"Koningin Lear" van Tom Lanoye eindelijk in Belgische première... maar wel in het Frans

"Koningin Lear" was eigenlijk een verjaardagsgeschenk voor de Vlaamse actrice Frieda Pittoors. Die speelt bij Toneelgroep Amsterdam, het Nederlandse gezelschap onder leiding van de Vlaming Ivo Van Hove. 

Tom Lanoye: "Frieda Pittoors werd 65, en ze mocht een cadeau kiezen. Dat is Ivo, hé, die zoals het hoort zijn acteurs verzorgt. En zij vroeg of het niet mogelijk zou zijn om Koningin Lear te spelen, en dat ik het stuk van Shakespeare dan zou bewerken. En natuurlijk zeg ik dan ja. Vanwege mezelf, en vanwege mjn eeuwige belofte aan mijn moeder dat er meer grote rollen moeten komen voor vrouwen van een zekere leeftijd."

In "Koningin Lear" maakt Lanoye van de oude koning Lear een dementerende vrouw. Elisabeth Lear leidt een onmetelijk zakenimperium, maar voelt haar krachten tanen. Ze ontbiedt haar drie zonen om haar erfenis te verdelen, maar eist dat ze vooraf uitvoerig hun liefde betuigen. Haar jongste weigert en vlucht. Het opgesplitste zakenimperium gaat, net als de hele familie, ten onder in een financieel-economische storm die de hele wereld onderuit haalt.

Tom Lanoye: "Na Amsterdam is het stuk in Nederland gaan toeren, met veel succes moet ik zeggen, en dan is het naar Duitsland gegaan. En we zijn nu aan het repeteren in Zuid-Afrika, het stuk gaat daar in een vertaling van Antjie Krog." 

In de nieuwe productie van het Théâtre National wordt La reine Lear vertolkt door de Parisienne Anne Benoît.

Tom Lanoye: "Ik moet toegeven dat ik haar niet kende. Ze heeft al in zoveel films en feuilletons gespeeld, en ze zet een Koningin neer.... man, écht!  Ik heb gisteren de generale repetitie gezien, dat is zo heerlijk. Het is een kruising tussen "Le malade imaginaire" en een dementerende vrouw en een keiharde bitch, die tegelijkertijd vindt dat ze haar plichten als moeder niet voldoende gedaan heeft in een keiharde zakenwereld. Die Anne Benoît heeft ook veel komedies gespeeld, en dat gebruikt ze nu allemaal. Het is een monster van emotionele chantage en manipulativiteit. Heerlijk!"

Tom Lanoye is ondertussen een graag geziene gast in het Franstalige deel van ons land. Zes jaar geleden beleefde zijn stuk "Mamma Medea" een Franstalige toneelbewerking, zijn boek "Sprakeloos" werd er een succes onder de titel "La langue de ma mère", en straks wordt de voorstelling "La reine Lear" ook in Namen opgevoerd. 

Lanoye gaat binnenkort ook meewerken aan de Franstalige boekenbeurs "La Foire du Livre", die in het teken van Vlaanderen staat dit jaar. Meer samenwerking tussen Noord en Zuid, Lanoye ziet het helemaal zitten: "Ik vind dat het aan het groeien is op dit moment, op z'n minst cultureel mogen er dan eens open grenzen zijn. (...) Er zijn mensen die dat betwisten, maar er is een Belgitude."

Lanoye is ook niet te beroerd om toe te te geven dat er ook  commerciële perspectieven zitten in een goede samenwerking met de Franstalige culturele wereld.

Tom Lanoye: "Kijk, kunstenaars moeten blijkbaar ook ondernemers zijn. Ik heb niet de indruk dat ik daar altijd aan heb tekortgedaan, aan die roep. Maar het is ook verstandig om die lijn open te houden. De Francofonie is groot hoor, als dat lukt? Ik heb begrepen dat Mia Doornaert daar allemaal bij gaat helpen. Dat we een Nobelprijs gaan winnen enzoverder. Daar zou zij een geweldige rol als glijmiddel kunnen spelen."

"La Reine Lear" loopt nog tot 19 januari in het Théâtre National in Brussel. Bekijk hier het volledige gesprek van Tom Lanoye met Ruth Joos in "De wereld vandaag" op Radio 1.