Minder verpleegkundigen lossen het tekort aan verpleegkundigen op

Jongeren warm maken voor een job in de zorg. Een tweede carrière in de zorg. Buitenlandse verpleegkundigen... Het zijn vaak gehoorde maatregelen die het tekort aan verpleegkundigen moeten oplossen, maar ze bieden geen enkele garantie op resultaat. Een deus ex machina die het tekort aan verpleegkundigen oplost, is er niet. Wel kan door een efficiëntere en hedendaagsere organisatie van alvast de residentiële ouderenzorg het tekort daar flink worden ingedijkt. Zo kunnen de competenties van zo’n 1.600 verpleegkundigen beter benut worden.

Ongeveer de helft van de studenten die verpleegkunde begint, haalt de eindmeet. In 2017 waren dat er 4.683, zo blijkt uit cijfers van Onderwijs Vlaanderen. Datzelfde jaar telde de VDAB 10.370 openstaande vacatures voor verpleegkundigen. Meer dan een op de twee vacatures raakt niet ingevuld. Onze onderwijsinspanningen moeten dus meer dan verdubbelen om aan de vraag naar verpleegkundigen tegemoet te komen. Realistisch?

Autonomie, empathie, communicatie 

Een verpleegkundige in een woonzorgcentrum zorgt voor bewoners, niet voor patiënten en heeft een andere taakinvulling, competenties en vaardigheden dan zijn collega in een ziekenhuis. Zij verrichten nu eenmaal minder verpleegtechnische handelingen. Autonomie, verantwoordelijkheid, empathie, communicatie en coördinatie zijn er veel belangrijker.

Niet alleen moeten woonzorgcentra (te) veel verpleegkundigen inzetten, vaak worden ze ook erg inefficiënt ingezet. Terecht is verpleegkundige een beschermd beroep en de ‘verpleegkundige handelingen’ zijn bij wet vastgelegd. Maar wat als ‘maar’ 43 van die 91 verpleegkundige handelingen worden gebruikt en we, van onze hoogopgeleide verpleegkundigen, maar de helft van hun professionele competenties benutten? Zonde, niet?

België is in veel opzichten een uniek en complex land. Dat is in de ouderenzorg niet anders. Vlaanderen, Brussel en Wallonië hebben er elk hun normen en dat leidt ertoe dat eenzelfde woonzorgcentrum met 100 bewoners in Vlaanderen over 11,37 voltijdse verpleegkundigen moet beschikken en in Wallonië over ‘maar’ 7,83.

Zijn rusthuisbewoners in Wallonië dan slechter af? Nee, blijkt uit de tevredenheidsmeting bij de bewoners van Armonea-woonzorgcentra in Vlaanderen en Wallonië. Net zo min zijn er objectieve kwaliteitsindicatoren die zouden suggereren dat een Waalse rusthuisbewoner slechter af is dan een Vlaamse.

Omdat de Waalse normen meer personeel voorzien (33,51 tegenover 30,76 fte’s in Vlaanderen), durven we zelfs beweren dat senioren in een maison de repos (et des soins) beter af zijn. Bovendien stellen we bij Armonea vast dat het absenteïsme in Wallonië lager is. Toch wel verrassend, niet?

Menselijkheid, dienstbaarheid, empathie

Het herdenken van hoe we de zorg in onze woonzorgcentra het best organiseren en hoe we de verschillende zorgberoepen en ook andere adequaat kunnen inschakelen en financieren, lijkt ons een eervolle denkoefening.

Niet alle bewoners die zitten te wachten op een fles water, op hulp om naar het toilet te gaan of om aangekleed te worden, hoeven per se door een verpleegkundige te worden geholpen. Met een beetje menselijkheid, dienstbaarheid en empathie kunnen we al veel rusthuisbewoners helpen en verlichten we het werk van onze verpleegkundigen zodat hun job weer aantrekkelijker wordt.

Voldoende hoogopgeleide en competente verpleegkundigen blijven absoluut welkom en zullen altijd nodig zijn in onze woonzorgcentra, laat daar geen misverstand over zijn. Dat garanderen is net de uitdaging die voorligt.