‘Is uw bedrijf actief op het vlak van entertainment, sport, bouw of urban development? Verken dan samen met Flanders Investment and Trade (FIT) de mogelijkheden in Saudi-Arabië, Koeweit en Qatar’, zo luidt de officiële aankondiging van de groepszakenreis die het Vlaamse overheidsagentschap in maart organiseert.

Saudi-Arabië is een land ‘dat sterk inzet op de uitbouw van de entertainmentsector, waaronder cinemacomplexen, pretparken en grootse liveshows’. Alleen fietst het FIT, waarvan Vlaams minister-president Bourgeois de bevoegde minister is, daarbij rond de eerdere boodschap van de Vlaamse regering.

Regeringspartij N-VA trok vorig jaar nog alle registers open tegen de mensenrechtenschendingen in Saudi-Arabië, toen naar aanleiding van hun zitje in de VN-Commissie voor de Vrouwenrechten. Bourgeois kondigde in het parlement aan om geen economische missies meer te organiseren naar het land. ‘Het staat de kamers van koophandel natuurlijk vrij om dat te doen, zonder betrokkenheid van de Vlaamse Regering. Daar kunnen we niet in interveniëren, maar zelf ga ik er zeker geen organiseren’, klonk het.

Ook federaal fractieleider Peter De Roover sloot zich daar op dat moment volmondig bij aan. ‘De maatschappij is in Saudi-Arabië expliciet gebaseerd op een wahabitische beleving van de islam. De kloof met onze basisrechten is erg groot en vandaag de dag haast onoverbrugbaar. In dat opzicht scharen we ons achter de beslissing van Vlaams minister-president Bourgeois om niet langer Vlaamse handelsmissies naar Saoedi-Arabië te organiseren, en vragen we dezelfde houding van de federale regering.’

• LEES OOK. Peter De Roover: 'Saudi-Arabië kan zich niet blijven verstoppen'

Sindsdien is de politieke situatie in Saudi-Arabië er niet meteen op verbeterd. Bourgeois sloot zich in oktober nog aan bij de ‘morele verontwaardiging’ over de moord op de kritische Saudische journalist Jamal Khashoggi en de ‘brutale en heel afschuwelijke schending van de mensenrechten’.

Toch ziet Bourgeois vandaag geen graten in de handelsmissie van het FIT. ‘Dit is een autonome beslissing van het FIT, op vraag van de bedrijven, voor een zuiver economische missie. In die zin is de minister-president er dus niet politiek bij betrokken en blijft hij dus consequent’, zegt zijn woordvoerster Lisa Lust.

Over de eerdere uitspraken van Bourgeois benadrukt ze dat er ‘twee soorten economische missies’ zijn. ‘Diegene die hij zelf organiseert, en diegene die het FIT autonoom vastlegt. Hij sprak toen alleen over die eerste, dat hadden we toen misschien duidelijker moeten uitleggen.’

De Vlaamse regering kan wel degelijk de lijnen uitzetten van het beleid bij het FIT, maar Bourgeois is niet van plan om op de rem te staan. ‘Het gaat over sectoren met onschuldige producten’, zegt Lust. ‘Vlaanderen stelt geen embargo’s op zich, we organiseren ook missies naar China en Iran. Onze redenering was ook altijd dat handelsbetrekkingen beter zijn dan ons volledig afsluiten van een land.’

Ook het FIT zelf is zich van geen kwaad belust. ‘Zolang er geen algemeen embargo komt uit België, Europa of de VN en wij geen wapens exporteren, is er geen bezwaar mogelijk’, zegt projectbeheerder Mohsin Abbas.

Mannenonderonsje

De houding van Bourgeois doet wel vragen rijzen bij de oppositiepartijen. ‘Het is onbegrijpelijk dat Vlaanderen de banden wil aanhalen met een land als Saudi-Arabië, zeker tijdens een gruwelijk conflict als dat met Jemen. Onze houding zou totaal ondubbelzinnig moeten zijn’, zegt Groen-parlementslid Wouter Van Besien.

SP.A-parlementslid Tine Soens gaat er van uit dat Bourgeois zijn woord nakomt en de zakenreis annuleert. ‘In Saudi-Arabië worden mensen openlijk geëxecuteerd, wie een andere politieke mening heeft wordt vervolgd, en martelpraktijken zijn er geen taboe. Daar een zakenonderonsje organiseren wordt dan ook meteen een mannenonderonsje, want vrouwen mogen er amper hun mond opendoen zonder toestemming van hun man, vader of zoon. Vanuit Vlaanderen dit soort zakenreisjes blijven organiseren, is hetzelfde als tolereren wat daar gebeurt.’

Coalitiepartij CD&V ziet minder bezwaren. ‘Het is niet onlogisch dat onze bedrijven een graantje willen meepikken van een booming business’, zegt Vlaams parlementslid Ward Kennes, ‘maar we vragen toch dat de officiële begeleiding van het FIT op een of andere manier gebruikmaakt van hun contacten om onze bezorgdheden over de mensenrechten over te brengen’.