Belgische bedrijven over het klimaatvraagstuk: "Wij willen de uitdaging aangaan"

Els Brouwers is hoofd Energie en Klimaat bij Essenscia, de federatie van de chemische industrie. Frank Vandermarliere is algemeen adviseur en directeur Energie bij Agoria, de federatie van de technologische industrie.

Wij hadden vorige week een gesprek met hen. Voor het milieubureau van de Verenigde Naties zijn alarmerende rapport publiceerde, waaruit blijkt dat de uitstoot van CO2 weer toeneemt (zie artikel hiernaast). En voor Europa zijn nieuwe, aangescherpte klimaatplan bekendmaakte, waarin staat dat de uitstoot van CO2 in Europa tegen 2050 naar nul moet.

De uitdaging is sinds het gesprek nog groter geworden dan ze al was, maar onze gesprekspartners zijn zich hoe dan ook van de ernst van de situatie bewust.

Klik hieronder op het beeldfragment om te horen hoe Frank Vandermarliere de uitdaging verwoordt. 

Frank Vandermarliere: “Voor ons is het duidelijk: er is geen alternatief, we moeten tegen 2050 de uitstoot met 80 tot 90 procent verminderen zoals Europa het voorschrijft (in het nieuwe klimaatplan is dat 100 procent, red.). Wij denken dat we in Europa op weg zijn om die doelstelling te halen. Het gaat een grote inspanning vergen. Maar het stemt ons optimistisch dat Europa zijn werk heeft gedaan."

"Europa is erin geslaagd om een wettelijk kader op te stellen dat het mogelijk maakt om de doelstelling binnen Europa te bereiken, onder meer via het inzetten op hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en emissiehandel. De lidstaten en het Europees parlement hebben het kader ook goedgekeurd. Het versterkt de zekerheid die bedrijven nodig hebben, en voor de Europese onderhandelaars in Katowice is het een troef waarmee ze aan de rest van de wereld kunnen tonen dat Europa de strijd tegen de klimaatopwarming ernstig neemt.” 

Els Brouwers treedt haar collega bij, maar wijst ook op de plicht van anderen. “Nu er met president Trump een klimaatscepticus in het Witte Huis zit, weten we niet wat Amerika gaat doen. Maar het is belangrijk dat alle landen de engagementen die ze in Parijs zijn aangegaan, nakomen. Want Europa is maar verantwoordelijk voor een beperkt deel van de  broeikasgassen die wereldwijd worden uitgestoten, meer bepaald voor zo'n 10 procent."

"Europa alleen gaat de klimaatopwarming dus niet tegenhouden. De uitdaging die voor ons ligt is hoe dan ook enorm. Want met de groeiende wereldbevolking en het stijgende welvaartsniveau in landen als India, ontstaan er nieuwe energiebehoeften. Om daaraan te voldoen, zullen we moeten inzetten op innovatie, op nieuwe technologieën die klimaatneutraal zijn.”     

Die nieuwe technologieën willen onze gesprekspartners graag leveren. Maar daarvoor hebben ze steun nodig. Els Brouwers: “Het is belangrijk dat Europa het juiste kader creëert waarbinnen wij, als industrie, nieuwe technologieën kunnen ontwikkelen. Europa moet ervoor zorgen dat wij concurrentieel blijven ten opzichte van bedrijven elders ter wereld. De uitdaging is gigantisch en de oplossingen zullen in belangrijke mate vanuit de chemische industrie moeten komen. Maak dan ook dat de industrie hier in België en Europa kan blijven innoveren, produceren en jobs creëren. Want innovatie gaat samen met productie."

"Voor de chemische sector is het ook belangrijk dat er genoeg energie is en dat die betaalbaar blijft. We springen er uiterst efficiënt mee om, maar onze productiepocessen hebben nu eenmaal veel energie nodig. Ook daar moet Europa over waken. Want het is een feit dat in andere landen energie goedkoper is, en dat bedrijven daar een concurrentievoordeel hebben.“

Frank Vandermarliere: “Om tegen 2050 de uitstoot te verminderen met 80 tot 90 procent, zullen we inderdaad nog nieuwe technologieën moeten ontwikkelen. Staal of cement produceren bijvoorbeeld, kunnen we vandaag nog niet zonder CO2 uit te stoten. Daar moeten we zeker nog aan werken. Maar als we kijken naar wat Vlaanderen als doelstellingen heeft voor 2030 (40 procent minder CO2-uitstoot en 27 procent meer energie-efficiëntie, red.), dan wijs ik erop dat de technologieën om die te bereiken al bestaan."

"We kunnen vandaag al perfect huizen bouwen die geen CO2 uitstoten en wagens bouwen die elektrisch rijden. Maar mensen moeten ook gestimuleerd worden om ze te kopen. Daar heeft de overheid een grote rol in. Neem nu warmtepompen: het is een zeer efficiënte manier om je huis mee te verwarmen en bedrijven die verwarmingstoestellen op de markt brengen hebben ze in hun gamma. Waarom doet de overheid geen inspanningen om warmtepompen te promoten, om mij als consument te overtuigen erin te investeren?"

