Duurste schilderij ooit moest het pronkstuk worden van het Louvre Abu Dhabi. Nu houden twijfels het achter slot en grendel
Er rijzen steeds meer vragen rond de Salvator Mundi van Leonardo da Vinci, het duurste schilderij aller tijden. Zat het meesterwerk wel in de collectie van Charles I? Hangt het échte werk in Rusland? En schilderde Leonardo het wel zelf?
15 november van vorig jaar was een mijlpaaltje in de kunstgeschiedenis. Het Louvre Abu Dhabi telde die dag een duizelingwekkende 450 miljoen euro neer voor de Salvator Mundi (‘Redder van de wereld, red.) van Leonardo da Vinci, geschilderd rond het jaar 1500. Dat werd in één klap het duurste schilderij aller tijden.
Sowieso viel er heel wat te vertellen over het werk, dat een zegenende Christus met glazen bol afbeeldt. Het werd namelijk pas in 2011 als een echte Da Vinci erkend. Bovendien zou het deel hebben uitgemaakt van de kunstcollectie van Charles I, van 1625 tot 1649 koning van Engeland. Twee feiten die het prijskaartje fors omhoog stuwden. Het hoeft niet te verbazen dat het net de Golfstaat was die er een recordprijs voor neertelde. De Salvator Mundi moest en zou hét topstuk van het Louvre in Abu Dhabi worden, dat toen net was geopend.
De ‘Salvator Mundi’ van Leonardo da Vinci werd op 15 november 2017 het duurste schilderij ooit: 450 miljoen euro
Nu, ruim een jaar later, is de Salvator Mundi in geen velden of wegen te bespeuren in Abu Dhabi. De Arabische kunsttempel bewaart het voorlopig achter slot en grendel. Hoewel het museum daarover geen commentaar geeft, heeft dat sowieso te maken met de vele vragen die het schilderij oproept. Zo is het lang niet zeker dat het effectief deel uitmaakte van koning Charles’ collectie. Veilinghuis Christie’s leek nochtans zeker van zijn stuk, toen het werk onder de hamer ging. Christie’s baseerde zich op een inventaris die, ogenschijnlijk, twee verwijzingen maakte naar de Salvator Mundi. De eerste spreekt over “a peece of Christ done by Leonardo”, de tweede vermeldt een Da Vinci die van “a lords figure in halfe.”
Abu Dhabi of Moskou?
Mogelijk gaan die twee verwijzingen helemaal niet over de Salvator Mundi waarvoor Abu Dhabi bijna een half miljard voor neertelde. Volgens kunsthistoricus Ben Lewis – auteur van The Last Leonardo, een boek dat in april verschijnt – kan het ook gaan om een gelijknamig werk van de Italiaan Giampietrino, een leerling van Da Vinci. Dat is sinds 1924 in het bezit van het Poesjkin-museum in Moskou.
Op de achterkant van die andere Salvator Mundi zijn namelijk de initialen ‘CR’ gebrandmerkt. Dat zou slaan op Charles Rex, ofte koning Charles. Op het werk van Leonardo zijn nergens initialen te bespeuren. Tot overmaat van ramp is dat niet het enige vraagteken bij dit werk. Zo is het lang niet zeker dat De Vinci dit werk helemaal zelf schilderde. Specialisten vermoeden dat de homo universalis alleen het haar en de handen van Christus schilderde. De rest zou door leerlingen zijn gemaakt.
De ‘Salvator Mundi’ uit koning Charles’ collectie hangt mogelijk al bijna een eeuw in het Poesjkinmuseum in Moskou
Die twijfels werpen een schaduw over het werk en zetten ook de recordprijs in een nieuw, schimmig daglicht. Mede daardoor is de Salvator Mundi dus nog niet te zien in het Louvre in Abu Dhabi. Begin september kondigde de Golfstaat nog aan dat de onthulling van het schilderij nog even op zich liet wachten. “Binnenkort meer informatie”, klonk het toen. Sindsdien is het muisstil rond de Arabische Leonardo, althans officieel. De speculaties daarentegen, klinken steeds luider.