Ziekenhuizen en artsen weigeren transparantie

De Vlaamse ziekenhuiskoepel Zorgnet-Icuro was in het verleden steeds een grote pleitbezorger van meer transparantie in de ziekenhuisfinanciering. Meer zelfs, jaren geleden deed de koepel zelf een poging om het kluwen te ontwarren. Het ging toen louter om een bevraging over één specialisme op het niveau van het ziekenhuis, maar het zorgde voor zoveel ophef dat de artsensyndicaten hen toen voor de Privacycommissie hebben gesleept. Zorgnet kreeg wel gelijk, maar toch waagden ze zich nooit meer aan een dergelijke oefening.

Vandaag lijkt Zorgnet-Icuro minder happig op openheid. De Morgen contacteerde hen naar aanleiding van dit dossier en gaf meer uitleg over het opzet van het onderzoek. Zo lieten we hen weten dat we alle ziekenhuizen afzonderlijk zouden bevragen over de afdrachten. We stelden een vragenlijst op met de hulp van experts en hebben die vervolgens getest bij één ziekenhuis. Vervolgens hebben we alle ziekenhuizen persoonlijk gecontacteerd en hen die enquête bezorgd. Ook na deze bevraging hadden we een onderhoud met Zorgnet-Icuro, omdat zij vanuit de ziekenhuizen om advies werden gevraagd over onze vraag.

Dat advies kwam er enkele dagen later en luidde als volgt: “We zijn van oordeel dat een debat voeren in de media de tegenstellingen in de voorzieningen zelf alleen maar op de spits zal drijven.” Een advies dat alle Vlaamse ziekenhuizen hebben gevolgd. In hun weigering verwezen een aantal van hen ook naar de communicatie van Zorgnet-Icuro. Ook enkele artsen die hadden aangegeven dat ze openlijk met ons over hun loon wilden praten, werden door hun ziekenhuis teruggefloten.

Teruggeloten

Bij de Brusselse ziekenhuizen waren er enkele initieel wel bereid om mee te werken. Verschillende lieten ons weten dat ze ons zo snel mogelijk de cijfers zouden bezorgen. Tenminste, totdat zij hiervoor op het matje werden geroepen door Brusselse ziekenhuiskoepels IRIS en GIBBIS. “Het spijt me. Wij hadden u in alle eerlijkheid beloofd dat we zouden deelnemen, maar we zijn jammer genoeg teruggefloten door ons ziekenhuisnetwerk IRIS”, liet het Brusselse CHU Saint-Pierre ziekenhuis weten. Ondanks herhaaldelijk aandringen was IRIS niet bereikbaar voor commentaar. GIBBIS liet weten dat ze het “niet hun rol vinden” om ons deze gegevens over hun artsen te geven.

De ziekenhuizen zijn trouwens niet de enige die dit dossier liever niet in de krant zagen komen. Het heeft maanden geduurd eer De Morgen de cijfers kreeg van de bevoegde instanties, het Intermutualistisch Agentschap en het Riziv. Niet per se omdat die cijfers niet voorhanden waren, wel omdat er getouwtrek was over “welke cijfers precies” we konden inzien. Hun bezorgdheid: “De thematiek is te complex om op basis van deze gegevens aan het grote publiek voor te leggen.” Ook vanuit het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) werd het dossier een tijdlang geblokkeerd. “Deze cijfers bestaan niet”, verkondigde het kabinet. Al moesten ze daar enkele weken later toegeven dat deze uitspraak niet naar waarheid was en dat ze de cijfers hadden achtergehouden omdat ze vreesden dat het grote publiek de “complexiteit van het dossier niet zou vatten”.

Bij de artsen ten slotte was er eveneens grote terughoudendheid. Uiteindelijk hebben we enkele tientallen artsen bereid gevonden om het over hun loonbrief te hebben, maar het merendeel van de dokters die we hebben gecontacteerd zagen zo’n gesprek niet zitten. In die mate zelfs dat sommige beroepsgroepen hun artsen hebben gewaarschuwd voor eventuele vragen van de pers en de raad gaven hier zeker niet op in te gaan. De Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (BVAS) raadde op zijn website medische raden en hoofdartsen zelfs aan om niet te reageren op onze vraag naar data.

Voorzitter Marc Moens van het BVAS heeft naar eigen zeggen vooral twijfels bij de wetenschappelijkheid van het onderzoek. “We willen hier wel over praten en nadenken, maar we zijn niets met onderzoeken die weinig wetenschappelijk zijn. We willen een sereen debat. Hoe kan uw onderzoek wetenschappelijk zijn als noch de ziekenhuizen noch de artsen wilden meedoen?”

Alibi

Dokter Moens hekelt ook in één adem de KCE-studie uit 2012. Ook het Kenniscentrum voor de gezondheidszorg vond toen slechts dertien ziekenhuizen bereid om gegevens te delen. Volgens Moens kan je dat niet wetenschappelijk noemen.

Het lijkt er wel op dat er een bewuste tactiek achter zit. Ook in 2012 werd opgeroepen om niet mee te werken. Ook toen werd dat als argument gebruikt om het onderzoek te kunnen afschieten.

Een gemiste kans, vinden de andere artsensyndicaten. “Ik heb soms het gevoel dat het hele kluwen als een alibi wordt gebruikt om bepaalde gebruiken in stand te houden”, zegt Reinier Hueting, voorzitter van het ASGB/Kartel, een gemengd syndicaat van huisartsen en specialisten. “Terwijl: die extremen moeten eruit. Akkoord, artsen moeten lang studeren, hebben een grote verantwoordelijkheid, een enorme psychische belasting. Dat moet je allemaal in rekening nemen. Maar de uitschieters zijn niet meer te verantwoorden.”

Een analyse die Domus Medica, het syndicaat dat vooral de belangen van huisartsen behartigt, ook deelt. “Dit is de grootste Vlaamse koterij die er bestaat”, zegt voorzitter Roel Van Giel. “Ik vraag me oprecht af of er vandaag nog iemand is in ons land die het hele systeem snapt. Terwijl het gaat over overheidsmiddelen en het dus noodzakelijk is dat we dit debat aangaan.”

In die zin vindt Van Giel het jammer dat de ziekenhuizen en BVAS niet aan dit onderzoek hebben willen meewerken. “Tuurlijk kun je je afvragen of deze discussie in de krant gevoerd moet worden. Anderzijds merken we dat het binnen de bestaande overlegstructuren nu evenmin gebeurt.”

Reageren? Mail naar dokterslonen@demorgen.be