"Misschien moet de overheid maar eens verplichten om bij de verkoop van woningen bepaalde investeringen te doen, in technologieën die de woning energiezuiniger maken. Zonder dat soort maatregelen halen we de doelstellingen niet.”   

Els Brouwers: “Huishoudens kunnen met bestaande technologieën inderdaad energie besparen en hun CO2-uitstoot flink beperken. Maar voor de chemiesector is dat moeilijker omdat wij, zoals eerder gezegd, veel energie nodig hebben om producten te kunnen maken. Wij leveren wel forse inspanningen. Op 20 jaar tijd is onze productie verdubbeld, terwijl onze energie-efficiëntie met meer dan 60 procent is toegenomen en onze uitstoot van broeikasgassen is gehalveerd. "

"En we innoveren ook. Zo proberen we fossiele brandstoffen waar mogelijk te vervangen door elektriciteit, en zoeken we naar manieren om CO2 op te vangen en om te zetten in milieuvriendelijke brand- en grondstoffen. Maar ook deze processen vergen enorm veel energie. Europa moet er in haar beleid rekening mee houden dat we niet minder, maar meer energie nodig zullen hebben. " 

"Volgens onze berekeningen zouden wij in 2050, als we een aantal processen in onze bedrijven volledig op elektriciteit zouden laten draaien, alle elektriciteit opgebruiken die in Europa op dit moment uit hernieuwbare energiebronnen komt. Europa zal dus nog een flink tandje moeten bijsteken om over voldoende CO2-neutrale energie te beschikken. Het debat over kernenergie wordt daarom in Europa terecht opnieuw gevoerd, bijvoorbeeld in Nederland en Polen, waar ze beseffen dat hernieuwbare energie alleen niet zal volstaan.”  

Onze gesprekspartners verwachten dat Europa de lijnen uitzet en de industrie stimuleert. Frank Vandermarliere geeft het voorbeeld van een initiatief dat volgens hem goed werkt: “De grote industrie en de elektriciteitsbedrijven vallen onder het Europese systeem van emissiehandel (ETS). Dat houdt in dat ze maar een bepaalde hoeveelheid CO2 mogen uitstoten en dat ze voor elke ton CO2 die ze extra uitstoten moeten betalen. De hoeveelheid die ze mogen uitstoten vermindert ook met de jaren."

"We zien dat het systeem de industrie aan het denken heeft gezet. Waarom zouden we geld voor onze uitstoot betalen als er ook zo iets is als groene energie waarmee we helemaal geen CO2 uitstoten? Bedrijven zijn dus wel degelijk bezig met het klimaatvraagstuk. Het systeem van emissiehandel spoort hen aan om te innoveren, om te zoeken naar technologieën waarmee ze de CO2-uitstoot kunnen beperken. Sinds het systeem is hervormd en verlengd tot 2030, zijn er studies en initiatieven opgestart om te kijken of een radicale decarbonisatie mogelijk is, of we de uitstoot effectief kunnen terugbrengen tot nul."     

Klik hieronder op het beeldfragment om te horen hoe Els Brouwers denkt over het idee om alle fossiele brandstoffen in de grond te laten.

Voor sommige stemmen in het klimaatdebat, is het belangrijk dat we fossiele brandstoffen in de grond laten. En dat we volledig inzetten op hernieuwbare energie. Voor Els Brouwers is dat eerste spoor onrealistisch: “Van alle olie die boven gehaald wordt, wordt maar 5 tot 10 procent als grondstof gebruikt en de rest als brandstof voor verwarming of transport. Voor de chemische industrie is olie een onmisbare grondstof om er producten mee te maken die de uitstoot van CO2 beperken, zoals isolatiemateriaal voor huizen. "

"Fossiele grondstoffen als olie zijn maar eerst een probleem voor het klimaat als je ze gaat verbranden, want dan komt er CO2 vrij. Net dat moeten we als industrie en maatschappij vermijden: dat we fossiele grondstoffen gebruiken als brandstof met heel wat uitstoot van broeikasgassen tot gevolg. Maar ze in de grond laten zitten, is geen optie omdat we op dit moment geen alternatieven hebben.”

"We moeten evolueren naar een koolstofslimme economie. We moeten materialen produceren die ons helpen om klimaatneutraal te zijn. Door die materialen maximaal te hergebruiken sluiten we de kringloop en beperken we het gebruik van nieuwe grondstoffen. En we moeten ook investeren in technologieën waarmee we CO2 opvangen en verwerken tot brandstof. Zo kunnen we de hoeveelheid olie die nog opgepompt moet worden beperken."  

Ook "De Markt" op Eén blikt vandaag vooruit op de klimaattop in Katowice. Het programma doet dat aan de hand van een gesprek met Frank Beckx, managing director van Essenscia, en Tomas Wijns, klimaatonderzoeker aan de VUB.  Klik hieronder op de afbeelding om het gesprek te bekijken.