Hulporganisatie 11.11.11: Syrische vluchtelingen die terugkeren zijn niet veilig
Syrische vluchtelingen die moeten terugkeren naar regeringsgebied in Syrië zijn niet veilig. Dat zegt hulporganisatie 11.11.11. Uit onderzoek blijkt dat zeker 20 Syrische vluchtelingen uit Libanon werden gedood door de Syrische veiligheidsdiensten na hun terugkeer. Rusland, een bondgenoot van het regime Assad, stelt intussen een grootschalig terugkeerprogramma voor waarbij meer dan anderhalf miljoen Syrische vluchtelingen uit Libanon en Europa zouden terugkeren.
Terugkeren of niet?
Libanon, een buurland van Syrië, kreunt al enkele jaren onder het meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen. De Libanese regering ziet de Syrische vluchtelingen dan ook liever weer naar huis trekken. Nu het Syrische regeringsleger intussen bijna volledig het westen en centrum van het land heeft heroverd op de rebellen, is de rust er relatief weergekeerd.
De afgelopen maanden werd de druk op Syrische vluchtelingen in Libanon om terug te keren naar Syrië, sterk opgevoerd. In juli 2018 stelde Rusland een grootschalig terugkeerprogramma voor, waarbij 1.7 miljoen Syriërs (inclusief 200.000 Syriërs in Europa en 800.000 Syriërs in Libanon) op korte termijn zouden moeten terugkeren.
De Russische regering, een bondgenoot van het regime van de Syrische president Bashar al-Assad, zoekt daarbij uitdrukkelijk Europese steun voor dit terugkeerprogramma. Maar ze koppelt deze terugkeer expliciet aan de eis dat de EU onvoorwaardelijk meebetaalt aan de heropbouw van Syrië. Iets wat politiek erg gevoelig ligt in Europa omdat de Syrische president Assad beschuldigd wordt van het onder meer inzetten van chemische wapens tegen zijn eigen bevolking.
Hulporganisatie 11.11.11 waarschuwt dat het risico groot is dat de vluchtelingen te vroeg worden teruggestuurd. "Er zijn op dit ogenblik onvoldoende garanties voor hun fysieke en materiële veiligheid. Ook over hun juridisch statuut zijn er nog teveel onduidelijkheden", aldus 11.11.11. Het is ook niet altijd duidelijk of de vluchtelingen wel terug kunnen naar hun eigen huis.
Opvang verder in de regio dan maar?
Volgens 11.11.11 wordt de situatie van de Syrische vluchtelingen in Libanon steeds moeilijker. Syrische ouders kunnen hun pasgeboren kinderen in Libanon zelden registreren, waardoor een hele generatie van staatloze kinderen dreigt te ontstaan. Door het gebrek aan legale status blijven Syrische vluchtelingen in Libanon volledig afhankelijk van humanitaire hulp.
De Libanese overheid en de EU beloven al sinds 2016, elk jaar opnieuw, om de toegang tot een legale verblijfsstatus te verbeteren. Deze beloftes blijven echter dode letter. Volgens de VN komen 601.000 Syrische vluchtelingen in aanmerking voor een hervestiging.
"De toestand in de kampen verergert terwijl de hulp afneemt", aldus 11.11.11. Er is ook sprake van een "vermoeidheid bij de donoren". In 2018 werd voorlopig slechts een derde van het humanitaire VN-plan voor Libanon gefinancierd. Ook de Belgische financiële bijdrage voor hulp aan Libanon daalde tussen 2015 en 2018 met bijna de helft, zegt 11.11.11.
