Hololool en de dertien dagen (1 van 3)

Het grote Hololool-vuurfeest vindt dit jaar plaats op donderdag 10 november in het Centrum aan de Dijkbeemdenweg. Ook aan buurthuis Eikenen-Kolveren wordt een gezellige Hololool aangestoken voor de buurt. Drie weken lang gaan we op zoek naar naar de oorsprong van het typisch Zonhovens woord 'Hololool'.

Koen Willems

Dit verhaal brengt het Zonhovense woord 'Hololool' in verband met vermoedelijk langdurige Germaanse invloeden. In de Germaanse en Keltische mythologie komen interessante dingen voor.We moeten waarschijnlijk een goede tweeduizendvijfhonderd jaar terug in de tijd gaan. Het is de tijd van de Noorse, Germaanse en Keltische bloeiperiode in Noordwest Europa, de ijzertijd. Men telde manen in plaats van maanden. Wij weten nu dat, reeds lang voor de Romeinen onze streken veroverden, er een gedegen kennis was van astronomie. Getuige daarvan zijn tal van observatoria, meestal in de vorm van steencirkels, zoals het bekende Stonehenge. Immers, toen de mensen zich vestigden als landbouwers, was er enige nood aan voorspelbaarheid, met betrekking tot zaaien en planten bijvoorbeeld.Indien men manen telt in plaats van maanden -een synodische maand is negenentwintig dagen en enkele uren lang- dan zijn er in verhouding tot de driehonderdvijfenzestig dagen in een jaar ongeveer dertien dagen te weinig. Wanneer we er bovendien vanuit gaan dat begin en einde van het jaar samenvielen met de winterzonnewende (23 december), situeren zich deze dertien dagen in de donkerste periode vóór Kerstmis. Wat er in die dertien dagen gebeurde wordt duidelijk uit tal van legenden, mythen en volkse overleveringen. Om te beginnen was men destijds uiterst bang voor de “Wilde Jacht”.‘s Nachts raasde een angstaanjagend dodenleger door de lucht, onder luid gebulder en gejoel (dit woord verdient straks alle aandacht), van ruiters op vurige zwarte paarden, aangevoerd door de god Wodan/Odin. Tenminste in de Noorse legenden is dit zo, want in de Germaanse overlevering is het de vrouw van Wodan die deze wilde horde aanvoert. Haar naam is Holda. Het aantal variaties in de naam van deze godin is aanzienlijk, maar ééntje springt er uit: “Holle”. Denk aan het sprookje van “Frau Holle”. De ruiters in de Wilde Jacht noemde men daarom ook wel “Holders”.Men kan zich voorstellen dat in de donkerste periode van het jaar, wanneer de zon, zeker in Scandinavië (waar ze dan nauwelijks boven de horizon klimt), quasi op sterven na dood is, de bijgelovige bevolking liever binnen blijft en zich bij het haardvuur schaart. Temeer omdat de hoofdrolspelers van de Wilde Jacht de reputatie hadden van strenge strafrechters. Wie zich niet goed had gedragen werd door de Wilde Jacht opgepakt en berecht. In IJslandse mythen werden stoute kinderen bestraft door kwelkabouters, de “Jolasveinar”, dertien (!) in getal. Zij kwamen uit de bergen, dertien dagen voor Jul, en verdwenen dan weer tegen driekoningen. Er zijn ook legenden waarin zwart geverfde “Wilde Jachters” via de schoorsteen binnendrongen om kinderen te stelen.Men sloot zich twee weken op, als het ware. Er moest dus voldoende brandhout aanwezig zijn. Daarom werd een hele boom -of tenminste een hele stronk- in huis gehaald. Dit nam een folkloristische plaats in tijdens de komst van het lichtfeest, later Kerstmis, de winterzonnewende op 23 december, het einde van de bange dagen. Zou die boom/stronk binnen mooi versierd worden? Traditioneel heet dit het joelblok, een stronk die de hele donkere dertien dagen brandend moest gehouden worden en die men bovendien ritueel moest aansteken met spaanders van het blok van het jaar daarvóór.Er moest ook voldoende voedsel voorradig zijn voor twee weken, voedsel dat binnen in de warmte eetbaar blijft. Koeken en broden zijn goed houdbaar en wanneer extra lekker gemaakt, kunnen ze dienen als zoethoudertjes voor de kids die uiteraard ook binnen moesten blijven. De vrees voor de zwarte knechten van Wodan/Holle was bovendien zo intens dat er koeken en broden in de vorm van een mens werden gemaakt. Men hoopte dat deze dan desgevallend door de Holders zouden meegenomen worden. De vergelijking met de Sinterklaaskoeken en speculoosmannen ligt hier voor de hand.

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

Beste van Plus

Lees meer