Ontevreden parlementsleden werken aan coup tegen Theresa May, maar die laat zich niet uit lood slaan

Gisterenavond kon een triomfantelijke premier Theresa May nog melden dat haar regering akkoord was gegaan met het brexitakkoord dat de onderhandelaars van het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie hadden afgesloten. Een dag later is van de euforie nog maar weinig sprake. De dag politieke hoogspanning in de Britse hoofdstad begon met een reeks ontslagen in de regering vanmorgen. Grootste klap voor May was het ontslag van haar brexitminister Dominic Raab, de leidende politicus in de brexitonderhandelingen en een van de zwaargewichten binnen de regering. 

“Ik kan, in goed geweten, de voorwaarden die voorgesteld worden voor onze deal met de EU niet steunen”, liet Raab verstaan. Ook de staatssecretaris van Werk en Pensioenen en de staatssecretaris voor Noord-Ierland stapten op, net als een aantal onderministers en partijleden. In totaal gaven al zeven Tories hun ontslag, en het gerucht gaat dat nog minstens twee ministers vanavond nog hun ontslag zullen geven.

Verschillende Britse media vanavond zeggen vanavond dat huidig minister van Milieu Michael Gove de post van brexitminister is aangeboden, maar dat hij die enkel wil aanvaarden als hij de deal met Brussel mag heronderhandelen. Kan dat niet, dan neemt ook Gove ontslag.

Vanmiddag moest May zich dan verdedigen in het parlement in Westminster. In het Lagerhuis kreeg May hoon en spot over zich na haar oproep aan de parlementsleden zich achter haar te scharen om een “ordentelijke brexit” mogelijk te maken. De premier kreeg de volle laag, niet alleen vanuit de oppositie, maar ook vanuit haar eigen partij. 

May verdedigde zich met hand en tand. “De mensen willen dat we dit gedaan krijgen, en daarna verder werken aan de andere zaken waar ze om geven”, riep ze vastberaden. “De keuze is duidelijk: we kunnen riskeren om te vertrekken zonder een deal, of riskeren dat we geen brexit krijgen. Of we kunnen kiezen om ons te verenigen en de best mogelijke deal steunen.” Labour-leider Jeremy Corbyn noemde het akkoord een “enorme en schadelijke mislukking”. “Dit akkoord voldoet niet aan de wensen van het Britse volk. Ik denk en geloof niet dat het parlement deze keuze tussen een slechte deal of geen deal zal maken.”

Steeds meer Conservatieve parlementsleden toonden zich ondertussen ontevreden met de deal die May’s onderhandelaars in Brussel hadden bereikt. Ook de DUP, die de nodige gedoogsteun voor May leveren in het parlement, sabelde het akkoord neer omdat het volgens hen de eenheid van het Verenigd Koninkrijk op het spel zet en een wig drijft tussen Noord-Ierland en de rest van het land.

Tijdens een persconferentie herhaalde May vanavond dat ze ervan overtuigd is dat ze de juiste weg uitgestippeld heeft voor haar land. Dit brexitakkoord plaatst de prioriteiten van het Britse volk voorop, haalt ze aan. De premier erkent dat sommige collega’s het niet met haar akkoord zijn en dat dit hun recht is. Ze betreurt hun ontslag.

De Britse eerste minister waarschuwt voor de gevaren van een “no deal-brexit”: “Het volk wil dat we er gewoon mee voortmaken”. Het Verenigd Koninkrijk zal sowieso op 29 maart uit de EU stappen, geen brexit is geen optie, klinkt het. Een tweede referendum is wat haar betreft niet aan de orde.

May zal blijven vechten om de beste deal voor het Britse volk te krijgen, ondanks de luide kritiek. Dit plan is dat, herhaalt ze meermaals. Het is aan de parlementsleden om voor of tegen het plan te stemmen en zich daarvoor bij de kiezers te beantwoorden. “Leiderschap houdt in dat je moeilijke beslissingen moet nemen”, klinkt het herhaaldelijk. Er was geen akkoord met de EU mogelijk zonder de voorwaarde van de backstop, waarover veel commotie bestaat, licht ze toe: “In het voordeel van het nationale belang is dit de beste deal om mee verder te werken.”

Voorlopig wil May niet ingaan op de vraag of Michael Gove de nieuwe brexitminister zal worden: “Ik zal te zijner tijd benoemingen doen”.

De European Research Group, de groep van een vijftigtal harde brexiteers bij de Tories van Theresa May, plant nu een ‘coup’ op de eerste minister. Om een motie van wantrouwen in het parlement te forceren, moeten in totaal 15 procent van de Conservatieve parlementsleden - nu zijn dat er 48 - een brief indienen bij het partijbureau.

Tientallen parlementsleden hebben dat intussen al gedaan, ook ERG-leider Jacob Rees-Mogg. Komt de ERG aan 48, dan komt er een stemming onder alle Conservatieve parlementsleden. May moet dan minstens de helft van haar partijgenoten - 159 om precies te zijn - achter zich zien te scharen.

Haalt May het niet, dan moeten de Tories op zoek naar een nieuwe leider. Ze krijgen dan veertien dagen de tijd om een nieuwe regering te vormen. Als dat niet lukt wordt het parlement ontbonden en komen er nieuwe verkiezingen.

Rees-Mogg is ervan overtuigd dat de partij premier May “vrij snel” kan vervangen. Voormalig brexitminister David Davis of de controversiële ex-minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson zouden een goede keuze zijn, vindt hij.

Volgens Rees-Mogg zal het aantal van 48 brieven gehaald worden, “al hoeft dat niet per se vandaag te zijn”. De Conservatieve partij moet dan op zoek naar een nieuwe premier. Maar ERG-leider Rees-Mogg denkt niet meteen aan zichzelf, zei hij aan de verzamelde pers. “Dit heeft niks te maken met persoonlijke ambitie, wél met de ambitie om een brexit waar te maken.” Volgens Rees-Mogg zitten er een “hele resem aan talent” in de Conservatieve partij, onder wie oud-ministers Boris Johnson en David Davis.

De Britse regering moet nu eerst en vooral terug naar Brussel om er aan te kondigen dat er geen brexitdeal komt, zei hij tot slot. Brussel en Londen moeten dan handel drijven volgens de regels van de Wereldhandelsorganisatie WTO. Nu hebben de Britten “niet de juiste dingen gevraagd”. “De onderhandelingen werden gevoerd door Downing Street, niet door Dominic Raab (de pas opgestapte brexitminister, red.).”

Uit verschillende peilingen blijkt ondertussen dat een meerderheid van de Britten tegen een brexit is gekant en liefst een nieuw referendum wil om de bevolking zijn zeg te laten doen. Volgens Sky News is 54 procent van de Britten momenteel tegen de brexit, wil 32 procent geen deal en wil amper 14 procent een deal zoals premier May die heeft onderhandeld. 55 procent is voorstander van een nieuw referendum, slechts 35 procent wil geen nieuw referendum en 10 procent heeft geen mening.

Een andere, aparte peiling door YouGov toont aan dat 42 procent van de bevolking tegen de brexitdeal van premier May is, 19 procent is voor en 39 procent heeft geen mening.