het gaan op mijn trein 's ochtends. Als je dan ziet dat ze zijn maag moeten leegpompen. Dat hakt er allemaal wel stevig in hoor.”