Het sociaal overleg is momenteel een vergeetput, tijd voor een "position switch"

Deze week mag gerust bestempeld worden als de week van de romantiek. Bijna iedereen komt aan zijn trekken. Overmorgen nemen gewone stervelingen elkaar uit voor een etentje op valentijn. Voor getatoeëerde en/of geplastificeerde romantici heropent Vier vanaf vrijdag "Temptation island". Tussendoor kunnen singles via "Blind getrouwd "op VTM vaststellen dat het gras aan de andere kant van het relatiespectrum echt niet groener is…

Eens diep in elkaars ogen kijken zit er in de week van de romantiek evenwel niet in voor de leden van de groep van 10. De groep van 10 bestaat uit topvertegenwoordigers van de Belgische werkgevers en werknemers. Van hen wordt verwacht dat zij om de twee jaar een interprofessioneel akkoord (IPA) sluiten waarin de loonevolutie voor de komende jaren wordt vastgelegd. Aangezien de vakbonden de onderhandelingstafel hebben verlaten voor het stakingspiket, is een dergelijk akkoord momenteel veraf.

Als simpele arbeidseconoom kan ik niet in de hoofden van de vakbonden kijken om te zien of ze na de staking van morgen opnieuw aan de onderhandelingstafel zullen gaan. Het tegendeel zou zeer slecht nieuws zijn. Ons land gaat richting een onzekere periode van verkiezingen en regeringsonderhandelingen waarvan het onduidelijk is hoelang ze zal duren. Even onduidelijk is het hoelang de huidige goede economische conjunctuur zal aanhouden. Extra onzekerheid door het uitblijven van een loonakkoord kan ons land dan ook missen.

De relatiedip van werkgeversorganisaties en vakbonden in ons land is geen nieuws. Ook inzake het opstellen van een lijst van zware beroepen, die een uitzondering krijgen op werken tot 67, komen de sociale partners niet tot een akkoord. Om nog maar te zwijgen over de herziening van de koppeling van onze lonen aan de anciënniteit, een dossier waarin de vooruitgang lijkt op die van Anderlecht onder Fred Rutten. Beide dossiers zijn nochtans cruciaal om langer werken mogelijk te maken en onze welvaartstaat overeind te houden.

Vroeger werd ons model van sociaal overleg geroemd. Grote akkoorden laten sluiten tussen werkgeversorganisaties en vakbonden heeft dan ook duidelijke voordelen. Op nationaal niveau kan het algemene belang van de globale economie in rekening genomen worden. En akkoorden die op dat niveau de goedkeuring van vakbonden en werkgevers krijgen, kunnen nadien vlotter op sector- en bedrijfsniveau uitgerold worden.

Momenteel lijkt het Belgische sociaal overleg echter vooral een vergeetput. Dossiers waar de regering het niet over eens raakt, worden naar het sociaal overleg gebracht om ze nadien niet meer terug te zien. En als een deel van de sociale partners een dossier totaal niet ziet zitten, gaan ze gewoon van tafel. Zo eindigt de discussie waar ze gestart is: met een wit blad. En zo blijft ons land verstoken van broodnodige hervormingen.

Voor mij is dan ook een position switch voor het sociaal overleg rond grote dossiers aan de orde, waarbij de sociale partners dezelfde onderhandelings­ruimte krijgen als nu, maar later in het proces.

Ik zie het als volgt. Laat de federale regering niet enkel het kader vastleggen voor het dossier in kwestie – zoals ze dat nu al doet – maar ook een default invulling. Pas nadien onderhandelen de sociale partners. Zij doen dat binnen het vastgelegde kader maar kunnen de invulling van de regering aanpassen naar eigen inzichten. Met geven en nemen, zodat een akkoord uit de bus komt dat voor alle partners een verbetering is ten opzichte van het schot voor de boeg vanuit de regering. Is er echter tegen de deadline voor de onderhandelingen geen akkoord, dan wordt de default invulling van de regering automatisch goedgekeurd.

Ik maak het concreter. In het kader van de discussie omtrent de zware beroepen heeft de federale regering als kader een bedrag vastgelegd wat al die beroepen samen mochten kosten aan extra pensioenuitgaven. Sindsdien zijn we van verstreken deadline naar verstreken deadline gegaan zonder akkoord vanuit de sociale partners.

In mijn position switch geeft de regering niet enkel aan wat alle zware beroepen samen mogen kosten, maar doet ze de sociale partners ook een suggestie van een lijst van zware beroepen (of functies), die eventueel opgesteld is door experten. Werkgeversorganisaties en vakbonden kunnen dan beroepen toevoegen en weghalen, zolang het budgettaire plaatje blijft kloppen. Zij weten evenwel dat als ze er niet in slagen een akkoord te sluiten, de uitwerking van de regering automatisch in werking treedt.

In plaats van from scratch een akkoord bijeen te schrijven, zullen de sociale partners een voorstel van de regering kunnen herwerken. Met dezelfde onderhandelingsruimte als vroeger. Maar zonder de optie om te eindigen met een wit blad. Geen blabla meer zonder boemboem. Wat minder "Blind getrouwd", wat meer "Temptation island".