Het leven is hard, maar memes maken het draaglijk

Millennials zijn lui, geobsedeerd door avocado’s, willen participation trophies voor alles en vernietigen allerlei industrieën. Kortom: ze zijn verwend. Ik had daarom nooit het gevoel daarbij te horen. En toen kwamen memes. 

Memes (onlinecartoons, vaak met een slagzin in witte letters, red.) ontstonden onverwachts en waren aanvankelijk iets vreemds waarvan we zelfs niet goed wisten hoe we de naam moesten uitspreken. Tot ze geleidelijk aan een volwaardig deel van ons leven werden. En ja, ‘volwaardig deel’, dat meen ik echt. Ze hebben mij geleerd dat we, als generatie, best wel veel psychische stoornissen hebben én er open over kunnen zijn door gezamenlijk te lachen met onze gedeelde wanhoop over de wereld waarin we leven – en onze plaats daarin.

Toegegeven, ik vond het eerst vervreemdend toen iedereen plots memes begon te liken over angststoornissen en depressie. Ik had namelijk wel écht psychische stoornissen – hoe durfden ze? Met de jaren besefte ik dat dit misschien geen negatief fenomeen was. Of ze nu angststoornissen hebben of niet doet er niet toe – deels dankzij memes is psychisch welzijn veel meer bespreekbaar in mijn omgeving. Mensen delen posts en lachen om situaties waar ze vroeger over zouden zwijgen zoals faalangst, examenstress, de moeilijkheden van ouderschap. Daardoor proberen wij nu voor onszelf en voor elkaar te zorgen. En dat is écht mooi.

Zonder schaamte kan ik dus zeggen dat memes een van mijn coping mechanisms zijn geworden. En dat geldt voor heel wat millennials. Voor onze psychische stoornissen én voor het leven in het algemeen. Net als Vine (Twitter-app waarmee je zessecondenvideo's kon maken, red.) zijn memes een vorm van escapisme die past bij onze generatie: korte, absurde humor. We willen afgeleid worden en het moet snel consumeerbaar zijn.

Want het leven is hard.

Belgische millennials zonder migratieachtergrond zijn opgevoed door de leden van generatie X, die de tweede oliecrisis nog hebben meegemaakt. Voor het eerst ging de economie niet vooruit. Ze vonden geen werk. Ze moesten meer ondernemend worden. Ze voedden hun kinderen, de millennials, strenger op omdat hun eigen ouders, de babyboomers, een bende hippies waren die hun geen structuur hadden gegeven.

Daardoor groeiden millennials van jongs af aan op met het idee dat ze héél hard moesten werken om ‘het te maken’. De werkelijkheid is even anders: tegenwoordig is een diploma halen en héél hard werken niet altijd genoeg om een goede job te vinden die je zowel geld als vrije tijd bezorgt. En, ondanks het harde werk, is er nog steeds ontzettend veel armoede. Dus ervaren ze de Belgische versie van de ‘millennial burn-out’.

Kolonisatie

Bij mij liep het anders.

De geschiedenis van mijn ouders en grootouders gaat, onder andere, over kolonisatie, genocide en vluchten. De welvaart die Belgische babyboomers kenden, kan niet worden losgekoppeld van de uitbuiting van Rwanda, Congo en Burundi. Toen ik hier als kind aankwam, moest ik van nul beginnen, terwijl Belgen zonder migratieachtergrond mochten voortbouwen op een erfenis die deels is gegroeid vanuit de kolonisatie. Mijn geschiedenis en die van Belgen zonder migratieachtergrond zijn vanwege die kolonisatie intrinsiek verbonden en verschillend tegelijk.

Toch vinden we elkaar even in die memes die voor ons allebei – alhoewel door andere oorzaken – zo herkenbaar zijn. Als millennials delen we een existentiële crisis en existentiële angst. Het gaat namelijk niet zo goed hier. Recent onderzoek toont aan dat millennials in de VS 27 procent minder inkomsten hebben dan babyboomers. Multinationals zijn de grootste vervuilers, maar worden niet aansprakelijk gesteld én betalen nauwelijks belastingen. In 2019 bezitten 26 mensen evenveel als de helft van de mensheid. Racisme en seksisme zijn actueler dan ooit. Trump serveert fastfood op zilveren borden. De slechte brexitmop van Cameron duurt al tweeënhalf jaar. En klimaatminister Schauvliege (CD&V) verzint complottheorieën wanneer ze moe is.

We maken memes om te dealen met onze harde en soms absurde werkelijkheid, lachen ermee en vechten dan verder tegen het onrecht in de maatschappij. We maken memes over alles, óók over hoe memes misbruikt worden voor haatpropaganda door extreemrechts. Zo meta zijn we. We zijn kritischer en strijdbaarder dan ooit. En, ondanks de Driesjes onder ons, zijn we ook progressiever dan de vorige generaties.

Ik vind het dus echt wel oké millennial te zijn. Ik zal mijn avocado op toast eten in mijn gehuurde appartement terwijl ik het kapitalistisch patriarchaat bestrijd en mijn vrienden tag in Surprised Pikachu memes. En ik wil een participation trophy omdat ik vandaag om 8 uur ben opgestaan.