Last Post weerklinkt aan de Menenpoort, 100 jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog

Vandaag, 11 november, is het precies honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog officieel eindigde met de ondertekening van de Wapenstilstand. Dat wordt overal in ons land en in heel Europa herdacht.

Het werd in Ieper een lange herdenkingsdag, met een ceremonie van de Lone Piper, een doedelzakspeler, om 6 uur deze ochtend, gevolgd door een ceremonie op de Franse begraafplaats Saint-Charles de Potyze. Daarna volgde een misviering in de Sint-Maartenskathedraal die de Poppy Parade inluidde, die op zijn beurt de speciale Last Post voorging onder de Menenpoort.

Maar het zwaartepunt van deze hedenkingsdag lag zonder meer onder Menenpoort om 20 uur, waar de Last Post weergalmde zoals de traditie het wil op dat uur. Het vorstenpaar woonde die ceremonie bij, geflankeerd door premier Charles Michel.

Ondanks de aanwezigheid van koning Filip en koningin Mathilde werd het een traditionele herdenking. Enkel de duizenden poppieblaadjes die normaal tijdens het lied ‘Oh Vailiant Heart’ vallen, vielen deze keer tijdens een ijzige stilte. Ozark Henry bracht onder de Menenpoort ook het nummer ‘We can be heroes’ van David Bowie, waarbij het werd begeleid door de koninklijke muziekkapel van de marine. Daarna weerklonk het Britse en Belgische volkslied en begroette het vorstenpaar de Last Post Association. De ceremonie werd afgesloten met de ondertekening van het Gulden Boek.

Het was het einde van een lange dag in Ieper. Zeker tienduizend mensen kwamen een kijkje nemen doorheen de dag. Alle horecazaken zaten een hele dag nokvol. Toch kon Ieper alles vrij vlot in goede banen leiden. 

Premier Charles Michel ging naar de Franse hoofdstad Parijs voor een herdenking met meer dan zestig staatshoofden, regeringsleiders en topmannen van internationale organisaties zoals de VN. Naast Frans president Emmanuel Macron tekenen onder meer zijn Amerikaanse, Russische en Turkse ambtgenoten Donald Trump, Vladimir Poetin en Recep Tayyip Erdogan present. Ook Duits bondskanselier Angela Merkel en VN-secretaris-generaal Antonio Guterres zijn in Parijs. 

Om 11 uur kwamen de wereldleiders samen aan de Arc de Triomphe voor een herdenkingsceremonie, gevolgd door een lunch in het Elysée. President Trump ging rechtstreeks naar de triomfboog, waar het graf van de onbekende soldaat is.

“Laten we zweren dat we vrede boven alles zullen plaatsen, omdat we haar prijs en gewicht kennen. We weten wat het vraagt”, riep Macron op tijdens zijn speech.  Hij spoorde zijn collega’s ook aan om hun “immense verantwoordelijkheid” te nemen om “de wereld waar de vorige generaties van droomden, aan onze kinderen door te kunnen geven”. Nadien wakkerde hij de eeuwige vlam aan op de tonen van de Boléro van Ravel. 

“Het was een emotionele herdenking en ook een belangrijk moment, omdat iedereen zich bewust is van de potentiële en reële conflicten momenteel in de wereld”, zei de Belgische premier Charles Michel na afloop. “Het feit dat hier zoveel wereldleiders samen zijn, Trump en Poetin naast elkaar, dat is een signaal van hoop.” 

“Dat betekent niet dat vandaag alles opgelost is, maar wel dat er toch ruimte bestaat voor dialoog, die nodig is. We moeten lessen trekken uit het verleden”, aldus de premier. 

Kamervoorzitter Siegfried Bracke en Senaatsvoorzitter Christine Defraigne nodigden 400 leden van oudstrijdersverenigingen en kinderen tussen 10 en 12 jaar uit alle provincies uit om de Wapenstilstand te herdenken.

Dat gebeurde aan de Congreskolom in Brussel, in aanwezigheid van Koning Filip en Koningin Mathilde. Het koningspaar legde de traditionele krans neer aan het Graf van de Onbekende Soldaat.

De kinderen brachten een gedenkplaatje “Pro Patria 14-18" aan bij het graf van de onbekende soldaat. Er werden ook elf Belgische reisduiven losgelaten, die Brussel en de tien provincies symboliseren. De dieren droegen de boodschap “België herdenkt - La Belgique se souvient”.

Koning Filip hield daarnaast een toespraak waarin hij benadrukte dat heldhaftigheid niet enkel gaat om zichtbare daden. “Wij leven in een wereld waarin het beeld overheerst”, aldus de koning. “Waarin alles draait om zichtbaarheid, waarin alles onmiddellijk gekend en geweten moet zijn. Het is geruststellend te beseffen dat de grootsheid van de mens ook ligt in het onbekende, in de naamloosheid.”

