Oud-premier Van Rompuy blikt vooruit naar weer een brexit-D-Day: "Onwaarschijnlijke toestand"

Meer nog dan voordien is de voorbije week driftig gespeculeerd over de stemming die Theresa May en het Verenigd Koninkrijk dinsdag te wachten staat. En, nog belangrijker, over wat er daarna te gebeuren staat. 

"Vanaf dinsdag is eigenlijk alles mogelijk", zegt correspondente Lia van Bekhoven in Londen. "Het enige dat echt zeker is, is dat de komende week een van de meest tumultueuze en ingrijpende zal zijn in de recente Britse politieke geschiedenis."

Met nog maar twee dagen te gaan voor de cruciale stemming heeft premier May in de zondagsbladen nog maar eens om steun gevraagd voor haar akkoord met de EU. Maar vriend en vijand zijn het erover eens: die steun zal ze niet krijgen van het parlement.

"Verliezen zal ze hoe dan ook doen", blikte Herman Van Rompuy vooruit in "De zevende dag". De marge waarmee ze verliest, daarnaar zal moeten worden gekeken. "Gebeurt dat met een kleine marge, dan denk ik dat ze zal proberen om een tweede, later misschien zelfs een derde stemming te ontlokken", zegt Van Rompuy. "Spelend op het feit dat de brexit zo'n afschuwelijk ding is, en waarschijnlijk ook dat de financiële markten eindelijk definitief wakker zullen worden." 

Is het verschil daarentegen heel groot, dan komt het Verenigd Koninkrijk terecht in een grote politieke crisis. In dat scenario biedt May wellicht haar ontslag aan en komt er een nieuwe premier. Ofwel komen er nieuwe verkiezingen. Maar beide opties betekenen vanuit brexit-oogpunt in feite hetzelfde: uitstel vragen. 

"Maar met uitstel is de zaak nog niet opgelost", zegt Van Rompuy. "Want wat gaat een nieuwe premier onderhandelen? Bovendien is er nog een ander probleem: men kan politiek gezien eigenlijk maar een uitstel vragen tot juli. Want anders moet het Verenigd Koninkrijk opnieuw Europese verkiezingen organiseren.  En Europese verkiezingen organiseren nadat er in een referendum is gestemd over een brexit, is natuurlijk uitgesloten."

Wat er in het Verenigd Koninkrijk aan de gang is, noemt Van Rompuy "onwaarschijnlijk", "onvoorstelbaar". Toch heeft hij de voorbije week een hoopvol signaal gezien, namelijk dat een groot deel van de parlementsleden nu "no" zegt tegen een "no deal". "Een uitzonderlijk sterk teken. We hebben er twee jaar op moeten wachten". 

"Schotse nationalisten, liberalen, het overgrote deel van Labour en enkele Conservatieven hebben nu gezegd dat ze hun land niet naar de afgrond willen laten leiden. Een groot aantal binnen de Conservatieve Partij wil dat grote risico wél nemen. Ze zijn zo beneveld, geobsedeerd door het nationalisme dat ze bijna met de toekomst van hun land en de bevolking durven te spelen om dat ene doel te bereiken. Het is een onvoorstelbare toestand." 

Naast de brexit staat de EU dit jaar nog een grote uitdaging te wachten. Op 26 mei zijn er Europese parlementsverkiezingen. Ook daar zou de beslissingsmacht terugnemen van Brussel, waar veel populistische partijen op gebrand zijn, wel eens hét thema kunnen worden. Gevreesd wordt dan ook dat de komende Europese parlementsverkiezingen wel eens het begin zouden kunnen worden van de ontmanteling van de EU.

Naar analogie met zijn partijvoorzitter Wouter Beke (CD&V) pleit Van Rompuy voor redelijkheid en gematigdheid. "Grote problemen -klimaat, migratie, terrorisme, grote ongelijkheden mede door internationale fiscale ontwijking en fraude, de economie- kun je pas oplossen als je een Europese dimensie hebt. Dat is een redelijke stap." 

"Wouter Beke spreekt over de revolutie van de redelijkheid. Ik spreek al jaren over de revolutie van de gematigden. De gematigden moeten opstaan."

Bekijk hier het interview in "De zevende dag":