De vrouw van ‘El Chapo’: “Hij is niet de crimineel die jullie er van maken. Ik bewonder hem”

De afgelopen maand is Emma Coronel Aispuro, de vrouw van de drugsbaron die bekendstaat als El Chapo, uitgegroeid tot een controversiële centrale figuur op het proces van haar echtgenoot. Volgens een getuige hielp ze hem in 2015 bij zijn spectaculaire ontsnapping uit een zwaarbeveiligde gevangenis. Tekstberichten tussen man en vrouw tonen aan dat hij haar vroeg zijn wapens te verbergen toen er een inval stond aan te komen. Op de ochtend toen een van El Chapo’s maîtresses kwam getuigen, droegen Coronel en haar man een accorderend kastanjebruin fluwelen vest, alsof ze haar solidariteit wilde uitdrukken.

In de loop van het drie maanden durende proces tegen Joaquín Guzmán Loera (61) beschreven getuigen à charge het barre leven van de vrouwen in en rond het kartel, die vaak moeten balanceren tussen de rol van minnares en die van medeplichtige. De meesten falen en willen te veel het ene zijn en te weinig het andere. Vaak belanden ze achter de tralies of moeten ze onderduiken.

Coronel, de opvallendste vrouwelijke speler op een proces dat bijna uitsluitend om mannen draait, is de grote uitzondering.

56 getuigen

In tien weken tijd heeft het openbaar ministerie 56 getuigen opgeroepen, die haar echtgenoot portretteerden als een rancuneuze drugshandelaar, een bloeddorstige moordenaar en een gepatenteerde schuinsmarcheerder. Coronel daagde zowat elke dag op in de rechtbank; onbewogen sloeg ze alles gade op haar vaste plek op de tweede rij.

Haar man moet door alle getuigenissen bijna zeker voor de rest van zijn leven de gevangenis in. Maar Coronel, die mee de vruchten plukte van een buit die El Chapo in de loop van zijn dertigjarige carrière als drugsbaas volgens de aanklagers tot 14 miljard dollar opbracht, is het volslagen oneens met het beeld dat in de rechtszaal geschetst werd. “Ik herken mijn man niet in de persoon die ze van hem willen maken”, zei Coronel tegen The New York Times in een van een paar interviews die de krant van haar afnam. “Ik bewonder hem als de mens die ik leerde kennen en met wie ik trouwde.”

Die bewondering lijkt bizar. El Chapo was een van de beruchtste drugsbazen in Latijns-Amerika. Volgens een van de getuigen was hij machtig genoeg om een voormalige Mexicaanse president om te kopen. De zaak tegen hem was zo sterk – volgens iemand die vorige week getuigde heeft hij ooit iemand levend begraven – dat de advocaten van El Chapo het bij een pleidooi van amper 30 minuten hielden nadat de openbaar aanklager zijn betoog had gestaakt.

Getrouwde koppels kunnen niet gedwongen worden tegen elkaar te getuigen, maar gezien de manier waarop het proces verliep, kun je je de vraag stellen hoe Coronel erin geslaagd is niet aangeklaagd te worden. Openbaar aanklagers wilden daar geen commentaar op geven, en ook Coronel zelf weigerde in te gaan op de gebeurtenissen in de rechtbank.

Ondergedoken leven

Punt is dat ze door het zo voor haar man op te nemen meer dan ooit vastgeklonken is aan El Chapo. “Als je ‘Emma Coronel’ hoort, en je weet wie Emma Coronel is, dan ga je automatisch aan El Chapo denken”, zegt Miguel Angel Vega, een reporter van de nieuwssite RioDoce uit Culiacán, de hoofdstad van de Mexicaanse deelstaat Sinaloa.

Coronel, nu 29, trouwde in 2007 als tiener met El Chapo en werd moeder toen ze begin 20 was. Haar echtgenoot, die twee keer zo oud was en verschillende keren trouwde, zat voor het grootste deel van hun getrouwde leven in de gevangenis of leefde ondergedoken.

Tijdens het proces pendelde Coronel tussen twee landen: de tweelingdochters (7) van het koppel lopen school in Mexico. Ze houdt contact met hen via chatsessies. “Ik moest mijn dochters achterlaten om bij hem te zijn. Ik ben de enige van zijn familie die bij hem kan zijn”, zei Coronel.

Sinds de uitlevering van Guzmán in januari 2017 heeft de tweeling, Emali en Maria Joaquina, hun vader alleen in de rechtbank gezien, en tijdens sterk gecontroleerde bezoekjes aan de gevangenis. “Hij was altijd een erg aanwezige vader voor zijn dochters”, stelde Coronel. Ze beschreef de meisjes als “de oogappel van hun vader”. “En hij is hun oogappel.” De tweelingmeisjes zijn de enigen die hem mogen zien op de onbekende locatie waar hij zich bevindt. Coronel heeft nooit de toelating gekregen om hem te zien of te spreken, zelfs niet telefonisch.

“Ik beschouw mezelf niet als een alleenstaande moeder”, zei Coronel. “Ik ben meer een moeder die het even zonder de hulp van haar echtgenoot moet stellen, maar er alle vertrouwen in heeft dat het gezin oké is.” Toch, moest ze toegeven, “is ons leven duidelijk veranderd”.

Coronel en Guzmán leerden elkaar kennen op een boerderij in Durango in Mexico toen ze 17 was. Guzmán, die achteraan in de 40 was en de plak zwaaide over het Sinaloa-kartel, leefde al zes jaar ondergedoken nadat hij in 2001 in een wasmand uit de gevangenis was ontsnapt.

