09-11-1918: Revolutie in Berlijn, Duitse republiek uitgeroepen
Op 9 november 1918 maakt een revolutie in Duitsland een einde aan de macht van de keizer, een sociaaldemocraat is aan de macht. In Frankrijk en België wordt het Duitse leger verder teruggeslagen. En het blijft wachten op een wapenstilstand.
Wat velen vreesden of hoopten, is gebeurd: een revolutie in Duitsland heeft een einde gemaakt aan het keizerrijk en de macht in de handen van een sociaaldemocraat gegeven.
Berlijn heeft vandaag een van de meest dramatische en verwarrende dagen van de Duitse geschiedenis gekend.
’s Morgens stapten massa’s arbeiders met rode vlaggen uit hun fabrieken in de richting van de regeringswijk bij de Rijksdag. De politie deed niets. Hele eenheden soldaten sloten zich bij de demonstranten aan. Wel opende een garderegiment het vuur, waarbij doden vielen.
Rond de middag werd ophefmakend nieuws verspreid. De rijkskanselier, prins Max van Baden, meldde dat keizer Willem II dan toch was afgetreden. Bovendien kondigde prins Max aan dat hijzelf ontslag nam en wees hij de voorzitter van de sociaaldemocratische partij, Friedrich Ebert, als zijn opvolger aan.
Intussen had de menigte zich voor het Rijksdaggebouw verzameld. Er werden slogans voor de republiek geroepen. Totaal onverwacht verscheen de prominente sociaaldemocraat Philipp Scheidemann op het balkon van het gebouw. Hij hield een korte toespraak, waarin hij de triomf van de revolutie verkondigde: Ebert is kanselier, er komt een socialistische regering en de Hohenzollern-dynastie is afgedankt. Hij riep op tot orde en kalmte en eindigde met de woorden “Leve de Duitse republiek”.
Scheidemann deed dat op eigen houtje. Hoewel Ebert en prins Max door het aftreden van de keizer de monarchie wilden redden, lijkt de republiek nu onafwendbaar.
Door zijn daad wilde Scheidemann de radicale revolutionairen de wind uit de zeilen halen. Die hebben zich in de namiddag in de tuin voor het koninklijk paleis verzameld. Hun voorman Karl Liebknecht proclameerde er de “Socialistische Republiek Duitsland”. Daarop werd het paleis bestormd en geplunderd.
Intussen heeft Ebert zich effectief als kanselier geïnstalleerd. Hoewel hij niet door de keizer is benoemd, hebben de meeste burgerlijke en militaire autoriteiten zijn gezag erkend.
Ebert (48), een vroegere zadelmaker, staat bekend als gematigd. Hij heeft als partijvoorzitter altijd de oorlogsinspanningen gesteund. Twee van zijn zonen zijn gesneuveld.
Willem II zelf heeft niets van zich laten horen. De ex-keizer zit nog altijd in het hoofdkwartier in Spa. Er is geen bevestiging van zijn aftreden.
De republiek breidt zich ook uit op regionaal vlak. In een aantal Duitse deelstaten (Württenberg, Hessen, Saksen-Weimar…) hebben revolutionaire raden een einde gemaakt aan het bewind van de plaatselijke vorst.
Wachten op de wapenstilstand
Terwijl de revolutie voortduurt, is er nog altijd een Duitse delegatie in Frankrijk om de wapenstilstand te sluiten. Verdere besprekingen zijn er nog niet geweest. Het is wachten op de reactie van de Duitse regering op de Geallieerde voorwaarden. Maar die voorwaarden hebben de regering nog niet bereikt.
Aanvankelijk zou een koerier de tekst per auto naar het hoofdkwartier in Spa overbrengen. Deze koerier, een Duitse officier, slaagde er niet in om door de gevechtslinies voorbij La Capelle door te dringen. Het vuren werd niet gestaakt.
Na veel verwarring heeft maarschalk Foch toegestaan dat een andere Duitse officier de tekst per vliegtuig overbrengt. Een Frans vliegtuig met de Duitser aan boord heeft toestemming gekregen om bij Spa te landen.
Maar Duitsland heeft maar 72 uur – 3 volle dagen – om toe te stemmen. Daarvan is de helft al verstreken.
Verdere Geallieerde vooruitgang
Hoewel het nieuws over de revolutie in Duitsland en de nakende wapenstilstand alles overheerst, blijven de Geallieerden vooruitgang boeken.
De Britten zijn doorgedrongen tot in het centrum van Doornik, nadat ze over de Schelde waren geraakt.
Intussen hebben de Britten ook Maubeuge ingenomen, een versterkte stad die in 1914 nog zwaar belegerd werd. Toch boden de Duitsers niet veel weerstand.
Ten noorden van Maubeuge heeft het leger van generaal Horne de Belgische grens overschreden. Het bevindt zich op een drietal kilometer van Bergen. Ten zuiden van Gavere, is de Schelde overal overschreden en zijn de Duitsers algemeen op terugtocht.
Dit wordt bevestigd in een bericht om 19u15 van maarschalk Foch aan de Belgische luitenant-generaal Jacques. Deze wordt dan ook verzocht zich klaar te houden om eveneens vanaf Gavere en verder noordelijk de Duitsers terug te drijven achter de Schelde en te achtervolgen.
De Belgische 12de Infanteriedivisie, met de Grenadiersregimenten, lost de 11de Infanteriedivisie af aan het front. Het 3de bataljon van de 2de Regiment Grenadiers lost later ’s avonds de Franse af op het klein bruggenhoofd te Sluis (Semmerzake/Gavere).
Ten zuiden van Maubeuge hebben de Fransen Hirson en Fourmies bevrijd, ook vlakbij de Belgische grens. In deze uithoek van Frankrijk zijn er alleen nog Duitsers over in het bosrijke grensgebied ten oosten van Beaumont en Chimay.
Meer naar het oosten rukken de Fransen op langs de Maas door de Franse Ardennen. Ondanks heftige Duitse weerstand zijn ze tot op een paar kilometer van Charleville en Mézières genaderd.
