China laat 2.000 Kazachen vertrekken uit moslimprovincie Xinjiang
Tweeduizend Kazachen in de westelijke grensprovincie Xinjiang mogen de Volksrepubliek China verlaten. Als ze hun Chinese staatsburgerschap opgeven en terugkeren naar Kazachstan lopen ze geen risico meer in de beruchte kampen terecht te komen, waar de Chinese staat etnische minderheden interneert. Dat meldt persbureau AP.
In Xinjiang in het uiterste West-China wonen niet alleen Oeigoeren – een islamitisch, aan de Turken verwant volk. Er is ook een grote Kazachse gemeenschap, die al generaties lang heen en weer trekt over de Chinees-Kazachse grens om handel te drijven.
Toen honderden Kazachen – samen met honderdduizenden tot mogelijk een miljoen Oeigoeren – in Xinjiang verdwenen, vroegen ongeruste familieleden in Kazachstan daar aandacht voor. Van openlijk activisme is de regering in Almaty niet gecharmeerd, omdat men China als grootste handelspartner niet tegen de haren in wil strijken. Almaty ijverde achter de schermen voor vrijlating en af en toe kwam inderdaad een handjevol mensen met een Kazachse achtergrond uit een kamp. Nu laat China volgens het Kazachse ministerie van Buitenlandse Zaken enkele duizenden mensen met een Kazachse achtergrond in één keer vertrekken.
China ontkende eerst het bestaan van de kampen, daarna stelde Peking dat het om heropvoeding op ‘vrijwillige basis’ ging
Het is volgens mensenrechtenorganisaties een teken dat China de internationale druk voelt. Vorige zomer uitten westerse regeringen en de Verenigde Naties kritiek op het interneren van mogelijk een miljoen leden van etnische minderheden in zogenaamde ‘trainingskampen’. China ontkende eerst het bestaan van die faciliteiten, daarna stelde Peking dat het om heropvoeding op ‘vrijwillige basis’ ging voor mensen die het gevaar liepen te radicaliseren. Xinjiang wordt sinds midden jaren negentig geplaagd door steeds professioneler wordende aanslagen. Volgens Oeigoerse activisten komt het geweld voort uit frustratie over de dominantie van Han-Chinezen, volgens Peking gaat het om terrorisme dat even gevaarlijk is als Islamitische Staat.
Hersenspoeling
Mensenrechtenorganisaties tekenden akelige getuigenissen op uit de kampen, zoals overbevolkte barakken, politieke hersenspoeling en slecht voedsel dat niet halal is. China zette daar een beeld tegenover van gelukkige moslims die Mandarijn-Chinees en politieke kennis leren, om met hun nieuwe vaardigheden geld te verdienen met een fabrieksbaan.
Vorige week probeerde China dat beeld kracht bij te zetten door voor het eerst een klein groepje westerse journalisten drie modelcentra voor ‘training’ in Xinjiang te laten zien. Daar hadden ze onder toezicht gesprekken met Oeigoeren die vertelden ‘besmet te zijn geraakt met extremistische gedachten’, die ze nu probeerden af te leren door bijvoorbeeld in het Engels ‘If you’re happy and you know it, clap your hands’ voor het buitenlands bezoek te zingen. Ook diplomaten mochten kampen bezoeken en zelfs de Verenigde Naties zijn volgens China welkom.
Tegenover persbureau Reuters ontkenden plaatselijke politici en partijfunctionarissen dat er een miljoen mensen opgesloten zijn. Dat is allemaal “laster”, zeggen de autoriteiten, die “het mechanisme” van heropvoeding prezen als “bijzonder effectieve manier” om religieus gemotiveerd terrorisme tegen te gaan. Het zou om tijdelijke maatregelen gaan en het aantal geïnterneerden neemt af, aldus de functionarissen in Xinjiang.
Er zijn tekenen dat andere provincies ook belangstelling krijgen voor ‘het mechanisme’
Er zijn echter tekenen dat andere provincies ook belangstelling krijgen voor “het mechanisme”. Recent ging de provincie Ningxia, een gebied dat bekendstaat om aanzienlijke aantallen sterk geassimileerde Hui-moslims, op studiereis naar Xinjiang om over ‘deradicaliseringswerk’ te leren. ‘Pas als het huis netjes aan kant is, ontvang je gasten’, is een bekende Chinese zegswijze. Blijkbaar vindt Peking Xinjiang inmiddels dusdanig opgeruimd dat de buitenwereld onder streng toezicht mag komen kijken.