Ook al verschilden ze 32 jaar in leeftijd, toch ontwikkelde zich meteen een “liefdevolle vriendschap”, vertelde Coronel aan The New York Times. “In de loop van een paar maanden werden we geliefden. Toen ik 18 werd, trouwden we met een heel bescheiden ceremonie met mijn familie en alleen dichte vrienden.”

Coronel, die zelden interviews geeft, benadrukte dat ze een normaal leven leidt. Ze werd geboren in Californië, maar groeide op in de Mexicaanse noordwestelijke deelstaat Durango, die grenst aan de deelstaat Sinaloa, waar Guzmán vandaan komt. Beide staten maken deel uit van de ‘Gouden Driehoek’ van de marihuanaproductie. Maar in haar versie van haar levensverhaal is er absoluut geen sprake van drugs – ook al is op het proces min of meer gebleken dat haar vader voor het Sinaloa-kartel werkte.

Ze had het daarentegen over een “erg rustige, eenvoudige kindertijd, binnen een liefdevolle, harmonieuze familie”. Ze zei ook dat ze twee broers en een zus heeft, die ze erg graag ziet. Er doen verhalen de ronde dat ze in Mexico als tiener ooit een schoonheidswedstrijd won, maar het meeste van haar leven is in mysterie gehuld.

Afmattend proces

Vega, die ook een podcast over El Chapo voor Vice maakte, zegt dat hij gelooft dat het liefdesverhaal authentiek is. “Je kunt het je toch inbeelden? Dat 17-jarige meisje dat net een schoonheidswedstrijd gewonnen heeft, en dan die machtige man die haar hart probeert te veroveren?”, zegt hij. “Ik denk dat ze gevallen is voor die macht, voor die naam. De naam op zich.”

Die romance heeft haar naar New York gevoerd. Tijdens de gevangenschap van haar man heeft ze een wedstrijd van de Yankees bijgewoond en wandelde ze door Central Park. Ze eet vaak sushi op een favoriet plekje van haar in Brooklyn.

Onlangs kwam ze uit de lobby van haar hotel in Brooklyn, warm ingeduffeld tegen de vrieskou in een zwarte, met bont afgezoomde jas, in het gezelschap van twee vriendinnen – een advocaat en haar vastgoedagent. Ze wachtte op een auto die haar naar Manhattan zou brengen voor een fotoshoot. Ze kent de stad, zei ze. Ze heeft de toeristische trekpleisters gezien, zoals het Empire State Building. Aan het nachtleven neemt ze naar eigen zeggen niet deel. “Ik slaap liever.” Het proces was afmattend, vertelde ze.

In de auto was de vreugde voelbaar, omdat het eindelijk vrijdag was en dus geen procesdag.

Coronel speelde een sleutelrol in het drama dat zich ontspon in de rechtbank voor de verdediging de zaak afrondde. Het openbaar ministerie had tekstberichten uit 2012 gedeeld waaruit bleek dat ze zich voorbereidde op een raid op het huis waar ze toen in februari verbleef. “Heb je wapens, liefje. Heb je een geweer?”, vroeg Guzmán. “Ik heb er een van jou. Dat je me gaf”, was haar antwoord. Hij zei dat ze zich moest verstoppen in een clavo, een verborgen ruimte, in het huis.

Vorige week getuigde Dámaso López Núnez, een 52-jarige voormalige gevangenisdirecteur die een hooggeplaatst lid van het kartel werd, dat Coronel geholpen had bij de ontsnapping van haar man uit de gevangenis in 2015.

In de loop van vier maanden begin 2015, stelde López, kwamen Coronel, hij en de zonen van Guzmán samen om de instructies van Guzmán uit de gevangenis uit te voeren: een stuk land en een bodega dicht bij de gevangenis kopen, wapens bemachtigen, alsook een pick-uptruck en een gps-horloge om de exacte coördinaten van zijn cel aan te wijzen, en een tunnel graven tussen de bodega en de gevangenis.

In juli 2015 liet Guzmán zich zakken door een gat onder de douche in zijn cel. Hij nam plaats op een fiets die via een katrol bijna anderhalve kilometer ver door de tunnel werd getrokken. Aan de andere kant wachtte een zoon hem in de bodega op. Met een quad reden ze naar een vliegveld in San Juan, vanwaaruit Guzmán naar de bergen van Sinaloa kon vluchten. Coronel wilde geen commentaar geven over de beschuldigingen van López over haar medeplichtigheid.

Het hele proces lang heeft Coronel amper blijk gegeven van emoties – ook niet toen een van Guzmáns maîtresses begon te snotteren tijdens haar getuigenis. Die uiterlijke onbewogenheid liet ze slechts één keer varen, op een dag in december toen ze haar dochters mee naar de rechtbank nam. Die dag rolde het openbaar ministerie een kar vol met AK-47’s en een granaatwerper de zaal in. Toen ze de wapens zag, vluchtte Coronel met haar dochters de rechtszaal uit.

Coronel wilde er geen specifieke incidenten uit halen, maar merkte wel op dat wat op het proces gebeurde haar niet beviel. Het was “demasiado”, zei ze, te veel. “Ik haat drama.”

Na een procesdag keek Guzmán in de tribune. Ze glimlachte naar hem, leunde voorover. Maar ze konden en mochten niet met elkaar praten. Agenten leidde hem weg, zij draaide zich ernstig om.

“De situatie waar we ons door worstelen is moeilijk en zwaar”, zei ze. “Maar ik blijf geloven en weet dat God ons alleen blootstelt aan obstakels die we kunnen overwinnen, en ik heb er alle vertrouwen in dat het zo ook zal gebeuren.”

© The New York Times