Uit het archief: de in België verloren Libische miljarden

**

Een parlementaire delegatie uit Libië is afgereisd naar België in verband met miljarden die de VN had bevroren, maar die toch konden verdwijnen. De Libiërs geven de Belgische regering nog tot zondag om duidelijkheid te bieden.

We ontmoeten de delegatie in een krappe hotelkamer aan het Rogierplein in Brussel. Om de hoek ligt het gebouw van Euroclear, waarover later meer. We gaan op het bed zitten, terwijl op tv Al Jazeera flikkert. Drie keurige heren stellen zich voor als het Follow-up Committee on Libyan Frozen Assets Abroad. 

De voorzitter van het comité is Yousef Ibrahim Algouri, voorzitter van de parlementaire commissie Buitenlandse Zaken in Libië. Hij is naar België gekomen met Omar Tantoush, de voorzitter van de parlementaire commissie Financiën, en met Murad Hamaima, een diplomaat van het ministerie van Buitenlandse Zaken. 

Een burgeroorlog verdeelt Libië. Deze missie bevat leden van het parlement in Tobroek in het oosten, maar heeft ook de zegen van de regering in Tripoli, in het westen, zo beweert de diplomaat. “We hebben alle politieke tegenstellingen overwonnen om te weten te komen wat er is gebeurd met de Libische fondsen.”

Prins Laurent en Kadhafi

De kwestie van de bevroren tegoeden en het verdwenen geld in België houdt Libië in de ban. Na de val van het Kadhafi-regime in 2011 ging de VN-Veiligheidsraad over tot het bevriezen van de Libische tegoeden bij banken over de hele wereld. De VN wou vermijden dat het geld in verkeerde handen terechtkwam en het opzijzetten voor de latere wederopbouw van het land.

In België is zo sinds 2011 ruim 14 miljard euro bevroren, vooral bij fondsenbeheerder Euroclear in Brussel. Intussen blijkt er op zijn minst sprake van lichte dooi. Er is geld verdwenen. Veel geld. En dat kwam aan het licht dankzij prins Laurent. 

Een vzw van de prins had een project voor herbebossing opgestart in Libië, maar de Libiërs zegden dat contract eenzijdig op. Via de rechtbank eiste de vzw ongeveer 50 miljoen euro terug, maar het land weigerde. Daarop ging een onderzoeksrechter achter de fondsen van Kadhafi aan en ontdekte zo dat er geld was verdwenen. Hoeveel er exact weg is, is onduidelijk, maar alleen al bij Euroclear zou het gaan om minstens 1,5 miljard euro aan intresten en dividenden. Vermoedelijk is in een handvol andere EU-landen hetzelfde gebeurd. 

Dat komt zo. Amper een maand na de VN-resolutie waren de Europese ministeries van Buitenlandse Zaken samengekomen in de zogenaamde Relexgroep om die resolutie te bespreken. Hun interpretatie was eerder voluntaristisch: de fondsen zelf zijn bevroren, maar niet de intresten en dividenden die daaruit voortvloeien. De Belgische schatkist gaf Euroclear op 4 oktober 2012 de toestemming om de interesten vrij te geven. Een panel van VN-experts kwam eerder dit jaar tot de conclusie dat België zo de regels heeft geschonden.   

Libië wil nu weten over hoeveel geld het exact gaat, waar het naartoe is en op wiens verzoek. Een bron bij RTBF beweerde in oktober dat het geld was gebruikt om wapens te financieren voor milities in Libië.

Corruptie

De Libiërs zijn daarom vorige week naar België gekomen om een afspraak te versieren met minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) en minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR), maar dat is niet gelukt. “Wij hebben inderdaad een uitnodiging ontvangen,” zegt de woordvoerder van minister Van Overtveldt, “maar daar was geen ruimte voor in de agenda.”

De delegatie heeft vervolgens een brief opgesteld aan beide ministers en de premier. Daarin vragen ze om een actuele lijst van Libische tegoeden in ons land en alle informatie over intresten die mogelijk zijn getransfereerd naar andere rekeningen, “idealiter niet later dan 9 december, de Internationale Anticorruptiedag”. 

“Een symbolische datum”, legt het Libische comité uit. “Hier is toch op zijn minst het vermoeden van corruptie. Show us the money.”

Van de fondsen bij Euroclear zijn onder meer bedragen verdwenen naar een HSBC-rekening in Luxemburg. Daar is de delegatie wel ontvangen. “Het Luxemburgse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft ons verzekerd dat die fondsen onaangeroerd zijn gebleven.”

De Libische parlementairen hadden ook een ontmoeting met sp.a-Kamerlid Dirk Van der Maelen, voorzitter van de Kamer-commissie Buitenlandse Betrekkingen. Die gaat minister Reynders hierover bevragen in de commissie, al kan Marrakech nog roet in het eten gooien.