Nederland verbiedt kinderidolen in reclame en op verpakkingen

Gezondheidsorganisaties maar ook ouders vinden al jaren dat kinderen met leuke verpakkinkjes te veel worden verleid om ongezonde producten te eten. De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) kondigde vorig jaar al aan daar iets aan te gaan doen en neemt nu de nieuwe maatregel.

Het vandaag ingegane verbod vloeit voort uit een wijziging in de Nederlandse Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RVV). Artikel 8 verbiedt voortaan het gebruik van auteursrechtelijk beschermde kinderidolen in reclames en op verpakkingen. Het gaat om kinderidolen zoals tekenfilmfiguurtjes, gericht op kinderen tot en met zes jaar.  

Kinderidolen gericht op kinderen van zeven tot en met twaalf jaar mogen voortaan alleen nog worden gebruikt in reclame (inclusief verpakkingen) als het gaat om voedingsmiddelen die voldoen aan de voedingskundige criteria in de RVV. 

Voor beide categorieën geldt één uitzondering: als de kinderidolen worden gebruikt in samenwerking met of steun van een erkende autoriteit op het gebied van voeding, gezondheid en/of beweging, dan mag het wél.

Het verbod betekent niet dat alle reclames en verpakkingen met afbeeldingen van Dora, Nijntje, Kabouter Plop en andere kinderidolen vanaf morgen uit de rekken moeten verdwijnen. Bij lopende reclame-uitingen moet dat uiterlijk over 17 maanden het geval zijn. Bij nieuwe reclame is het gebruik van kinderidolen wel taboe.  

Onder kinderidolen in de zin van deze code worden volgens de Reclame Code Commissie onder meer de bij kinderen populaire licensed media characters verstaan. Dat zijn auteursrechtelijk beschermde karakters uit bijvoorbeeld populaire tekenfilms of games die geen historische relatie met het voedingsmiddel hebben.

Dit in tegenstelling tot zogenaamde brand characters die door of in opdracht van de adverteerder zijn ontwikkeld en geen afzonderlijke identiteit hebben buiten het bijbehorende product of merk. Dit soort karakters vallen niet onder kinderidolen.

De levensmiddelenindustrie liet begin december al weten te zullen stoppen met merkfiguurtjes op producten voor kinderen onder de zeven jaar. Het verbod geldt echter niet voor snoepgoed gericht op kinderen ouder dan zeven jaar. Deze snacks moeten, als ze gebruik willen maken van figuurtjes, voldoen aan bepaalde criteria. 

Nederlandse voedselwaakhond Foodwatch vindt die criteria veel te slap. “Zelfs zó slap dat chips en ijs nog als gezond kunnen worden bestempeld”, reageerde Sjoerd van der Wouw van Foodwatch. Grote kans dat er straks dus nog gewoon een stripfiguur op een zak chips staat, denkt hij. 

Is dat niet vreemd? “Nee”, zegt directeur Philip den Ouden van de FNLI. “Producten die aan de eisen voldoen mogen nog gebruik maken van merkfiguren, denk bijvoorbeeld aan waterijsjes.” Een druppel op een hete plaat, vindt Foodwatch. “Het is veel belangrijker dat de criteria voor kindervoedsel worden aangepast.” 

De Nederlandse Consumentenbond vindt de overgangstermijn van anderhalf jaar veel te lang duren. “Fabrikanten hebben zich hier al jaren op kunnen voorbereiden.” Bovendien hanteert de industrie “eigen, te ruime” voedingscriteria waardoor kindermarketing nog steeds mogelijk is op producten met veel suiker of zout, klinkt het ook daar.