In Antwerpen vond een bloemenhulde plaats op begraafplaats Schoonselhof, gevolgd door een plechtigheid aan het Monument van de Gesneuvelden in het Stadspark. “We mogen nooit vergeten welke offers zijn gebracht voor de welvaart en het welzijn dat we vandaag al te vanzelfsprekend zijn gaan vinden”, zei burgemeester Bart De Wever (N-VA).

De Wever blikte ook vooruit. “Het internationale wereldtoneel gaat vandaag door onvoorspelbare turbulenties”, vindt hij. “Turbulenties die ons zorgen moeten baren en niet zullen gaan liggen wanneer we zelfgenoegzaam de schouders ophalen. Niet alleen liefde, ook vrede is een werkwoord.”

Via het Britse Gemenebest waren tijdens de eerste Wereldoorlog ook ruim meer dan een miljoen soldaten uit Nieuw-Zeeland, Australië en India aanwezig op de slagvelden in Europa. Die landen herdachten eerder vandaag al de Wapenstilstand en hun in totaal meer dan 150.000 doden.

In de Indiase hoofdstad New Delhi werd een plechtige ceremonie gehouden ter ere van de mannen en vrouwen die het leven lieten tijdens de oorlog. India stuurde 1,3 miljoen soldaten naar Europa, van wie er 74.000 sneuvelden.

Ook in de Australische steden Canberra en Sydney werden Wapenstilstand en de gesneuvelden herdacht. Meer dan 400.000 Australiërs dienden tijdens de oorlog in het leger, van wie meer dan 300.000 in het buitenland. Bijna 62.000 soldaten overleefden de oorlog niet.

In de Nieuw-Zeelandse hoofdstad Wellington daagden tienduizenden op voor de herdenking. In totaal lieten 18.300 soldaten uit het land het leven. Meer dan 100.000 inwoners of destijds een tiende van de bevolking diende toen in het buitenland in het leger. 

In het Oostenrijkse Graz vond een opmerkelijke ontmoeting plaats: twee nazaten van de vermoorde Oostenrijkse aartshertog Franz Ferdinand en diens moordenaar Gavrilo Princip kwamen er bijeen. De moord in juni 1914 op de aartshertog en zijn vrouw door de Servische nationalist geldt als de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog.

Terwijl de wereldleiders de honderdste verjaardag van Wapenstilstand herdachten in Parijs, was de herdenking in Graz van een ietwat kleiner kaliber. Anita Hohenberg, kleindochter van aartshertog Franz Ferdinand, en Branislav Princip, de achterneef van Gavrilo Princip, herdachten er de moordaanslag.

“Het is hun eerste ontmoeting, en het was een oprechte”, zei de Oostenrijkse kunstenaar Igor Petkovic. Hij organiseerde de ontmoeting in het kader van het kunstevenement ‘Handshake 4 Peace’. Op de foto’s is te zien hoe Hohenberg glimlachend beide handen vastneemt van een verlegen kijkende Princip. Zij is gepensioneerd als beheerder van het familiekasteel in Oostenrijk, hij is een Servische activist en documentairemaker.

Een maand na de aanslag verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië. Door de allianties van beide landen, brak uiteindelijk de Eerste Wereldoorlog uit. Vier jaar later was de dubbelmonarchie aan de zijde van Duitsland verslagen en werd het rijk van de Habsburgers opgedeeld.

De Duitse president Frank-Walter Steinmeier zakte naar Londen af om er deel te nemen aan de herdenkingsplechtigheden. Dat deed hij aan de zijde van de Britse premier Theresa May, die in tegenstelling tot de meeste van haar Europese collega’s niet naar Parijs is afgezakt. Steinmeier, May en de Britse prins Charles een bloemenkrans neer aan de Cenotaph, het monument voor de doden van WOI in het centrum van de Britse hoofdstad. Queen Elizabeth volgde de ceremonie vanop een balkon.

Daarna volgenden twee minuten stilte, die werden afgesloten door de klokken van de Big Ben. Die liggen al sinds augustus vorig jaar zo goed als stil door renovatiewerken, maar worden voor speciale gelegenheden nog eens van onder het stof gehaald.

Vandaag worden alle herdenkingen van de afgelopen vier jaar afgerond. De Eerste Wereldoorlog duurde uiteindelijk 1.567 dagen en kostte bijna 18 miljoen mensenlevens. Eens de wapens zwegen was de euforie enorm, straten en pleinen liepen vol. Van Parijs over Brussel en Londen tot in New York, overal werd het einde van de vijandelijkheden uitbundig gevierd. VTM NIEUWS-journaliste Suzy Hendrikx zette de gebeurtenissen van de historische dag op een rij.