Aanvankelijk zou de studie twee scenario’s bekijken: een Vlaamse heffing in het hele gewest, en een lokale heffing op filegevoelige plekken, zoals de ring rond Antwerpen. Van het tweede scenario is geen sprake meer.

Volgens de onderzoekers is een gebiedsdekkende heffing de enige manier om sluipverkeer door de maatregel tegen te gaan. Dat betekent dat automobilisten op elke weg in Vlaanderen voor het gebruik ervan moeten betalen. Maar er zijn verschillende varianten mogelijk, bijvoorbeeld een veel hoger tarief op drukke wegen.

Sinds enkele jaren wordt de kilometerheffing vaak naar voren geschoven als de ideale manier om de drukte op de Vlaamse wegen te verminderen. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) heeft steeds een algemene kilometerheffing in Vlaanderen verdedigd. Hij benadrukte dat de inkomsten van zo’n heffing dienen om bijvoorbeeld de belasting op de inverkeerstelling te verlagen. Tegelijk zouden ook buitenlandse chauffeurs die over de Vlaamse wegen rijden moeten betalen.

Touring niet formeel tegen, zolang er flankerende maatregelen komen

Mobiliteitsorganisatie Touring is niet formeel tegen, maar vraagt in ruil daarvoor wel flankerende maatregelen. Bovendien moeten de gewesten de invoering van de kilometerheffing op elkaar afstemmen. “Het zou nogal belachelijk zijn om in heel Vlaanderen een kilometerheffing te moeten betalen, maar niet op alle wegen in de andere regio’s”, zegt woordvoerder Danny Smagghe, die ook meldt dat Touring betrokken was bij een proefproject jaren geleden, dat wel beperkt was in tijd en in oppervlakte, en dat er toen toch een lichte gedragswijziging te zien was.

Een kilometerheffing in heel Vlaanderen moet wel gepaard gaan met sociale flankerende maatregelen, vooral voor mensen die ver wonen van hun werk en niet zonder auto kunnen. “Het gaat dan bijvoorbeeld over de uitbreiding van de carpoolparkings, onderhandelingen over meer thuiswerk, het uitbreiden van het openbaar vervoer buiten de steden, het aanleggen van fietssnelwegen”, zegt Smagghe. “En het mobiliteitsbudget, dat een echt mobiliteitsbudget moet worden.”

Daarnaast vraagt Touring een afschaffing van de verkeersbelasting en de belasting op inverkeerstelling (BIV). Ook moet met behulp van de accijnzen de rekening in evenwicht worden gebracht.

Touring laat nog weten betrokken te zijn bij het voorafgaand overleg over de invoering van de kilometerheffing. “Daar zijn we nu al aan het bekijken wat er moet gebeuren om een draagvlak te creëren”, zegt Smagghe. En ook tussen de regio’s is er vandaag al overleg aan de gang.

VAB: “Kilometerheffing is gewoon een extra belasting als er niet geïnvesteerd wordt in alternatieven”

Mobiliteitsorganisatie VAB gelooft niet in een algemene invoering van rekeningrijden. “De belangrijkste voorwaarde om een kilometerheffing in te voeren, zijn voldoende alternatieven”, zegt woordvoerder Maarten Matienko. “En die zijn er niet. Het huidige openbaar vervoer voldoet niet en ook de fietsinfrastructuur moet veel beter en veiliger. Zonder voldoende alternatieven gaat de maatregel geen impact hebben. Het gevaar is dat je mensen hun mobiliteit gaan afnemen, omdat ze meer gaan moeten betalen. Dan is het gewoon een extra belasting.”

VAB is er wel van overtuigd dat we onze mobiliteit moeten herbekijken. “We gebruiken nog steeds te veel de auto”, zegt Matienko. “De modal split is nodig, waarbij 50% van onze verplaatsingen met de auto gebeuren en de overige 50% met de fiets, te voet of openbaar vervoer. We zijn dus meer voorstander van een kilometerheffing in bepaalde zones, zoals Antwerpen en Brussel, maar opnieuw enkel als er sterke alternatieven worden uitgebouwd. In bepaalde regio’s in Limburg of West-Vlaanderen is er ook gewoon geen alternatief voor de auto. Laat hen dan tot grote parkeerterreinen aan de rand rijden, om daar over te stappen op het openbaar vervoer. Wie van daar toch met de auto verder wilt, betaalt wel extra.”

VAB start na de feestdagen een onderzoek op bij drieduizend Vlamingen. “Het is het grootste onderzoek dat we al gedaan hebben”, zegt Matienko. “We willen namelijk deelanalyses maken, naar leeftijd, woonplaats,… De Vlaamse overheid neemt zomaar een beslissing zonder een degelijke discussie of een diepgaand debat. De belangrijkste groep, de gebruiker, krijgt daarin geen stem.”