De vijf boeken die het leven van VDAB-topman Fons Leroy veranderd hebben

VDAB-topman Fons Leroy heeft altijd graag en veel gelezen, zegt hij. Niet dat dat het dan makkelijker maakt om een selectie van 5 boeken te maken. "Elk boek dat ik koos, staat vooral voor een cluster van soorten boeken die ik graag lees", legt hij uit. En zijn interesse gaat breed: economie, oer-Vlaamse literaire toppers of comics, overal haalt Leroy er iets uit dat zijn persoonlijke of professionele leven heeft vormgegeven.

"De oorlog van het einde van de wereld" vertelt het verhaal van de bloedige strijd van de Braziliaanse regering tegen een messiaanse en tegendraadse figuur die tienduizenden volgelingen achter zich schaart. "Een magistraal epos", noemt Leroy dat verhaal. "Ik ben een enorme fan van die Zuid-Amerikaanse literatuur: die mix van historiek met mystiek en die fascinerende individuele portretten in dat mooie landschap."

Gabriel García Marquéz was een van de eerste auteurs die hij in dat genre ontdekte. "Maar daarna heb ik alles gelezen van Vargas Llosa. En ik heb me ook op de Colombiaanse literatuur gestort." Die fascinatie zette Leroy aan om ook te gaan rondreizen in de regio. "Peru, Brazilië, Ecuador, …: die mystiek en pracht waarover ik het had, is daar volop aanwezig."

Hugo Claus schreef "Vrijdag" in de jaren 60 als toneelstuk, maar het kwam ook in boekvorm uit. Het gaat over een man die terugkeert uit de gevangenis na een veroordeling voor incest. Hij ontdekt thuis dat zijn vrouw intussen een kind heeft met een van zijn vroegere kaartkameraden. "Ik zat in mijn jeugd in de jaren 70 in een streng college op internaat. Ik had er eigenlijk al alle klassieke auteurs - Ernest Claes, Willem Elsschot, … - gelezen. Maar de werken van onder meer Hugo Claus stonden niet op de lijst van het college."

Leroy, die zijn jongere zelf omschrijft als "een beetje rebels", besloot om op het einde van het secundair onderwijs, bij zijn 'maturiteitsproef' (vergelijkbaar met een eindwerk, red.) een bommetje te droppen. Hij besprak er "Vrijdag" van Claus en slaagde er zelfs in zijn klas, inclusief twee begeleidende paters naar een opvoering van het stuk mee te tronen. "Het thema incest was in die tijd niet zo evident. Dat heeft toch heel wat commotie veroorzaakt", grijnst Leroy.

"Claus boorde nieuwe thema's aan, die in die tijd taboe waren. Maar het heeft wel wat effect gehad: ik zat in een leesclubje en daarin hebben we nadien toch meer voor die tijd 'moderne' Vlaamse auteurs aan bod laten komen."

Nobelprijswinnaar Amartya Sen schreef als econoom en filosoof veel over de mechanismen achter armoede en welzijn. "Hij is de vader van de 'capabilities'-theorie", legt Leroy uit. "Daarin legt hij uit hoe je door in te zetten op de vaardigheden van mensen, mensen uit de armoede kunt halen en tegelijk de economische samenleving en de sociale samenhang kunt versterken. Daarom hamert hij bijvoorbeeld heel hard op onderwijs."

"'Inequality reexamined' is een van de boeken die voor mijn professionele leven het meest bepalend zijn geweest", weet Leroy. "Zijn theorie heeft mij altijd getriggerd, ook bij de VDAB. Ook daar proberen we in te zetten op de competenties van mensen, om zo een duurzame loopbaan uit te bouwen. Die nadruk op een onderwijsstructuur en levenslang leren, treed ik helemaal bij." 

Leroy plaatst Amartya Sen als professionele inspiratiebron in het rijtje van de filosofen Hannah Arendt - "zij heeft de waarde van werk heel goed beschreven" - en Ronald Dworkin - "die mij geleerd heeft dat zij die het het moeilijkste hebben uiteindelijk de meeste voordelen moeten hebben van nieuwe maatregelen".

Dat Stan Lee, de geestelijke vader van heel wat Marvel-superhelden als Spider-Man en de Hulk, nog niet zo lang geleden overleed en nu zijn autobiografie op het lijstje van Leroy prijkt, heeft niets met elkaar te maken, zegt die zelf. "Zelfs als hij niet was gestorven, zou hij nog op mijn lijst gestaan hebben. Ik ben een enorme liefhebber van comics." 

Met de keuze voor het boek van Stan Lee uit Leroy zich ineens als een aanhanger van het Marvel-universum (Iron Man, de Hulk, Spider-Man, Wolverine, …). Die wordt vaak tegenover concurrent DC Comics gezet (Batman, Superman, Flash, …). "Bij Marvel zit altijd die dualiteit in de personages: heel vaak zijn het doodgewone mensen die dankzij hun superkrachten ook superhelden worden. Peter Parker bijvoorbeeld, die Spider-Man wordt, is in het dagelijkse leven een beetje een nerd."

Die metafoor van de Marvel-superhelden inspireerde Leroy zelf om een boek te schrijven met de titel 'Work Action Heroes', over mensen met minder kansen die op zoek gaan naar werk. "Sommige mensen hebben echt superkrachten nodig om vooruit te komen op de arbeidsmarkt."

Leroys laatste keuze sluit aan bij zijn eerste: zijn intrige voor de cultuur van de oorspronkelijke bewoners van Noord- en Zuid-Amerika. "De aarde huilt" gaat namelijk over de decennialange strijd tussen de Noord-Amerikaanse indianen en het Amerikaanse leger. "Peter Cozzens vat de historiek van die strijd erg goed samen."

Leroy raakte in zijn kindertijd al geboeid door de indianencultuur in Amerika. "Ik was een enorme fan van de westernboeken van Karl May, maar ik ontdekte op een bepaald moment dat die voor het schrijven van zijn boeken nooit in Amerika was geweest. Het thema is mij blijven triggeren. Zo ben ik ook een enorme fan van de North American Indian Reader van Frederick Turner. Dat staat vol met indiaanse wijsheden. Ik ben uiteindelijk ook in Amerika heel wat reservaten gaan bezoeken."

Wij hebben nog altijd een beetje een fout beeld van de Amerikaanse inheemse volkeren, vindt Leroy, "omdat we hen kennen van de verhalen over gevechten en strijd". "Maar het zijn natuurvolkeren, mensen die heel verstandig met hun leefomgeving omgaan. Het verklaart waarom er ook nu nog veel indiaanse milieuactivisten zijn die strijden tegen de kap van bossen."

Zelf zegt Leroy ook meer bewust bezig te zijn met het milieu en het klimaat. Thuis, maar ook professioneel: "Ik ben erg benieuwd welke impact de klimaatopwarming uiteindelijk zal hebben op onze economie." 

Zin in meer boekentips? Ga dan naar de website langzullenwelezen.be. Neus rond in de boekenkast van bekende boekenwurmen, vrienden, familie, buren, collega’s en ontdek wat zij van hun boeken vinden. Maak ook zelf je eigen boekenkast en geef bij elk boek je ongezouten mening en score.