May wacht vertrouwensstemming na grootste regeringsnederlaag in Britse geschiedenis
Het Lagerhuis heeft het brexitakkoord van Theresa May keihard verworpen. Liefst 432 parlementsleden stemden tegen het akkoord waar Londen en Brussel ruim twee jaar aan hebben gewerkt.
Conservatieve brexiteers, een groot deel van de Labour-partij, de Schotse Nationalisten en de Noord-Ierse protestanten, die de minderheidsregering van May gedogen, stemden tegen. Eerder had het Hogerhuis Mays akkoord reeds weggestemd in een niet-bindende stemming.
Het was de grootste nederlaag - 230 stemmen verschil - voor een premier sinds 1924, toen de minderheidsregering van Ramsay MacDonald een nederlaag van 166 stemmen leed in een debat over de vervolging van een communistische journalist die de strijdkrachten had opgeroepen in opstand te komen. Labourleider Jeremy Corbyn heeft het vertrouwen in de regering opgezegd en woensdagavond stemt het Lagerhuis over zijn motie van wantrouwen.
Het Lagerhuis is grofweg verdeeld in vier kampen: May-loyalisten, harde brexiteers, voorstanders van een nieuw referendum en parlementsleden die een veel zachtere brexit voorstaan. Terwijl May zal blijven vechten voor haar akkoord, zullen de andere groepen proberen hun zin de komende dagen en weken door te drijven. Het is de grootste politieke crisis in het Verenigd Koninkrijk sinds mensenheugenis.
Ministers hadden de parlementsleden gesmeekt om voor het compromis te stemmen. Michael Gove, de invloedrijke minister van Landbouw, Milieu en Visserij, had gewaarschuwd dat “de winter eraan komt”, een verwijzing naar de Game of Thrones. Geluisterd werd er amper. De Conservatieve brexitveteraan Bill Cash had May zelfs aangeraden aan aftreden te denken. “Ik ben van mening dat er lessen te leren zijn voor de premier en dat ze haar positie moet overwegen, met waardigheid en zonder bitterheid.”
Het is de grootste politieke crisis in het Verenigd Koninkrijk sinds mensenheugenis
Reddingsboei
Voorzitter John Bercow speelde wederom een belangrijke rol. Hij bepaalde dat een amendement van het Conservatieve parlementslid Andrew Murrison, die had voorgesteld om de backstop (die grenscontroles tussen Ierland en Noord-Ierland moet voorkomen) op 31 december 2021 automatisch te laten aflopen, niet in stemming werd gebracht. Dit amendement had als een soort reddingsboei kunnen dienen. Met een enorme nederlaag op de loer waren de Conservatieve fractiemanagers van tactiek veranderd. Niet langer probeerden ze hun fractiegenoten ertoe te brengen voor te stemmen, maar zich van stemming te onthouden.
Vrijwel elke volksvertegenwoordiger is door de fractiemanagers naar de stemkamers gestuurd. De hoogzwangere sociaal-democrate Tulip Siddiq arriveerde zelfs in een rolstoel.
‘No, no, no’
De stemming van de eeuw volgde op een debat van veertig uur, waarin het ene na het andere parlementslid kritiek had gegeven op Mays akkoord. “Dit is geen akkoord dat onze soevereiniteit vergroot, maar een deal die soevereiniteit opgeeft. Dat is waarom het parlement het zal verwerpen”, had de eurogezinde sociaal-democraat David Lammy gezegd. De Conservatieve brexiteer Julian Lewis hield het simpelweg bij ‘No No No’, de drie woorden waarmee Margaret Thatcher ooit had geageerd tegen het Europese eenwordingsproject.
In een stampvol Lagerhuis, waar de Londense burgemeester Sadiq Khan vanaf de tribune meekeek, verweet Jeremy Corbyn de premier dat ze de brexit vanaf de eerste dag heeft behandeld als een partijprobleem voor de Conservatieven in plaats van een zaak van landsbelang.
Het beste pleidooi voor Mays akkoord kwam van bewindsman Geoffrey Cox, een strafpleiter de bekend staat als de beste spreker van het Lagerhuis. “Wat voor een spel spelen jullie? Wat doen jullie? Jullie zijn geen kinderen in de speeltuin. Jullie zijn wetgevers. Jullie spelen met levens van mensen.” Zijn partijgenoot Kenneth Clarke, de ‘vader van het Lagerhuis’, stelde voor artikel-50 in trekken, om het vervolgens weer uit te schrijven. Dit zou een manier kunnen zijn om tijd te winnen.
De harde brexiteers behouden hun hoop op een No Deal. Bij een bijeenkomst in Londen, eerder op de dag, hadden ze A Better Deal gepresenteerd, een voorstel om de Europese Unie een basaal handelsakkoord te gaan aanbieden. Wanneer Brussel niet hapt, willen ze gaan handelen op basis van de regels van de wereldhandelsorganisatie, zonder de overeengekomen scheidingsrekening van 39 miljard pond te betalen. “We don’t crash out”, meldde oud-handelsminister Peter Lilley, “we cash in.”
‘Wat doen jullie? Jullie zijn geen kinderen in de speeltuin. Jullie zijn wetgevers. Jullie spelen met levens van mensen’