Congolezen kiezen morgen opvolger voor Kabila. In drie steden kan pas in maart gestemd worden maar nieuwe president legt wel al in januari eed af

Ook andere voorwaarden voor eerlijke verkiezingen lijken niet echt ingelost te zijn. Zo werden de verkiezingen vorige week met een week uitgesteld, omdat de kiescommissie niet tijdig klaar was.

De presidentsverkiezingen kapen deze keer alle aandacht weg, omdat die voor het eerst sinds de onafhankelijkheid van België in 1960 tot een democratische machtswissel moeten leiden. De partij van uittredend president Joseph Kabila duidde Emmanuel Ramazani Shadary aan als haar kandidaat en die zal het moeten opnemen tegen een twintigtal andere kandidaten.


De belangrijksten zijn Martin Fayulu - die gesteund wordt door de zwaargewichten Moïse Katumbi en oud-vicepresident Jean-Pierre Bemba - en de gezamenlijke kandidatuur van Felix Tshisekedi en Vital Kamerhe. Die eerste - de zoon van de begin vorig jaar in Brussel overleden oppositieleider Etienne Tshisekedi - is kandidaat-president, de tweede is kandidaat-premier.

(Lees verder onder de foto)

Zoals bekend is Kabila niet opnieuw kandidaat: hij heeft er al twee termijnen opzitten. Die tweede termijn liep eind 2016 af en het kamp-Kabila deed er de afgelopen jaren alles aan om de verkiezingen op de lange baan te schuiven. De jongste maanden is dat gekeerd en lijkt de partij koste wat het kost naar verkiezingen te willen gaan, zonder zich af te vragen of alle logistieke en organisatorische kwesties uitgeklaard zijn. 

Dat niet alles rond was, moest de kiescommissie vorige week donderdag zelf toegeven: drie dagen voor de verkiezingen georganiseerd zouden worden, werd een uitstel met een week aangekondigd. Er werd daarvoor onder meer verwezen naar een brand in een magazijn van de Céni, waarbij 8.000 stemcomputers beschadigd raakten. De ware toedracht van die brand is nog niet opgehelderd. 

Volgens de onafhankelijke kiescommissie Céni hebben zowat 40 miljoen Congolezen zich geregistreerd als kiezer. Zij kunnen echter niet allemaal zondag al gaan stemmen: ruim 1 miljoen kiezers uit de oostelijke steden Beni en Butembo en de westelijke stad Yumbi moeten nog tot maart wachten, volgens de Céni vanwege de onveiligheid en de ebola-epidemie in die streken. Waarnemers zien er echter een manoeuvre van Kinshasa in om de populaire oppositiekandidaat Fayulu de pas af te snijden.

Europese en Amerikaanse waarnemers zijn geweigerd door de autoriteiten, met het argument dat Congo een soeverein land is en geen pottenkijkers wil. Werd ook geweigerd: financiële steun uit het buitenland. De kost van de stembusgang wordt nochtans op 500 miljoen dollar geraamd, of 10 procent van de Congolese begroting.

Als alles de komende dagen en weken blijft verlopen volgens de Céni-planning, dan worden op 15 januari de definitieve resultaten van de presidentsverkiezingen verwacht. De nieuwe president wordt dan op 18 januari ingezworen. De gebeurtenissen van de voorbije dagen wijzen er alvast op dat nog niet zeker is dat alles zo gesmeerd zal lopen.

Hoe de straat zal reageren op verkiezingen die oneerlijk verlopen, is afwachten. Als de bevolking de straat op trekt, mag gevreesd worden voor een bloedige repressie door de autoriteiten. De campagne begon kalm, maar de jongste dagen loopt de spanning op.

Bekijk ook: